Ključne besede
Budapeszt
przestrzeń w filmie środkowoeuropejskim po 1989
postkolonialne miasto
Kako citirati
Povzetek
Od 1963 roku, przez niemal ćwierć wieku, ulubionym miejscem akcji filmów Miklósa Jancsó, czołowego twórcy kina węgierskiego, któremu uznanie na arenie międzynarodowej przyniosły modernistyczne przypowieści historiozoficzne (m.in. Desperaci, węg. Szegénylegények, 1965), była węgierska puszta. W 1987 roku Jancsó zaskoczył widzów, przenosząc częściowo akcję Sezonu potworów (Szörnyek évadja) do współczesnej, wielkomiejskiej przestrzeni stolicy Węgier, która od tamtej pory na dobre zagościła w jego kolejnych filmach. Owo spektakularne zainteresowanie metropolią w okolicach przełomu 1989 roku w wymowny sposób odzwierciedlało specyficzny, ponowoczesny, postkolonialny światopogląd autora. Przedmiotem rozważań w artykule jest topografia Jancsówskiego Budapesztu.
Literatura
Murai András, A modern film esete hipertexttel. Az új Jancsóról. „Metropolis” 2002, nr 1, cz. I.
Gelencsér Gábor, Tértudat. A Jancsó-filmek térszemlélete, w: Idem, Más világok. Filmelemzések. Budapest 2005, s. 164.
Vidovszky György, A videókép Jancsó Miklós filmjeiben. „Metropolis” 2002, nr 1.
Gelencsér Gábor, A megszerzett bizonytalanság. Rend és káosz Jancsó Miklós művészetében, w: Idem, Más világok. Filmelemzések. Budapest 2005, s. 161.
Karalus Andrzej, Labirynt w historii i kulturze, http://www.wioskitematyczne.org.pl (10.04.2012)
Történetek idézőjelben. Z M. Jancsó rozmawiał I. Zsugán. „Filmvilág” 1989, nr 3.
Elfogadtam a játékszabályokat. Z M. Jancsó rozmawiał A. Gervai, w: A tanúk. Film – történelem. Budapest 2004, s. 31–32.
Áltörténelmi filmjeim. Z M. Jancsó rozmawiała Zs. Mihancsik. „Filmvilág” 2000, nr 1.
Marx József, Jancsó Miklós két és több élete. Életrajzi esszé. Budapest 2000, s. 425.
Bauman Zygmunt, Ponowoczesne wzory osobowe, w: Idem, Dwa szkice o moralności ponowoczesnej. Warszawa, Instytut Kultury 1994, s. 7–39.
Semmi sem az, ami. Z M. Jancsó rozmawiał T. Hirsch. „Filmvilág” 1999, nr 1.
Lisiak Agata, (Post)kolonialne miasta Europy Środkowej. „Porównania” 2009, nr 6, s. 147.
Jancsó Miklós, Nagybudapesti képüldözés. „Filmvilág” 2002, nr 5).
Ady Endre, Poezje. Kraków 1981, s. 73.
Hirsch Tibor, Vész-kijárat. A mohácsi vész. „Filmvilág” 2004, nr 4.
Vincze Barbara, Csontváz a Duna fölött: a SZOT-szálló és más kísértetházak Budapesten, www.origo.hu (20.08.2011 r.)
Petri György, Wiersz nieznanego poety ze wschodniej Europy z roku 1955/. Przeł. T. Śliwiak, w: K. Sutarski (wybór), Przepowiednia czasu twego. Antologia współczesnej poezji węgierskiej. Kraków–Wrocław 1985.
Foucault Michel, O innych przestrzeniach. Heterotopie. Przeł. M. Żakowski. „Kultura Popularna” 2006, nr 2.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license