Słowa kluczowe
Luchino (1906–1976)
Vaghe stelle dell’Orsa (1965)
Forse che si
forse che no (1910)
Die Walküre (1870)
Wälsungenblut (1905/1958)
Jak cytować
Abstrakt
Igielska Anna, Fabuła zagadki. O Błędnych gwiazdach Wielkiej Niedźwiedzicy LuchinaViscontiego [The Plot of a Riddle. On Luchino Visconti’s Vaghe stelle dell’Orsa]. „Przestrzenie Teorii” 32. Poznań 2019, Adam Mickiewicz University Press, pp. 45–75. ISSN 1644-6763. DOI 10.14746/pt.2019.32.2.
The article (of an analytical and interpretative nature) is devoted to the literary background of Luchino Visconti’s Vaghe stelle dell’Orsa (1965). The author studies in detail the links to three works, which form, as she claims, the primary points of literary references. What the article discusses, apart from the myth of Electra and Gabriele D’Annunzio’s novel Forse che si, forse che no (1910), are Richard Wagner’s music drama Die Walküre (1870) – absent so far in the Viscontian literature concerning the said movie – and Thomas Mann’s novella Wälsungenblut (1905/1958), which argues with Wagner’s work in a parodistic manner. By demonstrating how Visconti (1) transposes the literary allusions, (2) combines them into an overall structure, and (3) uses them on the plot level to encode the topic of brother- sister incest, the author comes to the conclusion that what we have here is a story in the form of a riddle, which Visconti dubbed for his own use a “crime movie unlike any other”. That riddle appears as a settlement with a romantic myth of love and carries on the poetics of philosophical ambivalence, so proper to Visconti.
Bibliografia
Abramowska J., Serie tematyczne, [w:] tejże, Powtórzenia i wybory. Studia z tematologii i poetyki historycznej, Poznań 1995, s. 34–52.
Ajschylos, Oresteja. Trylogia tragiczna, [w:] tegoż, Tragedie, przeł. i oprac. S. Srebrny, Warszawa 1954, s. 287–493.
Aprà A., et al., Intervista con Luchino Visconti, „Filmcritica” 1965, nr 159–160, s. 440.
Aristarco G., Gli spiriti e le vaghe stelle, „Cinema Nuovo” 1965, nr 178, s. 441–443.
D’Annunzio G., Może tak, może nie (Forse che si, forse che no), przeł. H. Żółkiewska, Warszawa 1912.
Dahlhaus C., Über das „kontemplative Ensemble”, [w:] tegoż, Vom Musikdrama zur Literaturoper. Aufsätze zu neueren Operngeschichte, München–Salzburg 1983, s. 33–38.
Eurypides, Elektra, przeł. i oprac. S. Łanowski, Wrocław 1969.
Frenzel E., Orests Rache [hasło], [w:] tejże, Stoffe der Weltliteratur. Ein Lexikon dichtungsgeschichtlicher Längsschnitte, Stuttgart 200510, s. 697–702.
Giori M., Scandalo e banalità. Rappresentazioni dell’eros in Luchino Visconti (1963–1976), Milano 2012, s. 85–122.
Głowiński M., O intertekstualności, [w:] tegoż, Poetyka i okolice, Warszawa 1992, s. 87–124.
Helman A., Urok zmierzchu. Filmy Luchina Viscontiego, Gdańsk 2001, s. 191–209.
Huizinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Warszawa 1998, s. 181–201.
Ingarden R., Studia z estetyki, Warszawa 1966, t. 22, s. 355–494.
Koppen E., Dekadenter Wagnerismus. Studien zur europäischen Literatur des Fin de siècle, Berlin–New York 1973, s. 93–164.
Kühnel J., „Braut und Schwester bist du dem Bruder”. Der Geschwisterinzest in der „Völsunga saga“, bei Richard Wagner und Thomas Mann, [w:] Les Interdits. Actes du Colloque international des 1er, 2 et 3 Mars 2012 à Amiens, Amiens 2012, s. 134–148.
Mann T., Noch einmal „Wälsungenblut”, [w:] tegoż, Miszellen, hrsg. von H. Bürgin, Frankfurt am Main–Hamburg 1968, s. 176–179.
Mann T., Z rodu Wälsungów, przeł. M. Kurecka, [w:] tegoż, Opowiadania, przeł. M. Kurecka et al., Warszawa 1963, s. 268–297.
Micciché L., Luchino Visconti. Un profilo critico, Venezia 20022.
Northcote-Bade J., Die Wagner-Mythen im Frühwerk Thomas Manns, Bonn 1975, s. 53–67.
Ong W.J., Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. i oprac. J. Japola, Warszawa 20112, s. 212–224.
Osma G. de, Mariano Fortuny. His life and work, trans. by S. Berg, London 2015.
Parigi S., Vaghe stelle dell’Orsa… Il deposito della memoria, [w:] Il Cinema di Luchino Visconti, a cura di V. Pravadelli, Venezia 2002, s. 221–234.
Piwińska M., Kochana siostra, w: tejże, Złe wychowanie. Fragmenty romantycznej biografii, Warszawa 1981, s. 292–312.
Rondolino G., Visconti e il nuovo cinema degli anni sessanta, [w:] Visconti. Il cinema, a cura di A. Ferrero, Modena 1977, s. 129–141.
Rusconi M., Il Leone d’oro al magnetofono, „Sipario” 1965, nr 234, s. 11–13.
s. n., „Vaghe stelle dell’Orsa nell’itinerario di Visconti, „Cinema Nuovo” 1966, nr 180, s. 106–116.
Sofokles, Elektra, przeł., wstępem i przypisami opatrzył R.R. Chodkowski, Lublin 2008.
Tornabuoni L., Ai confini dell’amore, „L’Europeo”, 12.09.1965, s. 58–60.
Vaget H.R., Seelenzauber. Thomas Mann und die Musik, Frankfurt am Main 2012, s. 78–96.
Vaghe stelle dell’Orsa… di Luchino Visconti, a cura di P. Bianchi, Bologna 1965.
Visconti a Volterra. La genesi di „Vaghe stelle dell’Orsa”, a cura di V. Pravadelli, Torino 2000.
Visconti L., Ein Drama über das Nicht-Sein, übers. von M. Schneider, [w:] Visconti. Schriften, Filme, Stars und Stills, hrsg. von M. Schneider u. L. Schirmer, München 2008, s. 55–57.
Wagner N., Wagner Theater, Frankfurt am Main–Leipzig 1998, s. 89–107.
Wagner R., Walkiria, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 1988.
Witkowski L., Przekaz antyku w polskiej zagadce literackiej i ludowej, Toruń 1971.
Wysłouch S., Retoryka fabuły a retoryka narracji, [w:] Tekst i fabuła, red. Cz. Niedzielski, J. Sławiński, Wrocław 1979, s. 67–91.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).