Keywords
1918–1939
photography
social life
religious life
social associations and organisations
How to Cite
Number of views: 1045
Number of downloads: 949
Abstract
In 2021, the iconographic collection of the University Library was enriched with a sumptuous 144-page photographic album that included over 650 photographs depicting the town and local events. The photographs, mainly from the 1920s and 1930s, present the visual history of Murowana goślina in general views of the town, its architecture, monuments and the like, and document the activity of a number of various societies and associations (e.g. the Marksmen’s Society – the Brotherhood of the Rooster, Industrial Association, Association of War Invalids, Catholic Association of Polish Workers, “Concordia” Sports Club, Catholic Women Association, Associa-tion of Young Polish Women, Church Choir Association, “Harmonia” Musical Asso-ciation) and the town’s institutions (e.g. the municipal office, elementary school, and the post office) as well as the local events, such as celebrations of civic and public ceremonies and a variety of religious ceremonies.The present article discusses the content of this photo album, and presents a se-lected number of photographs that document and show the life of the communities of the town during the inter-war period. The time frame of the article is the 1920s and 1930s, while the discussion focuses on the Polish inhabitants of the town (the same time frame and the same community is presented in the photographs). In addition, the article discusses a dozen or so picture postcards from the turn of the 19th and 20th centuries, and a small number of photographs, also included in the photo album, depicting the german and Jewish population of the town.
References
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Akta miasta Murowana Goślina, sygn. 4632.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Urząd Wojewódzki Poznański, Bractwo Strzeleckie w Murowanej Goślinie, sygn. 296/569; Towarzystwo Przemysłowo-Rzemieślnicze w Murowanej Goślinie, sygn. 296/843.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Polskie partie polityczne, organizacje, stowarzyszenia i związki, Protokolarz zebrań K.S.M. w Murowanej Goślinie, sygn. 887/385.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu, Rejestracja i likwidacja stowarzyszeń i związków, sygn. 1071/1297.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Inspektorat Szkolny w Obornikach, Akta dotyczące szkoły Murowana Goślina 1, sygn. 4716/84.
p. lotniczy okryty żałobą, „Dziennik Poznański” 1933, nr 161, s. 6.
XIII. zjazd katolicki, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 146, s. 6.
XIII. zjazd katolicki w Wągrowcu, „Dziennik Bydgoski” 1933, nr 145, s. 1.
XIII Zjazd Katolicki w Wągrówcu, „Kurier Poznański” 1933, nr 289, s. 3.
Chociszewski J., Pielgrzymka do ważniejszych miejsc w ziemiach polskich wsławionych cudownemi obrazami N. Maryi Panny zawierająca najpotrzebniejsze nabożeństwo dla pielgrzymujących i opisy naszych głównych miejsc cudownych, Poznań 1882.
Cudowny obraz Matki Boskiej w Dąbrowie Kościelnej, „Przewodnik Katolicki” 1927, nr 37, s. 541.
Dramat lotniczy na podniebnym szlaku, „Nowy Kurier” 1933, nr 161, s. 9.
Dziesięciolecie „Cudu Wisły” i manifestacje przeciw zakusom Niemiec, „Kurier Poznański” 1930, nr 384, s. 9.
Dziesięciolecie „Cudu Wisły”. Wspaniałe uroczystości w Wielkopolsce, „Kurier Poznański” 1930, nr 376, s. 5.
Gen. Frank – zwycięzcy Wyścigu „Dookoła Ziemi Wielkopolskiej”, „Dziennik Poznański” 1934, nr 163, s. 5.
Granowo, pow. Grodziski (Cud nad Wisłą); Rydzyna (Cud nad Wisłą); Czarnków (Manifestacja), „Kurier Poznański” 1930, nr 382, s. 7.
Imponująca manifestacja katolicka w Wągrowcu, „Kurier Poznański” 1933, nr 288, s. 1.
Jednodniówka jubileuszowa: sprawozdanie z działalności Wielkopolskiego Okręgu Wojewódzkiego Związku Inwalidów Wojennych R.P., Poznań 1935.
K.F., Przed premierą „Wicka i Wacka”, „Scena bydgoska. Sezon 1935/36”, nr 5a (11.01.1936), s. 1–2.
Kolarze polscy gotowi do meczu z Niemcami. 410 klm. próby na szosach Poznańskich, „Przegląd Sportowy” 1934, nr 59, s. 5.
Kronika Okręgów. Nasze zloty okręgowe, „Młody Hufiec” 1934, nr 9, s. 10.
Kronika prowincjonalna. Murowana Goślina (L.O.P.P.), „Kurier Poznański” 1924, nr 264, s. 5.
Książka jubileuszowa Wielkopolskiego Zarządu Wojewódzkiego Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej, Poznań 1925.
Księga adresowa przemysłu i handlu Wielkopolski, Pomorza i Śląska, Poznań 1922.
Księga adresowa przemysłu, handlu i rzemiosła Zachodniej Polski (Wielkopolski, Pomorza, Śląska i w.m. Gdańska), Poznań 1925.
Księga adresowa rzemiosła województwa poznańskiego. Alfabetyczny spis warsztatów rzemieślniczych według powiatów, miejscowości i branż, Poznań 1936.
Księga pamiątkowa Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej wydana w dziesięciolecie Okręgu Wielkopolskiego, Poznań 1931.
Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, red. M. Romeyko, Warszawa: Lucjan Złotnicki 1933.
Murowana Goślina. (Burzliwe posiedzenie Rady Miejskiej i rehabilitacja burmistrza Ratajczaka), „Głos Powiatu Obornickiego” 1930, nr 4, s. [3].
Murowana Goślina. („Dzień Dziecka”), „Gazeta Obornicka” 1936, nr 3, s. [3].
Murowana Goślina. 10-lecie Klubu Sportowego „Concordia”, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 113, s. [3].
Murowana Goślina. Kurs robótek ręcznych, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 113, s. [3].
Murowana Goślina. Obchód ku uczczeniu Ojca św. Piusa XI, „Gazeta dla Kobiet” 1926, nr 5, s. 3.
Murowana Goślina. Pięciolecie chóru kościelnego, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 38, s. [3].
Murowana Goślina. Pięciolecie istnienia S.M.P., „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 61, s. [4].
Murowana Goślina. (Piłka nożna. Concordia kandydatem do kl. B.), „Głos Powiatu Obornickiego” 1930, nr 20, s. [3].
Murowana Goślina. (Pożar), „Głos Powiatu Obornickiego” 1930, nr 41, s. [4].
Murowana Goślina. Przedstawienie amatorskie, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 22, s. [3].
Murowana Goślina. (Sport), „Głos Powiatu Obornickiego” 1930, nr 4, s. [3].
Murowana Goślina. Tydzień Dziecka, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 68, s. [4].
Murowana Goślina. Utworzenie Stow. Młodych Polek, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 119, s. [3].
Murowana Goślina. Z obchodu 10-lecia K.S. „Concordia”, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 121, s. [4].
Murowana Goślina. Z zebrania chóru kościelnego, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 5, s. [4]
Murowana Goślina. Zabawa latowa, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 91, s. [3–4].
Na XIII Zjazd Katolicki w Wągrowcu; Program Zjazdu Katolickiego w Wągrowcu, „Przewodnik Katolicki” 1933, nr 26, s. 402, 408.
Nad jeziorem Obywatelskim w Murowanej Goślinie koło Poznania, „Ilustracja Polska” 1932, nr 31, s. 7.
Nasz sztandar, „Gazeta dla Kobiet” 1936, nr 8, s. 92.
Niedziela na boiskach, „Orędownik” 1933, nr 225, s. 9.
Niespodzianki w wyścigu kolarskim dookoła Wielkopolski, „Orędownik” 1934, nr 165, s. 4.
Nowy zarząd K.S. „Concordia” w Murowanej Goślinie, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 74, s. [4].
Objawy zwyrodnienia sportowego, „Głos Powiatu Obornickiego” 1931, nr 74, s. [4].
Piłka nożna. Wyniki z niedzieli, „Orędownik” 1933, nr 229, s. 6.
Plan wizytacji pasterskiej, „Miesięcznik Kościelny dla Archidyecezyi Gnieźnieńskiej i Poznańskiej” 1932, nr 5, s. 38.
Pod nową nazwą dawne hasła, „Kurier Poznański” 1935, nr 524.
Poświęcenie dzwonów w Murowanej Goślinie pod Poznaniem przez x. prob. Piotra Adamka d. 4 lipca, „Przewodnik Katolicki” 1926, nr 31, s. 424.
Poświęcenie sztandaru Stowarzyszenia Polek w Mur. Goślinie przez x. prob. Adamka, „Przewodnik Katolicki” 1927, nr 19, s. 272.
„Rocznik Archidiecezyj Gnieźnieńskiej i Poznańskiej”, Poznań 1929.
„Rocznik Archidiecezyj Gnieźnieńskiej i Poznańskiej”, Poznań 1938.
Rzepecka Z., W odpowiedzi. VII. Nasze symbole, „Zjednoczenie. Organ Katolickich Stowarzyszeń Kobiet” 1936, nr 5, s. 77–78.
Samolot roztrzaskał się na drzazgi podczas ćwiczeń nocnych, „Orędownik Wielkopolski” 1933, nr 161, s. 4.
Skorowidz gmin Rzeczypospolitej Polskiej. Ludność i budynki na podstawie tymczasowych wyników drugiego powszechnego spisu ludności z dn. 9.XII 1931 r. oraz powierzchnia ogólna, cz. IIa: Województwa zachodnie, Warszawa 1936.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 10: Województwo poznańskie, Warszawa 1926.
„Sparta” Oborniki i „Concordia” Mur. Goślina 9:0 (0:0), „Gazeta Obornicka” 1937, nr 84, s. [3].
St. S., Murowana Goślina, „Muzyka Kościelna” 1931, nr 4, s. 48.
Statut dla Towarzystw Powstańców i Wojaków zrzeszonych w Związku Towarzystw Powstańców i Wojaków w Poznaniu, Poznań [b.d.].
Statut obowiązujący chóry kościelne należące do Związku Chórów Kościelnych w Poznaniu, Poznań 1929.
Ś.p. Ks. Piotr Adamek, „Miesięcznik Kościelny Archidiecezji Poznańskiej” 1952, nr 1, s. 12–13.
Święto lasu, „Głos Powiatu Obornickiego” 1934, nr 65, s. [2].
Tragiczna śmierć dwóch lotników poznańskich pod Murowaną Gośliną, „Kurier Poznański” 1933, nr 319, s. 1.
„Tydzień strażacki”, „Orędownik Polski” 1933, nr 203, s. 8.
Tydzień Strażacki, „Głos Powiatu Obornickiego” 1933, nr 199, s. [2].
Uroczystości przemianowania ulicy Gwarnej na ulicę Br. Pierackiego, „Głos Powiatu Obornickiego” 1934, nr 162, s. [1].
W 2 etapach dookoła województwa poznańskiego ostatnia próba szosowców polskich, „Przegląd Sportowy” 1934, nr 58, s. 4.
W przededniu gigantycznego wyścigu kolarskiego Dookoła Wielkopolski, „Dziennik Poznański” 1934, nr 164, s. 7.
Wacław Starzyński (Legia Warszawa) wygrał 400 km wyścig „Dookoła Ziemi Wielkopolskiej” i puchar „Dziennika Poznańskiego”, „Dziennik Poznański” 1934, nr 166, s. 5.
Wielkie uroczystości katolickie w Wągrówcu, „Dziennik Poznański” 1933, nr 145, s. 3.
Wspaniałe manifestacje w dziesiątą rocznicę „Cudu Wisły”. Obchód w Poznaniu, „Kurier Poznański” 1930, nr 374, s. 5–6.
Z biegu kolarskiego „Dookoła Wielkopolski”, „Dziennik Poznański” 1934, nr 166, s. 3.
Z Mur. Gośliny. Obchód imienin Marszałka Józefa Piłsudskiego w Murowanej Goślinie, „Głos Powiatu Obornickiego” 1933, nr 75, s. [2].
Z Murowanej Gośliny. Jubileusz 30-lecia istnienia Towarzystwa Robotników Katolickich, „Gazeta Obornicka” 1936, nr 7, s. [3].
Z okolicy. Murowana Goślina. XIII Tydzień L.O.P.P., „Gazeta Obornicka” 1936, nr 54, s. [2-3].
Z Wielkopolski. Murowana Goślina (Rehabilitacja burmistrza), „Kurier Poznański” 1930, nr 376, s. 7.
Z Wielkopolski. Murowana Goślina (Z Chóru Kościelnego), „Kurier Poznański” 1932, nr 24, s. 12.
Z Wielkopolski. Murowana Goślina (Założenie Towarzystwa Młodych Polek), „Kurier Poznański” 1931, nr 464, s. 6.
Z Wielkopolski. Murowana Goślina, „Kurier Poznański” 1935, nr 367, s. 7.
Ze sportu. Po zakończeniu rozgrywek…, „Gazeta Obornicka” 1938, nr 132, s. [3].
Ze sportu. Sparta weszła do kl. „B”, „Gazeta Obornicka” 1938, nr 63, s. [3].
Ziemski M., Piechocki T., Wszerz i wzdłuż ziemi wielkopolskiej, t. 1, Poznań 1934.
Zjazd Katolicki w Wągrowcu, „Goniec Śląski” 1933, nr 148, s. 1.
Zjednoczenie Młodzieży Polskiej. Ustawy, Poznań 1925.
Adamek Piotr (1885–1951), w: Duchowieństwo Archidiecezji Poznańskiej. Kapłani zmarli w latach 1946–2014, oprac. i red. L. Wilczyński, Poznań: Instytut Studiów Kościelnych Lubranscianum 2014, s. 14.
Banaszak M., Adamek Piotr (1885–1951), w: Księża społecznicy w Poznańskiem 1894–1919. Słownik biograficzny (Zeszyt próbny zawierający nazwiska na litery A–B), Warszawa 1984, s. 19–21.
Banaszak M., Adamek Piotr (1885–1951), w: Księża społecznicy w Wielkopolsce 1894–1919. Słownik biograficzny, t. 1 (A–H), Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum 2007, s. 21–22.
Banaszak M., Adamek Piotr (1885–1951), w: Słownik polskich teologów katolickich 1918–1981, t. 5, red. L. Grzebień, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1983, s. 22–24.
Białecki M., Zarys historii Związku Inwalidów Wojennych RP na ziemiach Wielkopolski 1918–1993, Poznań: Związek Inwalidów Wojennych RP 1994.
Dzieje Murowanej Gośliny, red. M. Brust, Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury 2006.
Foto-historia. Fotografia w przedstawianiu przeszłości, red. V. Julkowska, Poznań: Instytut Historii UAM 2012.
Gawryszczak M., Bronisław Wilhelm Pieracki (1895–1934). Biografia polityczna, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński 2014.
Giżycka M., Sobalak T.M., Śladami wiary po Puszczy Zielonka. Przewodnik, Murowana Goślina: Związek Międzygminny Puszcza Zielonka 2013.
Jakubiak T.A., Kurkowe bractwa strzeleckie w Wielkopolsce, Poznań: Muzeum Początków Państwa Polskiego 1986.
Jakubowski H.T., Amatorski ruch teatralny. Zarys historii do roku 1939, Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury 1975.
Jakubowski H.T., Teatr amatorski na wsi. Zarys historii, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 5: Województwo poznańskie, z. 15: Powiat obornicki, Warszawa: Instytut Sztuki PAN 1965.
Korbal J., Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Warszawa: Instytut Sztuki PAN 2021.
Kubera H., Szatkowski H., Orański Tytus Jan Aleksander (1876–1925), w: Księża społecznicy w Wielkopolsce 1894–1919. Słownik biograficzny, t. 2 (I–O), Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum 2007.
Landau Z., Pieracki Bronisław Wilhelm (1895–1934), w: Polski słownik biograficzny, t. 26, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1981.
Murowana Goślina i okolice na dawnych widokówkach, oprac. M. Sterczała, Murowana Goślina: Nakładem Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy im. Bonawentury Graszyńskiego 2014.
Murowana Goślina na dawnych widokówkach, oprac. M. Sterczała, Murowana Goślina: Towarzystwo Rekreacyjne „Wagant” 2003.
Nowacki J., Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1964.
Nowak P., Duchowieństwo archidiecezji poznańskiej w latach 1918–1939, Poznań: Wydawnictwo Kontekst 2017.
Paprocki D., Gośliniaków księga złota, współpraca N. Kulse, Murowana Goślina: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy 2004.
Paprocki D., O dacie wyzwolenia Murowanej Gośliny z rąk hitlerowskich w styczniu 1945 roku, „Z Otchłani Wieków Ziemi Goślińskiej” 2014, nr 1, s. 19.
Pieprzyk J., Ewolucja i rozwój ruchu śpiewaczego w Wielkopolsce w okresie międzywojennym, w: Zorganizowany amatorski ruch chóralny w Wielkopolsce 1892–1992, red. J. Hellwig, Poznań: Wielkopolski Związek Chórów i Orkiestr „Macierz” 1992, s. 148–202.
Popiel A., Wypadki śmiertelne w lotnictwie polskim 1918–1939, Chmielów: Pandora 2014.
Rogowski Ł., Idealne obrazy i zły świat, czyli o kontekstach i granicach wizualnego tworzenia rzeczywistości, w: Społeczeństwo w obiektywie, red. K. Biskupska, P. Apollo, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2009, s. 13–30.
Sztandara M., Fotografia etnograficzna i „etnograficzność” fotografii. Studium z historii myśli etnologicznej i fotografii II poł. XIX i I poł. XX wieku, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2006.
Wilczyński L., Dzieje archidiecezji poznańskiej w XX wieku i na początku XXI wieku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 2019.
Wilczyński L., Katolickie organizacje młodzieży męskiej w Wielkopolsce 1860–1939, Toruń: Adam Marszałek 2001.
Wilczyński L., Młode Polki. Katolickie Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej w Wielkopolsce 1918–1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2005.
Winowicz K., Narodowe i patriotyczne idee wielkopolskiego ruchu śpiewaczego, Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza 1982.
Zakrzewski Z., Ulicami mojego Poznania, wyd. 2, Poznań: Zysk i S-ka 1998.
Zarys historii powstania Towarzystwa b. Żołnierzy 1. Pułku Ułanów Wielkopolskich (15. Pułku Ułanów Poznańskich) oraz Lista członków Towarzystwa, oprac. T. Jeziorowski, Poznań: TbŻiP15PUP 2000.
https://www.cultureave.com/zapomniane-medale/ [dostęp: 24.08.2022]
https://www.csw2020.com.pl/biogram/franciszek-wilczynski/ [dostęp: 4.09.2022]
https://www.csw2020.com.pl/biogram/biogram-franciszka-pedzinskiego/ [dostęp: 4.09.2022]
https://www.csw2020.com.pl/biogram/biogram-eduarda-hartmanna/ [dostęp: 4.09.2022]
https://www.csw2020.com.pl/biogram/ks-tytus-oranski/ [dostęp: 29.08.2022]
http://www.wtg-gniazdo.org/ksieza/main.php?akcja=opis&id=13 [dostęp: 31.08.2022]
https://dabrowkakoscielna.pl/historia-parafii-i-obrazu/ [dostęp: 29.08.2022]
License
Copyright (c) 2022 Agnieszka Baszko
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.