Słowa kluczowe
prasa polska
wieki XIX i XX
Poznań
Wielkopolska
Polska
Niemcy
Żydzi
digitalizacja
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 565
Liczba pobrań: 600
Abstrakt
Późny wiek XIX i wczesny XX określane są powszechnie jako lata rozkwitu prasy. Lepsze wykształcenie ogólne społeczeństwa i nowe możliwości techniczne sprzyjały rozwojowi prasy masowej i czytelnictwa. Niniejsze opracowanie przedstawia krajobraz prasowy w Poznaniu i w mniejszym stopniu w Wielkopolsce. Próbuje przy tym przede wszystkim zakreślić los dzisiaj prawie zapomnianych niemieckojęzycznych gazet i czasopism oraz przebieg ich ukazywania się, profil i problemy z cenzurą, omawia rywalizację polsko-niemiecko-żydowską w tym zakresie, a wreszcie przedstawia rozważania, jak to dziedzictwo, przechowywane dzisiaj przede wszystkim w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu, może być sensownie wykorzystywane.
Bibliografia
Acta Borussica, Neue Folge, 1. Reihe, Die Protokolle des Preußischen Staatsministeriums 1817–1933/38 wyd. przez Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften pod kierownictwem J. Kocki i W. Neugebauera, t. 8/1: 21.03.1890 do 9.10.1900, oprac. H. Spenkucha, Hildesheim i in.: Olms-Weidmann 2003.
Adress- und Geschäftshandbuch der Stadt Posen 1879, 1892 i 1914, Posen: W. Decker and Co.
Barelkowski M., E.T.A. Hoffmann und die Zeitschrift „Südpreußische Unterhaltungen” in Posen. Eine Spurensuche, „E.T.A. Hoffmann-Jahrbuch” 2018, t. 26, s. 33–43.
Barelkowski M., Beamte, Buchhändler und Priester als „Zeitungsmacher” – Beobachtungen zur Presselandschaft in Polen und den deutschen Ländern zwischen 1770 und 1815, w: Wortgewalten. Hans von Held. Ein aufgeklärter Staatsdiener zwischen Preußen und Polen, red. J. Bahlcke, A. Joisten, Potsdam: Deutsches Kulturforum östliches Europa 2018, s. 293–313.
Delbrück H., Die Polenfrage, Berlin: Walther 1894.
Deutschsprachige Zeitungen in Mittel- und Osteuropa. Sprachliche Gestalt, historische Einbettung und kulturelle Traditionen, red. J. Riecke, B.M. Schuster, Berlin 2005
Die deutsche Presse: Verzeichnis der im Deutschen Reiche erscheinenden Zeitungen und Zeitschriften, t. 1: Amts-, Lokal- und Anzeige-Blätter, Politische Zeitungen, wyd. 5, Forbach: Hupfer 1893.
Dyroff S., Erinnerungskultur im deutsch-polnischen Kontaktbereich. Bromberg und der Nordosten der Provinz Posen (Wojewodschaft Poznań) 1871–1939, Osnabrück: Fibre 2007.
Dyroff S., „Kujawischer Bote”. Inowrocławska gazeta niemieckich Kujawiaków. Próba prezentacji pisma i spółki w latach 1874–1945, „Ziemia Kujawska” 2007, t. 20, s. 7–28.
Ginschel E., Zur Geschichte unseres Blattes, „Posener Tageblatt” z 12.03.1912, s. 3.
Grabowski S., Deutscher und polnischer Nationalismus. Der deutsche Ostmarken-Verein und die polnische Straż 1894–1914, Marburg: Verlag Herder-Institut 1998.
Handbuch deutscher Zeitungen bearbeitet im Kriegspresseamt, Berlin: Elsner 1917–1918.
Historia prasy polskiej, t. 1: Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976.
Historia prasy polskiej, t. 2: Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976.
Jakóbczyk W., Prasa polska w Wielkopolsce w latach 1832–1858, w: Historia prasy polskiej, t. 1: Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976, s. 247–259.
Jakóbczyk W., Prasa polska w Wielkopolsce w latach 1859–1918, w: Historia prasy polskiej, t. 2: Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976, s. 177–201.
Jazdon A., Wydawcy poznańscy 1815–1914. Kształtowanie środowiska i repertuaru wydawniczego, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2014.
Kiec O., Protestantyzm w Poznańskiem 1815–1918, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper 2001.
Kucharczyk G., Cenzura pruska w Wielkopolsce w czasach zaborów 1815–1914, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2001.
Kürschner J., Handbuch der Presse. Für Schriftsteller, Redaktionen, Verleger überhaupt für Alle, die mit der Presse in Beziehung stehen, Berlin: Hilger 1902.
Molik W., Etos Wielkopolan w historycznym rozwoju i oglądzie społecznym, w: Etos Wielkopolan. Antologia tekstów o społeczeństwie Wielkopolski z drugiej połowy XIX i XX wieku, wybrał i oprac. W. Molik przy współudziale A. Baszko, Poznań: Wydawnictwo PTPN 2005.
Myschor Ch., Dni Cesarskie w Poznaniu. Różne aspekty uroczystych wizyt Wilhelma II w mieście w latach 1902–1913, Poznań: Wydawnictwo PTPN 2010.
Nowikiewicz E., Bydgoskie niemieckojęzyczne pisma periodyczne w latach 1815–1900, „Kronika Bydgoska” 1996, t. 18, s. 127–160.
Połczyńska E., „Im polnischen Wind”. Beiträge zum deutschen Zeitungswesen, Theaterleben und zur deutschen Literatur im Großherzogtum Posen 1815–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1988.
Radziszewska K., Die Lodzer Presselandschaft, w: Deutschsprachige Zeitungen in Mittel-und Osteuropa. Sprachliche Gestalt, historische Einbettung und kulturelle Traditionen, red. J. Riecke, B.M. Schuster, Berlin: Weidler 2005, s. 213–223.
Rajch M., Cenzura pruska w Wielkopolsce w latach 1848–1918, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2004.
Salomon L., Geschichte des Deutschen Zeitungswesens von den ersten Anfängen bis zur Wiederaufrichtung des Deutschen Reiches, t. 3: Das Zeitungswesen seit 1814, Oldenburg–Leipzig: Schulze 1906.
Schutte Ch., Die Königliche Akademie in Posen (1903–1919) und andere kulturelle Einrichtungen im Rahmen der Politik zur „Hebung des Deutschtums”, Marburg: Verlag Herder-Institut 2008.
Serrier Th., Provinz Posen, Ostmark, Wielkopolska. Eine Grenzregion zwischen Deutschen und Polen 1848–1914, Marburg: Verlag Herder-Institut 2005.
Spaleniak W., Prasa polska w Poznaniu w okresie zaborów (główne kierunki rozwoju), w: Z dziejów prasy wielkopolskiej XIX–XX wieku, t. 1, oprac. M. Kosman, Poznań: Ławica 1994, s. 20–34.
Spis tytułów prasy polskiej 1865–1918, oprac. A. Garlicka, Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Badań Literackich, Pracownia Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego XIX i XX w. 1978.
Sprawa żydowska w r. 1859, w liście do Ludwika Merzbacha przez Joachima Lelewela rozważana, Poznań: Merzbach 1860.
Szlanta P., „Polakożerca” kontra „wrogowie Rzeszy”. Cesarz Wilhelm II i Polacy 1888–1918, Warszawa: Difin 2019.
Wagner G., Der Polenkoller. Skizze vom „Kriegsschauplatz” in den Ostmarken, Leipzig: W. Friedrich 1898.
Wagner G., Zur Gründungsgeschichte der „Posener Neuesten Nachrichten”. Ein Rückblick und Ausblick, „Posener Neueste Nachrichten” nr 138 z 18.06.1924: Jubiläumsnummer zum 25jährigen Bestehen der Zeitung, s. 2.
Wielkopolski słownik biograficzny, Poznań–Warszawa: PWN 1981.
Z dziejów prasy wielkopolskiej XIX–XX wieku, t. 1–5, Poznań: Ławica i Wydawnictwo Naukowe UAM 1994–2003.
Zeitungskatalog Annoncen-Expedition Rudolf Mosse, wyd. 47, Berlin: Mosse 1914.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Matthias Barełkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.