Abstract
The author updates the knowledge of the origins of coinage in Poland in the late 10th and the early 11th centuries. This is possible owing to new coin finds and new research methods, predominantly discoveries of new die-links. In the conclusions, the author states that coin minting in Poland was not initiated by duke Mieszko I (approx. 962-992) but his son Bolesław the Brave (992-1025). The early coinage was more intense than historians used to think, and more diverse. One mint used, simultaneously, dies with correct legends and dies ineptly copying foreign patterns. The coins were used for manifestation and economic purposes alike. They accounted for a small proportion of the prevailing foreign coins in circulation.
References
Epistola Brunonis 1973, Epistola Brunonis ad Henricum regem, Monumenta Poloniae Historica s.n., IV,3, Warszawa 1973, s. 85-106.
S. Adalberti Vita prior 1962, Sancti Adalberti Pragensis Episcopi et Martyris Vita prior, Monumenta Poloniae Historica s.n., IV,1, Warszawa 1962
S. Adalberti Vita altera 1969, Sancti Adalberti Pragensis Vita altera auctore Brunone Querfurtensi, Monumenta Poloniae Historica s.n., IV,2, Warszawa 1969.
Karwasińska J. (oprac.) 1966, Piśmiennictwo czasów Bolesława Chrobrego, Warszawa [polskie tłumaczenia powyższych tekstów].
Beliakov A.S., Ianina S.A. 1977, Kolodezskij klad kuficheskih i zapadnoevropeiskih serebrianyh monet 60-h godov XI v., Numizmaticheskiy sbornik V, 2, s. 10-99.
Blackburn M. 1985, English dies used in the Scandinavian Imitative Coinages, hikuin 11, s. 101-124.
Bogucki M. 2006, Nieznana hybryda denara PRINCES POLONIE i nowy typ monety Bolesława Chrobrego, „Wiadomości Numizmatyczne” 50, z. 2, s. 181-194.
Bogucki M. 2010, Poprawianie stempli monet Bolesława Chrobrego i Mieszka II, „Wiadomości Numizmatyczne” 54, z. 2, s. 172-192.
Bogucki M. 2012a, Mennictwo naśladowcze Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej w X i XI wieku, „Warszawski Pamiętnik Numizmatyczny” 1, s. 9-20.
Bogucki M. 2012b, Some Polish imitations of Otto-Adelheid-Pfennige, w: G. Dethlefs, A. Pol i S. Wittenbrink (red.), Nummi docent! Münzen – Schätze – Funde. Festschrift für Peter Ilisch zum 65. Geburtstag am 28. April 2012, Osnabrück, s. 111-126.
Bogucki M. 2012c, Zachodniosłowiańskie naśladownictwa monet bawarskich z X i XI w., w: W. Garbaczewski, R. Macyra (red.), Pieniądz i banki na Śląsku, Studia nad dziejami pieniądza i bankowości w Polsce, 2, Muzeum Narodowe, Poznań, s. 85-110.
Bogucki M. 2014, Czy istnieją monety Miecława, zbuntowanego cześnika Mieszka II?, „Notae Numismaticae /Zapiski Numizmatyczne” 9, Kraków, s. 135-144.
Bogucki M., Magiera J. 2015a, New coins of Bolesław the Brave, „Wiadomości Numizmatyczne” 59, z. 1-2, (Polish Numismatic News IX), s. 115-128.
Bogucki M., Magiera J. 2015b, Lund-Odense-Lund-Kołobrzeg. Danish influences in the „Zemuzil Bomeraniorum“ coinage, w: T. Talvio, M. Wijk (red.), Festskrift till Kenneth Jonsson, Stockholm, s. 119-128.
Garbaczewski W. 2010, W sprawie tzw. „ukoronowanego orła” na denarze Bolesława Chrobrego, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” 9 (20), s. 141-149.
Garbaczewski W. 2015, The Cyrillic penny of Boleslaus Chrobry, prince of Poland – a new source, a new interpretation, „Wiadomości Numizmatyczne” 59, z. 1-2, (Polish Numismatic News IX), s. 95-113.
Ginter T. 1998, Denar „MOGILN CIVITAS”, „Slavia Antiqua” 39, s. 71-79.
Gumowski M. 1939, Corpus nummorum Poloniae, t. 1, Monety X i XI w., Kraków.
Gorlińska D. i in. 2015, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Masowien, Podlachien und Mittelpolen, w: M. Bogucki, P. Ilisch i S. Suchodolski (red.), Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen, Inventar III, Warszawa (= FMP III).
Horoszko G. i in. 2016, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Pommern, w: M. Bogucki, P. Ilisch i S. Suchodolski (red.), Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar II, Warszawa (= FMP II). Ilisch P. 1994, Regensburg- und Otto-Adelheid-Imitationen aus Polen, „Wiadomości Numizmatyczne”, 38, z. 1-2, s. 65-70.
Horoszko G. i in. 2005, Eine polnische oder pommerische Prägegruppe des 11. Jahrhunderts, „Wiadomości Numizmatyczne” 49, z. 2, s. 191-196.
Ilisch P., Suchodolski S. 2003, Eine Erweiterung der Münzserien Bolesław Chrobrys, „Wiadomości Numizmatyczne” 47, 2003, (Polish Numismatic News VII, 2003), s. 97-104.
Jasiński K. [1992], Rodowód pierwszych Piastów, Warszawa-Wrocław b.r. wyd. Jonsson K., Suchodolski S. 2009, A new coin type of Boleslav the Brave found in Sweden. Wiadomości Numizmatyczne 53, z. 1, s. 29-40.
Kara M., Krysztofiak T. i Wyrwa A.M. (red.) 2016, Gród piastowski w Gieczu. Geneza – funkcja – kontekst, Poznań, Wydawnictwo PTPN.
Kiersnowski R. 1960, Pieniądz kruszcowy w Polsce wczesnośredniowiecznej, Warszawa.
Kollinger K. 2014, Polityka wschodnia Bolesława Chrobrego (992-1025), Wrocław.
Kossowski M.D. 2007, Orzeł ukoronowany na denarze Bolesława Chrobrego z legendą PRINCES POLONIE – analiza motywu, „Slavia Antiqua” 48, s. 161-184.
Kossowski M.D. 2008, Ukorowany orzeł Chrobrego z denarów emisji roku tysięcznego – ponadczasowe ujęcie plastyczne wyobrażenia ptaka, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, nowej serii t. 8 (XIX), s. 3-25.
Kossowski M.D.2010, Jaki znowu paw? Niestabilna hipoteza wciąż powraca – rzecz o denarze Bolesława Chrobrego, „Slavia Antiqua” 51, s. 153-164.
Labuda G. 1992, Mieszko II król Polski (1025-1034). Czasy przełomu w dziejach Państwa Polskiego, Kraków, Wydawnictwo PAU, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego 73.
Magiera J., Stukalova T.J. 2015a, Polskie monety nachala XI veka v kolekcii Otdela Numizmatiki GIM, w: Srednevekovaja numizmatika Vostochnoj Evropy, vyp. 5, Moskva, s. 236-243.
Magiera J., Stukalova T.J. 2015b, Novye monety Boleslava I Chrabrogo (992-1025), Srednevekovaja numizmatika Vostochnoj Evropy, vyp. 5, Moskva, s. 244-252.
Malmer B. 1989, The Sigtuna Coinage c. 995-1005, Commentationes de nummis saeculorum IX-XI in Suecia repertis, Nova Series 4, Stockholm.
Malmer B. 1997, The Anglo-Scandinavian Coinage c. 995-1020, Commentationes de nummis saeculorum IX-XI in Suecia repertis, Nova Series 9, Stockholm.
Malmer B. 2010, Den Svenska mynthistorien. Vikingatiden ca 995-1030, Stockholm.
Moździoch S., Stanisławski B. i Wiszewski P. (red.) 2013, Scandinavian Culture in Medieval Poland, Wrocław.
Nakielski W. 2012, Propozycja nowej atrybucji monet śląskich przełomu XI i XII w. w świetle depozytu z miejscowości Kopacz, gm. Złotoryja, w: W. Garbaczewski, M. Macyra (red.), Pieniądz i banki na Śląsku, Poznań, s. 147-184.
Nowak P. 2016, (zap. kryt.) S. Suchodolski, The beginnings of Polish coinage in the light of recent research, Wiadomości Numizmatyczne 59, 2015, z. 1-2 (Polish Numismatic News, IX, 2015), s. 67-94, Studia Źródłoznawcze 54, s. 231 i n.
Panfil T. 2002, Lingua symbolica. O pochodzeniu i znaczeniach najstarszych symboli heraldycznych w Polsce, Lublin, s. 163-200.
Piniński J. 2002, Trzeci egzemplarz monety Bolesława Chrobrego z przedstawieniem strzały, „Wiadomości Numizmatyczne” 46, z. 1, s. 51-58.
Piniński J. 2010, W sprawie symboliki wyobrażeń i chronologii niektórych typów monet Bolesława Chrobrego, w: Pieniądz-symbol-władza-wojna. Wspólne dziedzictwo Europy, Augustów-Warszawa, s. 60-71.
Piniński J. 2012, Jakie były powody emitowania pierwszych monet polskich? Manifestacja czy ekonomia?, w: Pieniądz i systemy monetarne wspólne dziedzictwo Europy, Augustów-Warszawa, s. 70-84.
Polanský L. 2017, Denáry BOLEZLAVS DVX / MOGILN CIVITAS z Národního muzea v Praze, w: M. Bogucki, W. Garbaczewski i G. Śnieżko (red.), Nummi et humanitas. Studia ofiarowane profesorowi Stanisławowi Suchodolskiemu w 80 rocznicę urodzin, Warszawa, s. 235-254.
Reyman-Walczak B. 2013, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Kleinpolen, w: M. Bogucki, P. Ilisch i S. Suchodolski (red.), Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar IV, Warszawa (= FMP IVA).
Stukalova T.J. 2005, Tri denarija polskogo knjazja Meshko I v sobranii GIM, w: XIII vserossijskaja numizmaticheskaja konferencija, Moskva, s. 83-84.
Schmidt T. 1990, Nowa interpretacja denara GNEZDUN CIVITAS, w: Gniezno. Studia i materiały historyczne, t. 3, Warszawa-Poznań, s. 237-245.
Stanisławski B. 2013, Jómswikingowie z Wolina-Jómsborga. Studium archeologiczne przenikania kultury skandynawskiej na ziemie polskie, Wrocław.
Stronczyński K. 1883-1885, Dawne monety polskie dynastyi Piastów i Jagiellonów, cz. 1-3, Piotrków [Reed. Warszawa 2005].
Stróżyk P. 2000, Ikonografia denarów z imieniem Mieszka. Ze studiów nad ceremonialnymi nakryciami głowy pierwszych Piastów, „Roczniki Historyczne” 66, s. 121-134.
Stróżyk P. 2009, Uwagi o denarze MOGILN CIVITAS, w: W. Garbaczewski, M. Macyra (red.), Pieniądz i banki w Wielkopolsce, Poznań, s. 41-56.
Suchodolski S. 1967, Moneta polska w X/XI wieku (Mieszko I i Bolesław Chrobry), Wiadomości Numizmatyczne 11, z. 2-3, s. 65-194.
Suchodolski S. 1971, Początki mennictwa w Europie Środkowej, Wschodniej i Północnej, Wrocław.
Suchodolski S. 1996, Początki mennictwa we Wrocławiu, w: Z. Kurnatowska (red.), Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, t. 2, Wrocław, s. 121-126.
Suchodolski S. 1997, Tadeusza Wolańskiego zwycięstwo zza grobu, czyli nowy typ denara Bolesława Chrobrego, w: M. Głosek (red.), Archeologia i starożytnicy. Studia dedykowane Profesorowi Andrzejowi Abramowiczowi w 70 rocznicę urodzin, Łódź, s. 265-273 (toż z uzupełnieniem w: Suchodolski 2017, s. 571-584).
Suchodolski S. 1998, Spór o początki mennictwa w Czechach i w Polsce, „Wiadomości Numizmatyczne” 42, z. 1-2, s. 5-20.
Suchodolski S. 1999, Beware, the fraud! On alleged finds of deniers with the legend GNEZDVN CIVITAS and other coins from the reign of Bolesław the Brave, „Notae Numismaticae/Zapiski Numizmatyczne” 3/4, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków, s. 303-321 (polska wersja w: Suchodolski 2017, s. 41-58).
Suchodolski S. 2000a, Kult św. Wacława i św. Wojciecha przez pryzmat polskich monet z wczesnego średniowiecza, w: Kościół, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, Warszawa, s. 87-102 (toż z uzupełnieniem w: Suchodolski 2012, s. 392-409).
Suchodolski S. 2000b, Najdawniejsze monety polskie jako źródło dające poznać dzieje pierwszej monarchii, w: Aetas media aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa, s. 299-312 (toż z uzupełnieniem w: Suchodolski 2012, s. 275-286).
Suchodolski S. 2000c, Noch einmal über die Anfänge der Münzprägung in Polen, w: B. Kluge, B. Weisser (red.), XII. Internationaler Kongress Berlin 1997, Akten-Proceedings-Actes II, Berlin, s. 978-982.
Suchodolski S. 2000d, Początki rodzimego mennictwa, w: H. Samsonowicz (red.), Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, Kraków, s. 351-360.
Suchodolski S. 2002a, Orzeł czy paw? Jeszcze o denarze Bolesława Chrobrego z napisem PRINCES POLONIE, w: T. Wasilewski (red.), Inter Orientem et Occidentem. Studia z dziejów Europy środkowowschodniej ofiarowane Profesorowi Janowi Tyszkiewiczowi w czterdziestolecie pracy naukowej, Warszawa, s. 153-169 (toż z uzupełnieniem w: Suchodolski 2012, s. 287-305).
Suchodolski S. 2002b, Rex Bolizlavus – tzw. królewskie monety Bolesława Chrobrego, w: A. Rachuba i inni (red.), Heraldyka... i okolice, Warszawa, s. 285-295.
Suchodolski S. 2002c, Monety świętego Wojciecha, w: C. Buśko i in. (red.), Civitas & villa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie Środkowej, Wrocław-Praha, s. 447-452.
Suchodolski S. 2005, Włócznia świętego Stefana, „Kwartalnik Historyczny” 112, z. 3, s. 91-110 (toż w: Suchodolski 2017, s. 337-354)
Suchodolski S. 2009a, A jednak paw! Uwagi o rzekomych rewelacjach numizmatycznych M.D. Kossowskiego, „Slavia Antiqua” 50, 2009, s. 365-373.
Suchodolski S. 2009b, Czy moneta polska ma już tysiąc lat?, w: T. Sawicki (red.), Studia nad dawną Polską, t. 2, Gniezno, s. 27-46 (toż z uzupełnieniem w: Suchodolski 2017, s. 19-40).
Suchodolski S. 2010, Le type byzantin aux origines du monnayage en Pologne, w: Mélanges Cécile Morrisson, Collège de France – CNRS. Centre de Recherche d’Histoire et Civilisation de Byzance, Travaux et Mémoires 16, Paris, s. 821-828.
Suchodolski S. 2012, Numizmatyka średniowieczna. Moneta źródłem archeologicznym, historycznym i ikonograficznym, Warszawa.
Suchodolski S. 2014, Mĕl Gaudentius, bratr sv. Vojtĕcha, vliv na polské mincovnictví?, w: Antiqua Cuthna, 3 (2007), Po stopách svatého Vojtĕcha, Praha, s. 131-139.
Suchodolski S. 2017, Moneta polska i obca w średniowieczu, Warszawa Suchodolski S. 2018a, Gdzie, kiedy i w jakim celu Bolesław Chrobry emitował denary z cyrylickim napisem?, w: T. Nowakiewicz i in. (red.), Animos labor nutrit. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Buko w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa, s. 151-162.
Suchodolski S. 2018b, Mince svatého Vojtĕcha, Folia numismatica 32/1, Supplementum ad Acta Musei Moraviae, Brno, s. 3-15.
Suchodolski S., Bogucki M. 2017, Inwentaryzacja wczesnośredniowiecznych znalezisk pieniądza kruszcowego w Polsce, „Przegląd Archeologiczny” 65, s. 53-68.
Szczurek T. i in. 2017, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Grosspolen, w: M. Bogucki, P. Ilisch, S. Suchodolski (red.), Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar I, Warszawa (= FMP I).
Urbańczyk P. 2017, Bolesław Chrobry – lew ryczący, Toruń, Fundacja na rzecz nauki polskiej Warszawskie Centrum Numizmatyczne (WCN) 2012, Aukcja Nr 52/2012
Urbańczyk P. 2014, Aukcja Nr 56/2014
Urbańczyk P. 2019, Aukcja Nr 72/2019
License
The copyrights are held by the author(s) of a work who grant the Journal a licence to publish the work.