Słowa kluczowe
Jakub z Kowalewic
psałterz
psalterium abbreviatum
Psałterz św. Hieronima
modlitewnik Zygmunta I
Prudencjusz z Troyes
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 356
Liczba pobrań: 230
Abstrakt
W artykule, po krótkim przedstawieniu osoby Jakuba z Kowalewic oraz jego kodeksu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, zostały zaprezentowane badania nad tzw. Psałterzem św. Hieronima, zawartym w tym właśnie kodeksie. Podjęto też próby znalezienia odpowiedzi na pytania dotyczące autorstwa, przeznaczenia oraz źródła pochodzenia tego tekstu. Autor omówił jego zawartość oraz porównał go z innym znanym w Polsce Psałterzem św. Hieronima (psalterium abbreviatum) z modlitewnika Zygmunta I.
Bibliografia
Źródła archiwalne i biblioteczne
Kraków, Biblioteka XX. Czartoryskich, sygn. 1269.
Kraków, Biblioteka Jagiellońska, sygn. BJ St. Dr. Cim. 907.
Londyn, British Library, Add. MS 15281, ff. 4r–85v, https://tinyurl.com/t2n6wvb9 [dostęp: 20.02.2021].
Poznań, Biblioteka Uniwersytecka UAM, Rkp. 1746, XV w., dostęp także na stronie WWW: https://tinyurl.com/2wr9aw5n.
Rzym, Biblioteca nazionale centrale Vittorio Emanuele II, Vitt. Em. 1430, XV w., ff. 1r–15v, https://tinyurl.com/jxa87wk2 [dostęp: 18.02.2021].
Warszawa, Biblioteka Narodowa, sygn. BN Rps 8002 III.
Valencia, Universitat de Valencia, Biblioteca Historica, BH Ms. 0688, https://tinyurl.com/45daj9ej [dostęp: 3.02.2021].
Watykan, Biblioteca Apostolica Vaticana (BAV), Vat. Lat. 84, https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.lat.84 [dostęp: 18.02.2021].
BAV, Ross.184, XI w., ff. 253v–256v, https://digi.vatlib.it/view/MSS_Ross.184 [dostęp: 18.02.2021].
BAV, Chigi C VI 173, XI w., ff. 11v–18v, http://digi.vatlib.it/view/MSS_Chig.C.VI.173 [dostęp: 18.02.2021].
BAV, Chigi D V 77, XI w., ff. 1–44v, https://digi.vatlib.it/view/MSS_Chig.D.V.77 [dostęp: 18.02.2021].
BAV, Reg. Lat. MS 334, XI–XII w., ff. 1–30v, https://digi.vatlib.it/view/MSS_Reg.lat.334 [dostęp: 18.02.2021].
Wydawnictwa źródłowe
Beda Czcigodny, Libellus Precum, w: Patrologia Latina, t. 94, Paris 1862, kol. 515B–532B, https://tinyurl.com/frtra85n [dostęp: 20.02.2021].
Brown V., Flores psalmorum and Orationes psalmodicae in Beneventan Script, „Mediaeval Studies” 1989, t. 51, s. 424–466.
Epistolae, MGH SS, t. 3, red. E. Dümmler, Berlin: Apud Weidmannos 1893, https://tinyurl.com/2p8mys69 [dostęp: 5.02.2021].
Niesiecki K., Herbarz polski... powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych, wyd. J.N. Bobrowicz, t. 5, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1989 (z dopełnieniami I. Krasickiego i J. Lelewela), oryg.: Lipsk: nakł. i drukiem Breitkopfa i Haertela 1839–1946
Sancti Prudentii Trecensis Episcopi, Breviarium Psalterii, w: Patrologia Latina, t. 115, Paris 1881, kol. 1451–1456B, https://tinyurl.com/2t8h8x4p [dostęp: 15.02.2021].
Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, cz. 2: 1416–1450, wyd. S. Kuraś, w: Materiały do dziejów Kościoła w Polsce, t. 4, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1973.
Opracowania
Borkowska U., Królewskie modlitewniki. Studium z kultury religijnej epoki Jagiellonów (XV i początek XVI wieku), Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1999.
Cottier J., Psautiers abrégés et prières privées durant le haut Moyan Age, „Recherches augustiniennes” 2003, t. 33, s. 215–230.
Gąsiorowski A., Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich. Katalog admisji w Gnieźnie i Poznaniu 1420–1500, Poznań: PTPN 1993.
Guido M., Psalteria rhythmica, cz. 1–2, w: Analecta hymnica medii aevi, t. 35, Leipzig: O.R. Reisland 1961 s. 189–191.
Gurowska A., Psałterz św. Augustyna. O barokowych przekładach średniowiecznej modlitwy i o jej tradycji, „Pamiętnik Literacki” 2002, z. 3, s. 177–201.
Katalog archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, oprac. K. Kaczmarczyk, G. Kowalski, Kraków: Wydawnictwo Sekcji Archiwalnej Krajowego Grona Konserwatorskiego 1919.
Katalog łacińskich rękopisów średniowiecznych Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1–11; Indeksy do tomów I–V, oprac. zbiorowe, Wrocław: Institutum Ossolinianum; Warszawa – Kraków: Biblioteka Jagiellońska, Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Jagielloński 1980–2016.
Leroquais V., Les Livres d’Heures manuscrits de la Bibliothèque Nationale, t. 1, Paris 1927, https://tinyurl.com/42b5t8rz [dostęp: 13.02.2021].
Mai A., Scriptorum veterum nova collectio e vaticanis codicibus edita, t. 9, Roma 1837, https://tinyurl.com/5xc6bb9w [dostęp: 3.02.2021].
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400–1508, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska przy współpracy R. Grzesika, Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana 2004.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, Poznań: Pallottinum 1965.
Poniatowski S., Biblioteka kapituły łowickiej do końca XVIII wieku, Warszawa 1995 (praca doktorska, maszynopis w Bibliotece Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego).
XV-wieczny odpis psalterium abbreviatum z kodeksu Jakuba z Kowalewic… 27 Psalterium Abbreviatum, w: Modlitewnik Zygmunta I Starego. 1524 r. Facsimile, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2016, s. 3v–36v.
Pseudo-Einhardus, Psalterium abreviatum Vercellense, w: Corpus Christianorum seu nova Patrum collectio. Continuatio Mediaevalis, t. 47, Turnhout: Brepols 1977, s. 55–78.
Salmon P., Psautiers abrégés du Moyen Âge, w: Analecta Liturgica: Extraits des manuscrits liturgiques de la Bibliothèque Vaticane: Contribution à l’histoire de la prière chrétienne, Studi e Testi 273, Watykan: Bibl. Apostolica Vaticana 1974, s. 69–119.
Szulc A., Codex collecticius Jakuba z Kowalewic ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 2009, t. 4, s. 409–418, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/e/article/view/3735/3772 [dostęp: 24.03.2021].
Tronina A., Psałterz, w: Encyklopedia katolicka, red. E. Gigilewicz, t. 16, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2012, kol. 823–824.
Van Deusen N.E., The Place of the Psalms in the Intellectual Culture of the Middle Ages, SUNY series in Medieval Studies, New York: SUNY Press 1999.
Wielfaert J.G., Prudentius of Troyes (d. 861) and the Reception of the Patristic Tradition in the Carolingian Era, Toronto 2015 (niepublikowana rozprawa doktorska, https://tinyurl.com/jsekms9w [dostęp: 15.02.2021]).
Wieteska J., Katalog prałatów i kanoników Prymasowskiej Kapituły Łowickiej od 1433 do 1970 r., Warszawa 1971, https://archiwumskierniewic.pl/items/show/3490 [dostęp: 4.02.2022].
Wilk-Woś Z., Późnośredniowieczna kancelaria arcybiskupów gnieźnieńskich (1437–1493), Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie 2013.
Wydra W., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1995.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Łukasz Nowak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.