Ključne besede
pamięć
film
transformacja
Europa Środkowo-Wschodnia
Kako citirati
Povzetek
Tekst poświęcony został ostalgii – zdeformowanej pamięci o komunizmie, która pojawiła się w krajach byłego bloku wschodniego, gdzie znalazła swoje odbicie w dyskursie publicznym, w debatach historycznych, politologicznych, w formach aktywności medialnej a także w sztuce literackiej i filmowej. Ostalgia przybiera zróżnicowane formy uwzględniające uwarunkowania lokalne: kształt i nasilenie powojennego reżimu, konteksty historyczne, społeczne, obyczajowe a także mentalnościowe. Cechy, które pozwalają oddać specyfikę ostalgicznej pamięci to: wybiórczość, niedokładność, niepełność, niedoskonałość. Jeśli ostalgia budowana jest na sentymencie do pewnych aspektów przeszłości to jej zaprzeczenie, które nazwać można bezpowrotnością znajduje swoje źródło w resentymentach do przeszłości, przejawiając się w niechęci do wspominania, ucieczką od przeszłości w prezentyzm, ale także sięgania do najciemniejszych doświadczeń czasów komunizmu. Tekst ujawnia zjawisko ostalgii i bezpowrotności odnalezione w filmach środkowoeuropejskich, zrealizowanych po przełomie 1989 roku.
Literatura
Wójcicki Kazimierz, Zagadnienie historiografii pamięci, http://kazwoy.wordpress.com/niemcy/ zagadnienie-historiografii-pamieci/
Szacka Barbara, Czas przeszły pamięć mit. Warszawa, ISP PAN 2006.
Le Goff Jaqcues, History and Memory. Nowe York 1992.
Teraźniejszość i pamięć przyszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej. Red. H. Gosk, A. Zieniewicz. Warszawa 2006.
Wobec przeszłości: pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej. Red. A. Szpociński. Warszawa, Instytut im. A. Mickiewicza 2005.
Hankała Andrzej, Wybiórczość ludzkiej pamięci. Warszawa, Wydawnictwo UW 2001.
Assmann Aleida, 1998 – Między historią a pamięcią. Przeł. M. Saryusz-Wolska, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka. Red. M. Saryusz-Wolska. Kraków, WUJ 2009, s. 158.
Nóvé Bela, Wspomnienia z czasów samowładztwa, czyli samowładztwo pamięci. Przeł. J. Goszczyńska, w: Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem. Red. F. Modrzejewski, M. Sznajderman. Wołowiec, Czarne 2002, op. cit., s. 190.
Andruchowycz Jurij, Romans z uniwersum. Przeł. O. Hnatiuk, w: Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem. Red. F. Modrzejewski, M. Sznajderman. Wołowiec, Czarne 2002, s. 61.
Popescu S., All that Nostalgia. Przeł. J. Struzińska, w: Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem. Red. F. Modrzejewski, M. Sznajderman. Wołowiec, Czarne 2002 s. 104
Šimečka Martin, 110 konarów. Realny socjalizm i płynące zeń nauki. Przeł. L. Engelking, w: Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem. Red. F. Modrzejewski, M. Sznajderman. Wołowiec, Czarne 2002, s. 144.
Boymová Svetlana, Kýč a nostalgie v postsovětskem filmu, w: Film a dějiny 3. Politická kamera – film a stalinismus. Red. K. Feigelson, P. Kopal. Przeł. D. Čenék, T. Jirsa, L. Holubová Mikolašová, Praha 2012, s. 114.
Smoleński Paweł, Za komuny było lepiej czyli o kłopotach wspólnej podróży nad morze, w: Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem. Red. F. Modrzejewski, M. Sznajderman. Wołowiec, Czarne 2002, s. 120.
Wolle Stefan, Wspaniały świat dyktatury. Codzienność i władza w NRD 1971–1989. Przeł. E. Kazimierczak, W. Leder. Warszawa, Wiedza Powszechna 2003, s. 25.
Saryusz-Wolska Magdalena, Ostalgia, „Tygiel Kultury” 2005, nr 9. http://www.tygielkultury.eu/7_9_ 2005/aktual
Fiuk Ewa, Inicjacje, Tożsamość, Pamięć. Kino niemieckie na przełomie wieków. Wrocław, Oficyna Wydawnicza Atut 2012.
Trepte Hans-Christian, O przezwyciężaniu socjalistycznej przeszłości NRD oraz „przełomu” w filmie niemieckim, „Porównania” 2007, nr 4, s. 132.
Trepte Hans-Christian, O przezwyciężaniu socjalistycznej przeszłości NRD, w: Przeszłość w kinie Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989. Red. B. Bakuła, M. Talarczyk-Gubała. Poznań, Wydawnictwo WiS 2009, s. 81.
Kledzik Emilia, Antybohaterowie. Studium o dwóch figurach komunizmu, w: Przeszłość w kinie Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989. Red. B. Bakuła, M. Talarczyk-Gubała. Poznań, Wydawnictwo WiS 2009, s. 99–109.
Pulmann Michal, Konec experimentu. Přestavba a pád komunizmu v Československu. Praha 2011.
Marešová Ina, Svůdný klam poprelikvií. Obzvlášť vydařený ostalgický export. „Cinepur” 2011, nr 11–12.
Pinkas Jaroslav, Jak hrozná doba! Jak krásná léta! Ostalgie jako vzpomínání na normalizaci. „Cinepur” 2011, nr 11–12, s. 67.
Muga Aleksandra, Słodko-gorzkie reminiscencje „miękkiej dyktatury” Janosa Kádára w kinie węgierskim. „Porównania” 2010, nr 7, s. 158.
Golonka-Czajkowska Monika, Podróż do krainy zwanej Nową Hutą, czyli o komunizmie jako atrakcji turystycznej, w: Popkomunizm. Doświadczenie komunizmu a kultura popularna. Red. M. Bogusławska, Z. Grębecka. Kraków, Libron 2010.
Grębecka Zuzanna, Między śmiechem a nostalgią – powroty do komunistycznej przeszłości, w: Popkomunizm. Doświadczenie komunizmu a kultura popularna. Red. M. Bogusławska, Z. Grębecka. Kraków, Libron 2010.
Talarczyk-Gubała Monika, Kultura popularna i nostalgia za komunizmem czy K. Wajda, 07 wciąż się zgłasza, „Kultura Popularna” 2004, nr 4.
Mała encyklopedia obciachu. Praca zbiorowa. M. Rychlewski, A. Januszkiewicz, P. Gogler, M. Klajn, M. Wesołowski, Poznań, Vesper 2008.
Rodzeń I., (N)ostalgia za NDR. (Analiza społeczna). http://www.niemcy-online.pl/spoeczestwo/193-nostalgia-za
Nycz Ryszard, Wprowadzenie. „Nie leczony, chroniczny pogłos”. Trzy uwagi o polskim dyskursie postzależ- nościowym, w: Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze. Red. R. Nycz. Kraków, Universitas 2011, s. 8.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license