Jak narysować pamięć? Zagłada w polskich ilustrowanych książkach dla dzieci
PDF

Słowa kluczowe

Zagłada
postpamięć
fotografia
literatura dla dzieci
picturebook

Jak cytować

Kwiatkowska, A. . (2021). Jak narysować pamięć? Zagłada w polskich ilustrowanych książkach dla dzieci. Porównania, 28(1), 123–140. https://doi.org/10.14746/por.2021.1.6

Abstrakt

W artykule poddano analizie ilustracje w książkach dla dzieci dotyczących Zagłady. Wśród omówionych pozycji dominują ilustracje realistyczne, często stylizowane na dziecięce rysunki lub fotografie. Nie tylko stanowią one konkretyzację czy interpretację tekstu literackiego, ale wchodzą z nim w dialog, umożliwiając wielowymiarowość odczytań. Do najważniejszych motywów powtarzających się w wielu ilustracjach należą: poszukiwanie kryjówki, ucieczka, doświadczenie głodu oraz obawa przed osamotnieniem, szczególnie przed utratą mamy. Ilustracje nie ukazują jednak sytuacji szczególnie drastycznych, poprzestając na sugestiach i otwierając pole do interpretacji. Dominuje w nich pragnienie upamiętnienia ofiar Holokaustu i przeniesienie indywidualnych wspomnień świadków do pamięci zbiorowej oraz budowanie postpamięci możliwe dzięki snuciu opowieści i dokumentowaniu ich ilustracjami.

https://doi.org/10.14746/por.2021.1.6
PDF

Bibliografia

Barthes Roland (2009), Podstawy semiologii, przeł. Anna Turczyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Bojarska Krystyna (2008), Historia Zagłady i literatura (nie)piękna: „Tworki” Marka Bieńczyka w kontekście kultury posttraumatycznej, „Pamiętnik Literacki”, nr 2, s. 89–106.

Bukowiecki Łukasz (2016), „Tu było skrzyżowanie…”. O widmobraźni przestrzennej w Warszawie, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 309–323.

Chmielewska Iwona (2011), Pamiętnik Blumki, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.

Clever Iris, Ruberg Willemijn (2014), Beyond Cultural History? The Material Turn, Praxiography and Body History, „Humanites”, nr 3, s. 546–566, https://tinyurl.com/4ed3babk [dostęp: 02.12.2020].

Combrzyńska-Nogala Dorota (2018), Bezsenność Jutki, il. Joanna Rusinek, Wydawnictwo Literatura, Łódź.

Derrida Jacques (2016), Fora. „Kanciaste” słowa Nicolasa Abrahama i Márii Török, przeł. Barbara Brzezicka, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 122–168.

Galvan Bruno Echauri (2019), Did you draw what I wanted to say? Picture-Text Dynamics and Intersemiotic Translation in Roald Dahl’s „Matilda”, „Onomázein. Journal of Linguistics, Philology and Translation”, nr 46, s. 3–17.

Grabowski Marek (2019), Wojna na Pieknym Brzegu, il. Joanna Rusinek, Wydawnictwo Literatura, Łódź.

Harasimowicz Cezary (2018), Mirabelka, il. Marta Kurczewska, Zielona Sowa, Warszawa.

Jaromir Adam, Cichowska Gabriela (2014), Ostatnie przedstawienie panny Esterki, Media Rodzina, Poznań.

Jarzyna Anita (2016), Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci, „Narracje o Zagładzie”, nr 2, s. 235–256.

Ketola Anne (2018), Picturebook Translation as Transcreation, w: In search od meaning. Literary, linguistic, and translational approaches to communication, red. Hanne Juntunen, Kirsi Sandberg, Kübra Kocabas, Tampere University, Tampere, s. 127–144.

Marzec Andrzej (2015), Widmontologia: teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Momro Jakub (2016), Echo i medium, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 38–54.

Nora Pierre (2009), Między pamięcią a historią: Les lieux de Mémoire, „Tytuł roboczy: Archiwum”, nr 2, s. 4–12.

Ostrowicka Beata (2020), Jest taka historia. Opowieść o Januszu Korczaku, il. Jola Richter-Magnuszewska, Wydawnictwo Literatura, Łódź.

Piątkowska Renata (2018), Wszystkie moje mamy, il. Maciej Szymanowicz, Wydawnictwo Literatura, Łodź.

Sikorska Magdalena, Smyczyńska Katarzyna (2014), Ewangelia według Korczaka.

„Pamiętnik Blumki” Iwony Chmielewskiej, w: Wyczytać świat – międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, red. Bernadetta Niesporek-Szmburska, Monika Wójcik-Dudek, przy współpr. Aleksandry Zok-Smoły, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 151–160.

Sontag Susan (1986), O fotografii, przeł. Sławomir Magala, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.

Szpociński Andrzej (2008), Miejsca pamięci (milieux de memoire), „Teksty Drugie”, nr 4, s. 11–20.

Tuszyńska Agata, Chmielewska Iwona (2020), Mama zawsze wraca, Wydawnictwo Dwie Siostry, Warszawa.

Wieviorka Anette (2015), Czym było Auschwitz? Rozmowy z moją córką, przeł. Paulina Tarasewicz, Wydawnictwo W Podwórku, Gdańsk.

Wójcik-Dudek Małgorzata (2016), W(y)czytać zagładę: praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Wysłouch Seweryna (1994), Literatura a sztuki wizualne, PWN, Warszawa.