Słowa kluczowe
kategorie estetyczne
lekkość
szybkość
dokładność
wielorakość
mglistość
świetlistość
szklistość
Jak cytować
Abstrakt
Transparency is one of physical esthetic categories that are used to describe literature and other arts. The main aim of this paper is to show how those esthetic categories are used on three levels: esthetic, performatively dramatic and philosophical in modern literature, theater, film and fine arts. The starting point for those considerations are methods of Italo Calvino (“American lectures”) and Marek Bieńczyk (his collection of essays titled “Transparency”) . Calvino’s category of “transparency” (in his attempt to go beyond anthropocentric cognition with the author’s main question: “Is imagination an instrument of cognition?”) is contrasted with Marek Bieńczyk’s term of “transparency”, who has pointed out the positive aspects of paintings (which are not only giving a feeling of emptiness but also provide certainty of clarity and obviousness). In addition to these categories, lucidity and glassiness are featured and a crystal structure is summoned in the context of mistiness as its opposition.Bibliografia
Architektura i urbanistyka Poznania w XX wieku, red. T. Jakimowicz, Poznań 2005.
Bartoszyński K., Dwa modele powieści: Milan Kundera, Umberto Eco, „Teksty Drugie” 1996, nr 6(42).
Baudelaire Ch., Malarz życia nowoczesnego, przeł. J. Guze, wprowadzenie C. Miłosz, Gdańsk 1998.
Baudrillard J., Przejrzystość zła, przeł. S. Królak, Warszawa 2009.
Benjamin W., Pasaże, przeł. I. Kania, posłowie Z. Bauman, Kraków 2005.
Berleant A., Prze-myśleć estetykę. Niepokorne eseje o estetyce i sztuce, przeł. M. Korusiewicz, T. Markiewka, Kraków 2007.
Bielska-Krawczyk J., Między widzialnym a niewidzialnym. Widzenie, kolor, światłocień i dzieła sztuki w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Kraków 2004.
Bieńczyk M., Przezroczystość, Kraków 2007.
Brogowski L., Powidoki i po… Unizm i „Teoria widzenia” Władysława Strzemińskiego, Gdańsk 2001.
Calvino I., Wykłady amerykańskie, przeł. A. Wasilewska, Gdańsk–Warszawa 1996.
Deleuze G., Różnica i powtórzenie, przeł. B. Banasiak, K. Matuszewski, Warszawa 1997.
Derrida J., Prawda w malarstwie, przeł. M. Kwietniewska, Gdańsk 2003.
Escher M.C., Grafiki, wprowadzenie i komentarz artysty, Warszawa 2005.
Fajfer Z., Liberatura, <http://www.liberatura.pl/co-to-jest-liberatura.html> [dostęp: 2.08.2014].
Fischer-Lichte E., Estetyka performatywności, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2008.
Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa 2009.
Graczyk E., Człowiek Kundery, [w:] Materiały z sympozjum zorganizowanego w Katowicach w dniach 25-26 kwietnia 1986 r., red. J. Illg, Katowice 1988.
Graczyk E., Porcja Kundery, [w:] E. Graczyk, O Gombrowiczu, Kunderze, Grassie i innych ważnych sprawach. Eseje, Gdańsk 1994.
Hillis M.J., O literaturze, przeł. K. Hoffmann, Biblioteka Przestrzeni Teorii, Poznań 2014.
Illg J., W kręgu powieści Milana Kundery, Kraków 1992.
Inny słownik języka polskiego, t. 1, A…O, red. naczelny M. Bańko, Warszawa 2000.
Inny słownik języka polskiego, t. 2, P…Ż, red. naczelny M. Bańko, Warszawa 2000.
Jencks Ch., Le Corbusier – tragizm współczesnej architektury, Warszawa 1982.
Jencks Ch., Ruch nowoczesny w architekturze, Warszawa 1987.
Kalaga W., Mgławice dyskursu. Podmiot, tekst, interpretacja, Kraków 2001.
Koch W., Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Warszawa 1996.
Krajewska A., Dramatyczna teoria literatury. Zarys problematyki, Poznań 2009.
Le Corbusier, W stronę architektury, Warszawa 2012.
Leśniakowska M., Jan Koszczyc Witkiewicz (1881–1958) i budowanie w jego czasach, Warszawa 1998.
Leśniakowska M., Oczy Le Corbusiera, [w:] Le Corbusier, W stronę architektury, Warszawa 2012.
Lipiński F., Hopper wirtualny. Obrazy w pamiętającym spojrzeniu, Toruń 2013.
Lorenz I., O potrzebie estetyki nieautonomicznej, [w:] Wizje i re-wizje. Wielka księga estetyki w Polsce, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2007.
Nycz R., Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 2000.
Osińska K., Wasiljew. Między ziemią a niebem, „Didaskalia” 2002, nr 47.
Pietrzak W., Kultura żartu, pępka i nieistotności. Milan Kundera o możliwości zaangażowania, „Fragile. Pismo Kulturalne”, 14.09.2015, <http://www.fragile.net.pl/home/kultura-zartu-pepka-i-nieistotnosci-milan-kundera-o-mozliwosci-zaangazo wania/> [dostęp: 10.06.2016].
Pismo Święte Nowego Testamentu, wstęp, nowy przekład z Wulgaty, komentarz ks. E. Dąbrowski, Poznań–Warszawa–Lublin 1959.
Poprzęcka M., Inne obrazy. Oko, widzenie, sztuka. Od Albertiego do Duchampa, Gdańsk 2009.
Renner R.G., Edward Hopper (1882–1967). Przetwarzanie rzeczywistości, Warszawa 2005.
Rewers E., Post-polis: wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Kraków 2005.
Rewers E., Przestrzeń architektoniczna i techniki medialne: „maszyna do mieszkania” czy ekran zdarzeń?, [w:] Przestrzeń, filozofia i architektura. Osiem rozmów o poznawaniu, produkowaniu i konsumowaniu przestrzeni, Studia Kulturoznawcze, t. 12, red. E. Rewers, Poznań 1999.
Robakowska A., Trybuś J., Od Zamku do Browaru. O architekturze Poznania ostatnich stu lat, Poznań 2005.
Szymankiewicz B., Istotność świętości, czyli Milana Kundery pożegnanie/a z Europą Środkową, „Niewinni Czarodzieje”, <http://niewinni-czarodzieje.pl/istotnosc-swietosci-czyli-milana-kundery-pozegnaniea-z-europa-srodkowa> [dostęp: 10.06. 2016].
Vattimo G., Społeczeństwo przejrzyste, przeł. M. Kamińska, Wrocław 2006.
Vinci L. da, Traktat o malarstwie, przekład, przedmowa, wprowadzenie i komentarz M. Rzepińska, Gdańsk 2006.
Warmiński A., Filozoficzno-symboliczna wieża architektury, [w:] Przestrzeń, filozofia i architektura. Osiem rozmów o poznawaniu, produkowaniu i konsumowaniu przestrzeni, Studia Kulturoznawcze, t. 12, red. E. Rewers, Poznań 1999.
Wieniec M., <http://www.granice.pl/recenzja,wyklady-amerykanskie,2782> [dostęp: 10.06.2016].
Wysłouch S., Italo Calvino i postmodernizm, [w:] S. Wysłouch, Narracje małe i duże, Poznań 2015.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).