Słowa kluczowe
Pszczelarze
Śląsk
Literatura pszczelarska
Jan Dzierżon
Nickel Jacob
Johann Coler
Johann Riem
Czasopisma
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 427
Liczba pobrań: 544
Abstrakt
Zadaniem artykułu jest ukazanie dorobku piśmiennictwa pszczelniczego na Śląsku. Pretekstem do poruszenia tego tematu jest przypadająca w 2011 roku dwusetna rocznica urodzin wybitnego pszczelarza Jana Dzierżona. Osoba i dokonania najsłynniejszego chyba w świecie Ślązaka do tego stopnia zdominowały historię pszczelarstwa tego regionu, że właściwie bardzo niewiele mówi się o dorobku innych działających aktywnie śląskich pszczelarzach praktykach i publicystach. Tymczasem dorobek ten jest imponujący. W części pierwszej artykułu przypomniano Nickela Jacoba ze Szprotawy, autora pierwszej wydanej na Śląsku książki pszczelarskiej, uznanego jednocześnie za ojca niemieckiej bibliografii pszczelarskiej. Wśród pionierów niemieckiej literatury fachowej dotyczącej pszczół znajduje się też Johann Coler ze Złotoryi. W XVIII wieku swą działalność praktyczną i publicystyczną w znacznej mierze związali ze Śląskiem Łużyczanin Adam Gottlieb Schirach i Niemiec Johann Riem. W dziełach innych autorów z zakresu gospodarstwa wiejskiego pojawiają się również fragmenty poświęcone pszczelarstwu. Dorobek swych poprzedników wzbogacił i swą działalnością rozsławił śląskie pszczelarstwo ksiądz dr Jan Dzierżon, odkrywca partenogenezy, konstruktor nowoczesnego ula, autor licznych publikacji. „Księciu pszczół” poświęcona została druga część artykułu. Przedstawiono w niej pokrótce jego życie i działalność, dzieje walki o uznanie teorii partenogenezy, ogromny dorobek publicystyczny. Wskazano jednocześnie na brak opracowania pełnej bibliografii podmiotowej. Dzierżon był wydawcą jednego z pierwszych na Śląsku czasopism pszczelarskich. Dorobek śląskiego czasopiśmiennictwa pszczelarskiego jest bogaty i dziwi fakt, że właściwie w bardzo małym dotychczas stopniu został poznany. Część trzecią poświęcono niemieckim i polskim czasopismom pszczelarskim wydawanym na Śląsku. Uwzględniono tutaj tytuły samoistne oraz dodatki. W podsumowaniu wykazano, że we wszystkich obszarach bibliografia piśmiennictwa śląskiego wymaga kompleksowego rozpoznania. Stan opracowania piśmiennictwa pszczelarskiego na Śląsku stanowi w pewnej mierze odbicie stanu bibliografii tego zagadnienia na ziemiach polskich.Bibliografia
Armbruster L., Hundert Jahre Parthenogenesis 1835–1935. Dzierzon, der sparsame Bienenkönig, „Archiv für Bienenkunde” 1935, z. 8.
Berlepsch A. von, „Leitfaden für den Unterricht in Theorie und Praxis einer rationellen Bienenzucht“ von A. Schmid, G. Kleine [recenzja], „Bienen-Zeitung” 1865, nr 11.
Biały F., Biały L., Periodyki śląskie od XV wieku do 1945 roku, Wrocław 2008.
Bibliografia historii Polski XIX i XX wieku, t. 3: 1865–1918, cz. 2, Warszawa 2010.
Bornus L., Wkład Dzierżona w rozwój wiedzy o pszczole i pasiecznictwie, „Pszczelarstwo” 1961, nr 2.
Czeszek J., Bibliografia dodatków do prasy śląskiej wychodzącej w latach 1922–1939, Sosnowiec 1988.
Dados D., Tomaszewski R., Ślązak, „Pasieka” 2007, nr 1.
Der schlesischen Bienenvater, Breslau 1939.
Dr. Johannes Dzierzon, der Altmeister der oberschlesischen und deutschen Imker, „Der Oberschlesier” 1931, nr 10.
Dr. Johannes Dzierzon, Hausham 1956.
Dubiel L., Bartnictwo i pszczelarstwo na Górnym Śląsku od XVIII do XX wieku, Gliwice 2003.
Dubiel L., Hodowla pszczół na Górnym Śląsku w perspektywie historycznej, „Opolski Rocznik Muzealny” R. 3, 1968.
Dzierżon X. – największy pszczelarz świata, „Gwiazdka Cieszyńska” 1863, nr 22.
Fleischer K., Über den Stand der Bienenzucht in Oberschlesien im Jahre 1776. Aus einem Bericht des Johann Riem, „Der Oberschlesier” 1931, nr 10.
Fuckner F., Der Bienenvater: Dr. Johannes Dzierzon und sein Lebenswerk, Ascheberg 1991.
Gärtner R., Schlesische Lebensbilder, t. 4, Breslau 1931.
Gładysz A., Jan Dzierżon – życie i dzieło, w: Jan Dzierżon w historii i współczesności pszczelarstwa, Opole 1981.
Gröschel B., Die Presse Oberschlesiens von den Anfängen bis zum Jahre 1945. Dokumentation und Strukturbeschreibung, Berlin 1993.
Hoffmann H., Das erste deutsche Buch über Bienenzucht von einem Schlesier, „Monatsschrift von und für Schlesien” 1829, t. 1.
Ignatowicz J., Katalog czasopism śląskich, t. 1–2, Wrocław 1960.
Inglot S., Śląska literatura rolnicza i czasopisma od XVI–XVIII w. jako źródła do dziejów wsi i rolnictwa, „Lud” 1960, t. 46.
Janczak J., Mikołaj Henelius jako geograf Śląska, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1958, nr 2.
Janczak J., Rozmieszczenie produkcji roślinnej i zwierzęcej na Śląsku na przełomie XVIII i XIX wieku, Wrocław 1964.
Kaiser F., Die Einführung der Italienischen Biene in Deutschland durch Johann Dzierzon im Jahre 1853, „Allgemeine Deutsche Imkerzeitung” 1975, nr 12.
Karłowicz L. , Z dziejów oświaty pszczelarskiej w Polsce, Lublin 1993.
Kostecki R., Die Entwicklung des Dzierzon-Kastens, „Allgemeine Deutsche Imkerzeitung” 1981, nr 12.
Krasicki K., Dzierżon (Jan ksiądz), w: Encyklopedia rolnictwa, t. 2, Warszawa 1874.
Lubina M., Książę pszczół, „Śląsk” 2004, nr 5.
Matuszkiewicz F., Nickel Jacob aus Sprottau, der Altmeister der schlesischen Bienenkunde, Sprottau 1933.
Mazak S., Dzieło, w: L. Brożek, A. Gładysz, S. Mazak, Jan Dzierżon. Studium monograficzne, Opole 1978.
Mazak S., Ta książka powstała na Śląsku i opisuje śląskie pszczelarstwo, „Pszczelarstwo” 1969, nr 7–8.
Mazak S. , Wykaz publikacji Jana Dzierżona, „Kwartalnik Opolski” 1956, nr 2.
Müllerott M., Neue Deutsche Biographie, t. 4, Berlin 1959.
Pax F., Bibliographie der Schlesischen Zoologie, t. 1, Breslau 1930.
Pax F., Bibliographie der Schlesischen Zoologie, t. 1–3, Breslau (Wrocław) 1930, 1935, 1957.
Podworski E., Materiały do biografii Jana Dzierżona, „Zaranie Śląskie” 1958, z. 3.
Polskie czasopisma pszczelarskie, w: Encyklopedia pszczelarska, Warszawa 1989.
Przywecka-Samecka M., Reiter J., Bibliografia polskich czasopism śląskich (do 1939 r.), Wrocław 1960.
Riem J., Neue Beobachtungen über die Bienen: in Briefen an Herrn Carl Bonnet von Franz Huberin, Dresden 1793.
Ruttner F., Johannes Dzierzon und die Deutsche Bienenzucht, „Allgemeine Deutsche Imkerzeitung” 1981, nr 11.
Sieboldv C.T.E., Wahre Parthenogenesis bei der Honigbiene, w: Wahre Parthenogenesis bei Schmetterlingen und Bienen. Ein Beitrag zur Fortpflanzungsgeschichte der Thiere, Leipzig 1856.
Świderski J.K., Ks. dr Jan Dzierżon i pszczoły, „Kwartalnik Opolski” 1961, nr 3.
Syniawa M., Biograficzny słownik przyrodników śląskich, t. 1,Katowice 2006.
Szramek E., Polski słownik biograficzny, t. 6, Kraków 1948.
Tomaszewski R., O bibliografii pszczelnictwa polskiego, „Biblioteka” 2008, nr 12.
Turowska-Bar I., Polskie czasopisma o wsi i dla wsi od XVIII w. do r. 1960, Warszawa 1963.
Waleszczuk Z., Prawda ponad wszystko, Dzierżoniów 2006.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Roman Tomaszewski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.