Słowa kluczowe
polskość
literatura nieoficjalna
drugi obieg
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie porównawczej totalitarnych światów w literaturze ukraińskiej i polskiej na materiale utworów wydanych w drugim obiegu i pisanych w całkowitej wolności od ograniczeń cenzuralnych (z uwzględnieniem wcześniejszej powieści Konwickiego Wniebowstąpienie). Ujawniono liczne zbieżności typologiczne (kolejki, bieda, fałsz, wątek samospalenia jako skrajna forma protestu itp.), zaznaczono różnice w opisywaniu przez pisarzy rzeczywistości totalitarnej, podkreślono cechy autorskiej indywidualności w ukazywaniu problematyki narodowej.
Finansowanie
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Bibliografia
Bakuła, B. (1999). „W rodzimej obczyźnie”. Kilka uwag o poezji Wasyla Stusa. W: B. Bakuła. Skrzydło Dedala. Szkice, rozmowy o poezji i kulturze ukraińskiej lat 50.–90. XX wieku. Poznań: Wydawnictwo WiS, s. 193–212.
Bakuła, B., Matusiak, A., Tyszkowska-Kasprzak, E. (red.) (2018). Od „Zapisu” do… zapisu historii. Kultura poza cenzurą w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1977– 1991. Wojnowice–Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej. DOI: https://doi.org/10.52040/7893.2
Czapliński, P. (1994). Tadeusz Konwicki. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Grzybowski, J. (2012). Byt, Tożsamość, Naród. Próba wyjaśnienia formuły „tożsamość narodowa” w perspektywie metafizyki. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Jarska, N., Olaszek, J. (2016). Co czytała opozycja? Książki drugiego obiegu jako wyraz tożsamości politycznej, ideowej i kulturowej opozycji w PRL (1976–1989). W: Drugi obieg w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956 roku. Red. P. Gasztold-Seń, N. Jarska, J. Olaszek. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, s. 145–162.
Kaniecki, P. (2008). Noc dożynek. Problematyka śmierci we „Wniebowstąpieniu”. „Litteraria Copernicana”, nr 1: Konwicki, s. 105–131.
Kaniecki, P. (2013). Wniebowstąpienia Konwickiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
Kaniecki, P. (2014). Samospalenia Konwickiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
Konwicki, T. (1967). Wniebowstąpienie. Warszawa: Iskry.
Konwicki, T. (1991). Mała apokalipsa. Warszawa: Wydawnictwa Alfa.
Korniejenko, A. (red.) (1996). Poezja Wasyla Stusa. Kraków: Universitas.
Mychajłowa, T. (2021). „Już zapomniano, czym jest życie i czym jest świat, czym jesteś ty”. Problem tożsamości narodowej w sowieckiej Ukrainie – kilka uwag do tomiku Wasyla Stusa „Wesoły cmentarz”. „Władza Sądzenia”, nr 20, s. 75–95.
Nasalska, A. (1976). Filozofia człowieka w prozie Tadeusza Konwickiego. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, Humaniora, nr 31, s. 233–256.
Nasiłowska, A. (2006). Literatura okresu przejściowego 1975–1996. Warszawa: PWN.
Olaszek, J. (2016). Drugi obieg wydawniczy w PRL i samizdat w innych państwach bloku sowieckiego: podobieństwa, różnice, wzajemne wpływy. W: Drugi obieg w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956 roku. Red. P. Gasztold-Seń, N. Jarska, J. Olaszek. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, s. 15–57.
Pokorna, B. (2001). Autobiografizm w „Małej apokalipsie” Tadeusza Konwickiego. „Prace Naukowe. Filologia Polska. Historia i Teoria Literatury”, nr 8, s. 141–149.
Stus, W. (2020). Wesoły cmentarz. Wiersze wybrane z lat 1959–1971. Przeł. M. Gaczkowski. Wrocław–Wojnowice: Kolegium Europy Wschodniej.
Tatarowski, K. W., Nolbrzak, R. (2019). Liryka i polityka: Jacek Bierezin, Zbigniew Dominiak, Zdzisław Jaskuła, Witold Sułkowski – o twórczości poetów podziemnego pisma PULS. Kraków–Bielsko-Biała: Instytut Literatury, Wydawnictwo Naukowe ATH. DOI: https://doi.org/10.55159/9788366249066
Thiesse, A.-M. (2019). Powstawanie tożsamości narodowych: Europa w wiekach XVIII– XX. Przeł. B. Losson. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Werner, A. (1991). Czy z Polaka można zrobić człowieka radzieckiego? W: A. Werner. Pasja i nuda. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, s. 218–228.
Ziółkowski, G. (2018). Okrutny teatr samospaleń. Protesty samobójcze w ogniu i ich echa w kulturze współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Бажан, О., Данилюк, Ю. (2000). Український національний рух: основні тенденції і етапи розвитку (кінець 1950-х–1980-ті роки). Київ: Рідний край.
Гнатюк, О. (2012). Між літературою і політикою. Есеї та інтермедії. Київ: Дух і літера.
Гогуля, М. (2016). Колоніальна дійсність у романі Тадеуша Конвіцького „Малий Апокаліпсис”. „Проблеми слов’янознавства”, вип. 65, с. 110–125.
Деркачова, О. (2018). Світ речей та „високої” моди у збірці Василя Стуса „Веселий цвинтар”. „Стусознавчі зошити”, зошит 4, с. 89–98.
Касьянов, Г. (2019). Незгодні: українська інтелігенція в русі опору 1960–80-х років. Київ: TOB Видавництво „Кліо”.
Кіпіані, В. (уклад.) (2019). Справа Василя Стуса. Збірка документів з архіву колишнього КДБ УРСР. Харків: Віват.
Лис, С. (2008). Слово поза цензурою. Cамвидав, як феномен культури і суспільно- політичної думки 1960-х–1980-х років (Західна Україна). Луцьк: Твердиня.
Макарчук, В. (1994). Збірка „Веселий цвинтар” [примітки]. В: В. Стус. Твори: у 4 томах, 6 книгах. Т. 1, кн. 1. Львів: Видавнича Спілка „Просвіта”, с. 397–410.
Михайлова, Т. (2020). Проза Василя Стуса та Франца Кафки: спроба компаративного прочитання. „Дивослово”, № 1 (754), с. 40–48.
Овсієнко, В. (2018). Світло людей: Мемуари та публіцистика. 2-ге вид. Київ: TOB Видавництво „Кліо”.
Рябчук, М. (1991). „Я писав без будь-яких оглядок на цензуру”: інтерв’ю з Тадеушем Конвіцьким. „Всесвіт”, № 12, с. 4, 109–111.
Стус, В. (1994a). Веселий цвинтар. В: В. Стус. Твори: у 4 томах, 6 книгах. Т. 1, кн. 1. Львів: Видавнича Спілка „Просвіта”, с. 153–196.
Стус, В. (1994b). З таборового зошита. В: В. Стус. Твори: у 4 томах, 6 книгах. Т. 4. Львів: Видавнича Спілка „Просвіта”, с. 485–502.
Стус, Д. (2015). Василь Стус: життя як творчість. 3-тє вид. Київ: Дух і літера.
Танюк, Л. (2012). Твори. Щоденники без купюр. В 60-и томах. Т. 23: 1968 рік (листопад–грудень). Київ: „Альтерпрес”.
Танюк, Л. (2013). Твори. Щоденники без купюр. В 60-и томах. Т. 24: 1969 рік (cічень–червень). Київ: „Альтерпрес”.
[Bažan, O., Danilûk, Û. (2000). Ukraïnsʹkij nacìonalʹnij ruh: osnovnì tendencìï ì etapi rozvitku (kìnecʹ 1950-h–1980-tì roki). Kiïv: Rìdnij kraj.
Gnatûk, O. (2012). Mìž lìteraturoû ì polìtikoû. Eseï ta ìntermedìï. Kiïv: Duh ì lìtera.
Gogulâ, M. (2016). Kolonìalʹna dìjsnìstʹ u romanì Tadeuša Konvìcʹkogo „Malij Apokalìpsis”. „Problemi slov’ânoznavstva”, vip. 65, s. 110–125.
Derkačova, O. (2018). Svìt rečej ta „visokoï” modi u zbìrcì Vasilâ Stusa „Veselij cvintar”. „Stusoznavčì zošiti”, zošit 4, s. 89–98. DOI: https://doi.org/10.7560/317587-089
Kasʹânov, G. (2019). Nezgodnì: ukraïnsʹka ìntelìgencìâ v rusì oporu 1960–80-h rokìv. Kiïv: TOB Vidavnictvo „Klìo”.
Kìpìanì, V. (red.) (2019). Sprava Vasilâ Stusa. Zbìrka dokumentìv z arhìvu kolišnʹogo KDB URSR. Harkìv: Vìvat.
Lis, S. (2008). Slovo poza cenzuroû. Camvidav, âk fenomen kulʹturi ì suspìlʹno-polìtičnoï dumki 1960-h–1980-h rokìv (Zahìdna Ukraïna). Lucʹk: Tverdinâ.
Makarčuk, V. (1994). Zbìrka „Veselij cvintar” [primìtki]. V: V. Stus. Tvori: u 4 tomah, 6 knigah. T. 1, kn. 1. Lʹvìv: Vidavniča Spìlka „Prosvìta”, s. 397–410.
Mihajlova, T. (2020). Proza Vasilâ Stusa ta Franca Kafki: sproba komparativnogo pročitannâ. „Divoslovo”, nr 1 (754), s. 40–48.
Ovsìênko, V. (2018). Svìtlo lûdej: Memuari ta publìcistika. 2-ge vid. Kiïv: TOB Vidavnictvo „Klìo”.
Râbčuk, M. (1991). „Â pisav bez budʹ-âkih oglâdok na cenzuru”: ìnterv’û z Tadeušem Konvìcʹkim. „Vsesvìt”, nr 12, s. 4, 109–111.
Stus, V. (1994a). Veselij cvintar. V: V. Stus. Tvori: u 4 tomah, 6 knigah. T. 1, kn. 1. Lʹvìv: Vidavniča Spìlka „Prosvìta”, s. 153–196.
Stus, V. (1994b). Z taborovogo zošita. V: V. Stus. Tvori: u 4 tomah, 6 knigah. T. 4. Lʹvìv: Vidavniča Spìlka „Prosvìta”, s. 485–502.
Stus, D. (2015). Vasilʹ Stus: žittâ âk tvorčìstʹ. 3-tê vid. Kiïv: Duh ì lìtera.
Tanûk, L. (2012). Tvori. Ŝodenniki bez kupûr. V 60-i tomah. T. 23: 1968 rìk (listopad– grudenʹ). Kiïv: „Alʹterpres”.
Tanûk, L. (2013). Tvori. Ŝodenniki bez kupûr. V 60-i tomah. T. 24: 1969 rìk (cìčenʹ– červenʹ). Kiïv: „Alʹterpres”.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Tetiana Mychajłowa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.