Słowa kluczowe
Bulgarian literature
dystopia
imitation
pop-nationalism
Jak cytować
Abstrakt
The article is devoted to a reflection on the category of time in Georgi Gospodinov’s novel Vremeubežiŝte (2020), where the author undertakes a reflection on the processes of culpable and non-culpable self-destruction of societies that have rejected the rules of Enlightenment rationalism. Using the tools of dystopia, he creates a world gripped by collective madness, the sources of which he derives from extra-literary reality and links to contemporary political and cultural processes. Leszek Kolakowski’s concept of time as the vault of the human home, which is based on four pillars: reason, God, love, death, remains the philosophical point of reference for my deliberations. In turn, the concept of retroutopia of the sociologist of culture Zygmunt Bauman provided me with tools to reflect on a new type of rationalism after the conservative turn. René Girard’s concept of mimetic competition was helpful in considering the structure of the world presented in the novel.
Bibliografia
Améry, J. (2007). O starzeniu się. Bunt i rezygnacja, Podnieść na siebie rękę. Dyskurs o dobrowolnej śmierci. Przeł. B. Baran. Warszawa: Czytelnik.
Anonim. (2021). Obłok niewiedzy. Przeł. W. Unolt. Poznań: Wydawnictwo W drodze.
Ariès, P. (2011). Człowiek i śmierć. Przeł. E. Bąkowska. Warszawa: Aletheia.
Bauman, Z. (2018). Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość. Przeł. K. Lebek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. DOI: https://doi.org/10.14515/monitoring.2018.6.22 DOI: https://doi.org/10.14515/monitoring.2018.6.22
Benjamin, W. (1996). Anioł historii: eseje, szkice, fragmenty. Przeł. K. Krzemieniowa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Bois, J.-P. (1996). Historia starości. Od Montaigne’e do pierwszych emerytur. Przeł. K. Marczewska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Buck-Morss, S. (2013). Hegel, Haiti i historia uniwersalna. Przeł. K. Bojarska. Warszawa: Krytyka Polityczna. DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1281 DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1281
Buczyńska-Garewicz, H. (2003). Metafizyczne rozważania o czasie. Kraków: Universitas.
Burszta, W. J. (2015). Preteksty. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Burszta, W.J. (2010). Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle. Warszawa: Iskry.
Burszta, W.J. (2015). Kultura pragnień i horyzonty neoliberalizmu. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Czaplińska, J. (2001). Dziedzictwo robota. Współczesna czeska fantastyka naukowa. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Dyczewski, L. (1994). Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Foucault, M. (1999). Narodziny kliniki. Przeł. P. Pieniążek. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Girard, R. (1993). Sacrum i przemoc. Przeł. M. i J. Plecińscy. Poznań: Wydawnictwo Brama.
Girard, R. (1991). Kozioł ofiarny. Przeł. M. Goszczyńska, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie. Girard R. (2018). Apokalipsa tu iteraz. Rozmawiał Benoit Chantre. Przeł. C. Zalewski. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Gomóla, A., Rygielska, M. (red). (2013). Starość jako wyobrażenie kulturowe. Katowice: grupakulturalna.pl. (30.06.2022).
Jakubowska, H., Racinlewska, A., Rogowski, Ł. (red). (2009). Patrząc na starość. Kultura wizualna starości. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kiossev, A. (1999). Notes on Self-Colonizing Cultures. W: After the Wall: Art. And Culture in post-Communist Europe. Red. B. Pejic, D. Eliot. Stockholm. http://ica.cult.bg/images/razni/File/A_Kiossev_en.doc (22.01.2016).
Kołakowski, L. (2009). Kompletna i krótka metafizyka. Innej nie będzie. Innej nie będzie. W: Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 297.
Krastew I., Holmes S. (2020). Światło, które zgasło. Jak Zachód zawiódł swoich wyznawców. Przeł. A. Paszkowska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Minois, G. (1995). Historia starości od antyku do renesansu. Przeł. K. Marczewska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Napiórkowski, M. (2019). Turbopatriotyzm. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Ravasi, G. (2002). Apokalipsa. Przeł. K. Stopa. Kielce: Jedność. Skotnicka-Palka, M. (2014). Powtarzam powtórzone. Rekonstrukcje historyczne, „Kwartalnik Pamięć i Przyszłość”, nr 4 (26), s. 62–69.
Szlendak T. (2012). Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru, https://tinyurl.com/n86jtace (20.06.2022)
Szwat-Gyłybowa, G. (2020). Doganianie (Bułgaria). W: Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach. XVIII–XXI wiek. Tom 10. Hasła podporządkowane. Red. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil i L. Miodyński. Warszawa: SOW, s. 77–82.
Szwat-Gyłybowa, G. (2020). Преход (Bułgaria). W: Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach. XVIII–XXI wiek. Tom 10. Hasła podporządkowane. Red. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil i L. Miodyński. Warszawa: SOW, s. 278–280.
Ангелов, З. (2020). Влечението на антикваря се среща с яснотата на поета, Акцент, Анализ, Прочетено за вас | Marginalia. https://tinyurl.com/34t7tzdj (30.09.2022).
Аретов, Н.Два погледа към миналото: Pleasantville и „Времеубежище”. https://tinyurl.com/vcdk8cet (10.08.2022).
Атанасова, К. (2020). За времето и паметта. „Култура”, бр. 6 (2969). https://kultura.bg/article/487-za-vremeto-i-pametta (14.04.2022).
Господинов, Г. (2020а). Времеубежище. София: Издателство Жанет 45. Господинов Г. (2020b) Протестът е за изгубения смисъл, https://tinyurl.com/yc37as3r (21.07.2022).
Калинова, Е., Баева, И. (2011). Българските преходи 1939–2010. София: Парадигма. Пенчев, В. (2005). Историческата приемственост в глобализиращото догонване, София: АИ „Проф. Марин Дринов”.
Проданов, В. (ред.). (2007). Догонващото развитие в глобализираното информационно общество. София: Институт за философски изследвания БАН.
Тодорова, М. (2009). Георги Господинов – от Гаустин до Градинаря. София. Карина М.
Шумелов, В. (2020). За „Времеубежище“ на Георги Господинов, kadar25.com (10.08.2022).
Хранова А. (2003). Моят живот с Гаустин. „Култура”, бр. 24 (2544), https://newspaper.kultura.bg/bg/article/view/8470 (13.06.2022).
Angelov, Z. (2020). Vlečenieto na antikvarâ se sreŝa s âsnotata na poeta, Akcent, Analiz, Pročeteno za vas | Marginalia. https://tinyurl.com/34t7tzdj (30.09.2022).
Aretov, N. Dva pogleda kʺm minaloto: Pleasantville i „Vremeubežiŝe”. https://tinyurl .com/vcdk8cet (10.08.2022). Atanasova, K. (2020). Za vremeto i pametta. „Kultura”, br. 6 (2969). https://kultura.bg/article/487-za-vremeto-i-pametta (14.04.2022).
Gospodinov, G. (2020a). Vremeubežiŝe. Sofiâ: Izdatelstvo Žanet 45.
Gospodinov G. (2020b) Protestʺt e za izgubeniâ smisʺl, https://tinyurl.com/yc37as3r (21.07.2022).
Kalinova, E., Baeva, I. (2011). Bʺlgarskite prehodi 1939–2010. Sofiâ: Paradigma.
Penčev, V. (2005). Istoričeskata priemstvenost v globaliziraŝoto dogonvane, Sofiâ: AI „Prof. Marin Drinov”.
Prodanov, V. (red.). (2007). Dogonvaŝoto razvitie v globaliziranoto informacionno obŝestvo. Sofiâ: Institut za filosofski izsledvaniâ BAN.
Todorova, M. (2009). Georgi Gospodinov – ot Gaustin do Gradinarâ. Sofiâ: Karina M.
Šumelov, V. (2020). Za „Vremeubežiŝe“ na Georgi Gospodinov, kadar25.com (10.08.2022).
Hranova A. (2003). Moât život s Gaustin. „Kultura”, br. 24 (2544), https://newspaper.kultura.bg/bg/article/view/8470 (13.06.2022).
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Poznańskie Studia Slawistyczne są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Poznańskie Studia Slawistyczne udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Poznańskich Studiów Slawistycznych pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).