Ključne besede
Zygmund Freud
psychoanaliza
„Kresy”
dyskurs kresoznawczy
postkolonializm
Kako citirati
Povzetek
Poszukując odpowiedzi na pytanie o przyczyny trudności, jakie sprawia Polakom rozpoznanie i krytyczne opisanie swej obecnej postkolonialnej tożsamości, autor odwołuje się do pojęcia melancholii, dostrzegając w niej kategorię interpretacyjną pozwalającą objaśnić postkolonialną kondycję Polski w kontekście „kresowym” i wynikające stąd współczesne problemy Polaków z autodefinicją. Freudowska koncepcja melancholii stanowi proponowane narzędzie analizy praktyk panujących na terenie tzw. dyskursu kresoznawczego. Dyskurs ten podtrzymuje wśród jego użytkowników poczucie Freudowskiej melancholii i subtelnie skłania do trwania w tym stanie. Podczas gdy tradycyjne podejścia badawcze, w znacznej części przemycające postawę tęsknoty za świetną przeszłością polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, utrudniają Polakom pogodzenie się ze swą postkolonialną kondycją jako dawnych kolonizatorów i skolonizowanych, przyszłe studia postkolonialne nad dyskursem kresoznawczym nie powinny poprzestać na krytyce status quo, a raczej uczynić postkolonialną melancholię obiektem swoich badań, lokując ją jednak bezwzględnie w szerszym kontekście rosyjskiego i sowieckiego kolonializmu.
Literatura
Gilroy Paul, Postcolonial Melancholia. New York 2005.
Freud Zygmunt, Żałoba i melancholia. Przeł. B. Kocowska, w: K. Pospiszyl, Zygmunt Freud, człowiek i dzieło. Wrocław, Zakłda Narodowy im. Ossolińskich 1991, s. 295.
Kasperski Edward, Dyskurs kresowy. Kryteria, własności, funkcje, w: Kresy. Dekonstrukcja. Red. K. Trybuś, J. Kałążny, R. Okulicz-Kozaryn. Poznań, PTPN 2007, s. 92.
Beauvois Daniel, Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914. Przeł. K. Rutkowski. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2011.
Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 9: Polskie mity polityczne XIX i XX wieku. Red. W. Wrzesiński. Wrocław 1994.
Bakuła Bogusław, Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki). „Teksty Drugie” 2006, nr 6.
Hadaczek Bolesław, Kresówki (Kresy w literaturze polskiej). Szczecin 2011, s. 145–146.
Kieniewicz Jan, Ekspansja. Kolonializm. Cywilizacja. Warszawa, Wydawnictwo DiG 2008, s. 170–171.
Jedlicki Jerzy, Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone, w: Dzieło literackie jako źródło historyczne. Red. Z. Stefanowska, J. Sławiński. Warszawa, Czytelnik 1978.
Sawicki Stefan, Czym jest poezja?, w: Wartość – sacrum – Norwid. Lublin, Wydawnictwo KUL 1994.
Ritz German, Kresy polskie w perspektywie postkolonialnej, w: Nieobecność: pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku. Red. H. Gosk, B. Karwowska. Warszawa, Elipsa 2008, s. 118.
Dąbrowski Mieczysław, Nierzeczywista rzeczywistość. O twórczości Andrzeja Kuśniewicza. Warszawa, Elipsa 2004.
Bhabha Homi, Representation and the Colonial Text: A Critical Exploration of Some Forms of Mimeticism, w: The Theory of Reading. Red. F. Gloversmith. Brighton 1984, s. 97.
Kowalczyk Andrzej Stanisław, Rozpad języka poprzedził trąbę jerychońską… List Jerzego Stempowskiego do Marii Czapskiej. „Regiony” 1995, nr 2, s. 105.
Łozowska Katarzyna, Postcolonial studies. Przypadek polski, w: 20 lat literatury polskiej 1989–2009. Idee, ideologie, metodologie. Red. A. Galant, I. Iwasiów. Szczecin, Wydawnictwo Naukowe US 2008, s. 152.
Žižek Slavoj, Melancholy and the Act. „Critical Inquiry” Summer 2000, nr 4 (26), s. 660.
Wasyl Franciszek, Kresy wschodnie jako kolonialna metafora historiografii polskiej: postkolonialna perspektywa badań historiografii narodowej, w: Obcy – Obecny. Literatura, sztuka i kultura wobec inności. Red. P. Cieliczko, P. Kuciński. Warszawa, IBL PAN 2008, s. 77.
Żakiewicz Zbigniew, Polska jest wciąż Kresami. „Ethos” 1992, nr 2/3, s. 293.
Johnson Stephen, Style charakteru. Przeł. B. Mizia. Poznań,Zysk i S-ka 1998, s. 56.
Dunin Kinga, Literatura polska czy literatura w Polsce? „Ex Libris” Marzec 1994, nr 48.
Bujnicki Tadeusz, O problemach kultury i literatury pogranicza. Kilka impresji badawczych, w: Aktual’nye problemy inoz’emnoy filologii: lingvistyka ta literaturoznavstvo. Mizhvuzivski zbirnik naukovykh statej. Vipusk 1, Nizhin 2007, s. 185.
Łozowska Katarzyna, „Obca” ojczyzna: szkice i eseje historycznoliterackie. Szczecin, Wydawnictwo Naukowe US 2004, s. 89.
Chrzanowski Tadeusz, Kresy czyli obszar tęsknot. Kraków, Wydawnictwo Literackie 2001, s. 7.
Said Edward, Orientalizm. Przeł. W. Kalinowski. Warszawa 1991, s. 467.
Bakuła Bogusław, Kilka uwag na temat komparatystyki integralnej, w: Historia i komparatystyka. Szkice o literaturze i kulturze Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku. Poznań 2000.
Panas Władysław, O pograniczu etnicznym w badaniach literackich, w: Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów. Red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński. Warszawa 1995.
Ankrava Sigma, The Postcolonial Syndrome and Identity Crisis in Latvia. „Scientific Papers University of Latvia” 2004, t. 666: Literature, Folklore, Arts, s. 26.
Smith A. D., Etniczne źródła narodów. Przeł. M. Głowacka-Grajper. Kraków 2009.
Nie jesteśmy ukrainofilami. Polska myśl polityczna wobec Ukraińców i Ukrainy. Antologia tekstów. Red. P. Kowal, J. Ołdakowski, M. Duchniak. Wrocław, Kolegium Europy Wschodniej 2002, s. 316.
Shkandrij Myroslav, Russia and Ukraine: Literature and Discourse of Empire from Napoelonic to Postcolonial Times. Montreal 2001.
Dybel Paweł, Melancholia – gra pozorów i masek. Koncepcja melancholii Sigmunda Freuda, w: Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan. Kraków, Universitas 2000, s. 150.
Jarzębski Jerzy, Exodus (ewolucja obrazu kresów po wojnie), w: W Polsce czyli wszędzie. Warszawa, Pen 1992, s. 129.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license