Słowa kluczowe
Typologia
Polska typografia od XV do połowy XVII wieku
Jak cytować
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie typologii sygnetów drukarskich stosowanych przez impresorów działających na ziemiach polskich od XV do połowy XVII stulecia, a zatem od momentu, gdy ów element wytłoczony został w polskim druku po raz pierwszy, do chwili, gdy polska typografia (a wraz z nią i sygnet) przeżywać zaczęły wyraźny kryzys. Wydzielony tymi ramami chronologicznymi zbiór liczy ponad 100 znaków impresorskich, a zatem na tyle dużo, by potrzebne, a wręcz konieczne, było jego uporządkowanie. Metodą, która pozwala uczynić to możliwie najprzejrzyściej, jest wyodrębnienie w ramach przedmiotu badań poszczególnych typów, co odbywa się na podstawie odpowiednio dobranych kryteriów. Odpowiednio, czyli tak, by uwzględniały każdy aspekt badanej materii i pozwalały na ukazanie jej w sposób jak najpełniejszy. W przypadku sygnetów drukarskich kryteria te muszą mieć nade wszystko na względzie fakt, że godła impresorskie są nie tylko elementami typograficznymi, ale i graficznymi, co powoduje, że rozpatrywać je należy w świetle zarówno typografii (czy szerzej bibliologii), jak i sztuki graficznej. Wziąwszy to pod uwagę, bogaty i wielce zróżnicowany zespół, jaki tworzą polskie sygnety używane od XV do połowy XVII wieku, uporządkować można na podstawie trzech kryteriów: chronologicznego, ikonograficznego i związanego z morfologią książki.Bibliografia
Birkenmajer A., Nobilitacja Szarffenbergerów, w: Birkenmajer A., Studia bibliologiczne. Wybór tekstów, red. H. Więckowska, A. Birkenmajer, Wrocław 1975.
Buchwald-Pelcowa P., Emblematyczne koneksje sygnetu Mateusza Siebeneichera, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, nr 1-2, 1981.
Chojecka E., Ilustracja polskiej książki drukowanej, Warszawa 1980.
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, z. 5: Wielkie Księstwo Litewskie, oprac. A. Kawecka-Gryczowa, K. Korotajowa, W. Krajewski, Wrocław 1959.
Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971.
Glaister G. A., Encyclopedia of the Book, London 1966.
Grimm H., Deutsche Buchdruckersignete des XVI. Jahrhunderts. Geschichte, Sinngehalt und Gestaltung kleiner Kulturdokumente, Wiesbaden 1965.
Juchhoff R., Drucker- und Verlegerzeichen des XV. Jahrhunderts in den Niederlanden, England, Spanien, Böhmen, Mähren und Polen, München 1927.
Kębłowski J., Klasyfikacja sztuk plastycznych, w: Wstęp do historii sztuki,red. P. Skubiszewski, t. 1: Przedmiot – metodologia – zawód, Warszawa 1973.
Komza M., Zdobione karty tytułowe. (Wprowadzenie do typologii na przykładzie siedemnastowiecznej książki gdańskiej), „Studia o Książce” t. 8, 1978.
Kowalczyk J., W kręgu kultury dworu Jana Zamoyskiego, Lublin 1980.
Kowalski K. M., Zagadnienia typologii i kwestionariusza badawczego, w: Kowalski K. M., Polskie źródła ikonograficzne XVII wieku. Analiza metodologiczna, Warszawa–Poznań 1998.
Krzak-Weiss K., Jeszcze jeden polski sygnet o emblematycznych koneksjach (czyli kilka uwag o znaku firmowym Szymona Kempiniego), „Roczniki Biblioteczne” (52) 2008.
Krzak-Weiss K., Polskie sygnety drukarskie od XV do połowy XVII wieku, Poznań 2006.
Meiner A., Das Deutsche Signet. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte, Leipzig 1922.
Meyer W. J., Die französischen Drucker- und Verlegerzeichen des XV. Jahrhunderts, München 1926.
Pilarczyk K., Talmud i jego drukarze w pierwszej Rzeczypospolitej. Z dziejów przekazu religijnego w judaizmie, Kraków 1998.
Szwejkowska H., Książka drukowana XV-XVIII wieku. Zarys historyczny, wyd. 2 przejrzane i uzup., Wrocław–Warszawa 1975.
Weil E., Die Deutschen Druckzeichen des XV. Jahrhunderts, München 1929.
Żbikowska-Migoń A., Typologia oświeceniowej książki naukowej i jej model edytorski, w: Książka naukowa w kulturze polskiego Oświecenia, Wrocław 1977.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.