Ključne besede
postpamięć
fotografia
literatura dla dzieci
picturebook
Kako citirati
Povzetek
W artykule poddano analizie ilustracje w książkach dla dzieci dotyczących Zagłady. Wśród omówionych pozycji dominują ilustracje realistyczne, często stylizowane na dziecięce rysunki lub fotografie. Nie tylko stanowią one konkretyzację czy interpretację tekstu literackiego, ale wchodzą z nim w dialog, umożliwiając wielowymiarowość odczytań. Do najważniejszych motywów powtarzających się w wielu ilustracjach należą: poszukiwanie kryjówki, ucieczka, doświadczenie głodu oraz obawa przed osamotnieniem, szczególnie przed utratą mamy. Ilustracje nie ukazują jednak sytuacji szczególnie drastycznych, poprzestając na sugestiach i otwierając pole do interpretacji. Dominuje w nich pragnienie upamiętnienia ofiar Holokaustu i przeniesienie indywidualnych wspomnień świadków do pamięci zbiorowej oraz budowanie postpamięci możliwe dzięki snuciu opowieści i dokumentowaniu ich ilustracjami.
Literatura
Barthes Roland (2009), Podstawy semiologii, przeł. Anna Turczyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Bojarska Krystyna (2008), Historia Zagłady i literatura (nie)piękna: „Tworki” Marka Bieńczyka w kontekście kultury posttraumatycznej, „Pamiętnik Literacki”, nr 2, s. 89–106.
Bukowiecki Łukasz (2016), „Tu było skrzyżowanie…”. O widmobraźni przestrzennej w Warszawie, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 309–323.
Chmielewska Iwona (2011), Pamiętnik Blumki, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Clever Iris, Ruberg Willemijn (2014), Beyond Cultural History? The Material Turn, Praxiography and Body History, „Humanites”, nr 3, s. 546–566, https://tinyurl.com/4ed3babk [dostęp: 02.12.2020].
Combrzyńska-Nogala Dorota (2018), Bezsenność Jutki, il. Joanna Rusinek, Wydawnictwo Literatura, Łódź.
Derrida Jacques (2016), Fora. „Kanciaste” słowa Nicolasa Abrahama i Márii Török, przeł. Barbara Brzezicka, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 122–168.
Galvan Bruno Echauri (2019), Did you draw what I wanted to say? Picture-Text Dynamics and Intersemiotic Translation in Roald Dahl’s „Matilda”, „Onomázein. Journal of Linguistics, Philology and Translation”, nr 46, s. 3–17.
Grabowski Marek (2019), Wojna na Pieknym Brzegu, il. Joanna Rusinek, Wydawnictwo Literatura, Łódź.
Harasimowicz Cezary (2018), Mirabelka, il. Marta Kurczewska, Zielona Sowa, Warszawa.
Jaromir Adam, Cichowska Gabriela (2014), Ostatnie przedstawienie panny Esterki, Media Rodzina, Poznań.
Jarzyna Anita (2016), Szlemiele. Zwierzęta wobec Zagłady w literaturze dla dzieci, „Narracje o Zagładzie”, nr 2, s. 235–256.
Ketola Anne (2018), Picturebook Translation as Transcreation, w: In search od meaning. Literary, linguistic, and translational approaches to communication, red. Hanne Juntunen, Kirsi Sandberg, Kübra Kocabas, Tampere University, Tampere, s. 127–144.
Marzec Andrzej (2015), Widmontologia: teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Momro Jakub (2016), Echo i medium, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 38–54.
Nora Pierre (2009), Między pamięcią a historią: Les lieux de Mémoire, „Tytuł roboczy: Archiwum”, nr 2, s. 4–12.
Ostrowicka Beata (2020), Jest taka historia. Opowieść o Januszu Korczaku, il. Jola Richter-Magnuszewska, Wydawnictwo Literatura, Łódź.
Piątkowska Renata (2018), Wszystkie moje mamy, il. Maciej Szymanowicz, Wydawnictwo Literatura, Łodź.
Sikorska Magdalena, Smyczyńska Katarzyna (2014), Ewangelia według Korczaka.
„Pamiętnik Blumki” Iwony Chmielewskiej, w: Wyczytać świat – międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, red. Bernadetta Niesporek-Szmburska, Monika Wójcik-Dudek, przy współpr. Aleksandry Zok-Smoły, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 151–160.
Sontag Susan (1986), O fotografii, przeł. Sławomir Magala, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
Szpociński Andrzej (2008), Miejsca pamięci (milieux de memoire), „Teksty Drugie”, nr 4, s. 11–20.
Tuszyńska Agata, Chmielewska Iwona (2020), Mama zawsze wraca, Wydawnictwo Dwie Siostry, Warszawa.
Wieviorka Anette (2015), Czym było Auschwitz? Rozmowy z moją córką, przeł. Paulina Tarasewicz, Wydawnictwo W Podwórku, Gdańsk.
Wójcik-Dudek Małgorzata (2016), W(y)czytać zagładę: praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Wysłouch Seweryna (1994), Literatura a sztuki wizualne, PWN, Warszawa.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license