Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The paper analyses the education of the members of three collateral lines of the Radziwiłł family (Kleck, Szydłowiec and Berdyczów) between the late 17th century and 1773, the year of the suppression of the Society of Jesus. The author has resorted to various archival sources, particularly private letters and diaries. The decline in social prestige of these family lines determined the way in
which their members were educated. While all the members of the first generation studied in various Jesuit colleges and later undertook the grand tour, later on most Radziwiłłs were educated under the supervision of their more powerful relatives from Nieśwież. Nevertheless, they received careful education, often in Jesuit or Piarist colleges for noblemen. Command of modern languages, history and geography favoured their political career during the crisis of the Nieśwież branch in the 1760s. After reconstructing the early life of various members of the Radziwiłł family, the author analyses the criteria that determined the choice of various schools.
Keywords
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
- Anusik Z., Stroynowski A., Problemy majątkowe Radziwiłłów w XVIII w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1987, 48, s. 79–117.
- Bajer J., Mariani A., Macocha idealna: aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764–1765), „Studia Europaea Gnesnensia” 2014, 10, s. 281–311. DOI: https://doi.org/10.14746/seg.2014.10.13
- Bączkowski M.J., Akademia Rycerska w Nieświeżu i radziwiłłowskie korpusy kadetów w XVIII wieku, „Wiek Oświecenia” 1994, 10, s. 17–50.
- Bednarski S., Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce: studjum z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego, Kraków 1933 (reprint 2003).
- Chachaj M., Zagraniczna edukacja Radziwiłłów: od początku XVI do połowy XVII wieku, Lublin 1995 .
- Dramat staropolski od początków do powstania sceny narodowej: bibliografia, t. 2: Programy drukiem wydane do r. 1765, cz. 1: Programy teatru jezuickiego, oprac. W. Korotaj, Wrocław 1976 .
- Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Antoni Mikołaj (1741–1778), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 155–156.
- Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Jerzy (1721–1754), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 237–238.
- Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Józef Mikołaj (1736–1813), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 238–240.
- Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Marcin Mikołaj (1705–1782), w: Polski łownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 290–291.
- Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Michał Kazimierz zw. Rybeńką (1702–1762), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 299–306.
- Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996.
- Gad P ., Hieronim Florian ks. Radziwiłł (1715–1760) ofiara czarnej legendy?, Warszawa 2022.
- Hinz H., Leszczyński R., Kamieński Bartłomiej (1737–1781), w: Polski słownik biograficzny, t . 11, 1964–1965, s. 527–529.
- Judkowiak B ., Franciszka Urszula Radziwiłłowa – w poszukiwaniu własnego głosu. Propozycje interpretacyjne, dokumentacyjne, edytorskie, Poznań 2013.
- Karkucińska W., Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676–1746): działalność gospodarcza i mecenat, Warszawa 2000 .
- Kotłubaj E., Galerja nieświeżska portretów Radziwiłłowskich, Wilno 1857.
- Kozaczka M., Poczet ordynatów Zamoyskich, Lublin 2004.
- Lesińska K., Radziwiłł Michał Hieronim (1744–1831), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 306–309.
- Mariani A., Podróż zagraniczna Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” (1721–1723). Między tożsamością rodową a poczuciem przynależności do arystokracji europejskiej, w: Europejski wiek osiemnasty – uniwersalizm myśli, różnorodność dróg. Studia i materiały, red. M. Dębowski et al., Kraków 2013, s. 211–220.
- Matsuk A., Барацьба магнацкіх груповак у Вялікім княстве Літоўскім (1717–1763 гг.), Minsk 2010.
- Minkiewicz J., Polacy w legnickiej Akademii Rycerskiej, „Szkice Legnickie” 1967, 4, s. 117–132.
- Müller W., Radziwiłł Jerzy (1556–1600), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 229–234.
- Mycielski M., Radziwiłł Udalryk Krzysztof (1712–1770), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 373–375.
- Perłakowski A., W kręgu skłóconej rodziny. Uwagi o małżeństwie Doroty Henrietty z Przebendowskich Radziwiłłowej z Janem Mikołajem Radziwiłłem, w: Staropolski ogląd świata. Materiały z konferencji, Wrocław 23–24 października 2004 r., red. B. Rok, F. Wolański, Wrocław 2004, s. 195–205.
- Puchowski K., Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studium z dziejów edukacji elit, Gdańsk 2007.
- Rachuba A., Radziwiłł Dominik Mikołaj (1653–1697), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, Wrocław 1987, s. 173–176.
- Rachuba A., Radziwiłł Jan Mikołaj (1681–1729), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 199–202.
- Ruta Z., Ryś J., Kolonia akademicka i szkoła podwydziałowa w Białej Podlaskiej w XVIII wieku, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace z Historii Oświaty i Wychowania” 1993, 4, s. 57–121.
- Sokołowski W., Studia i peregrynacje Janusza i Krzysztofa Radziwiłłów w latach 1595−1603 (Model edukacji syna magnackiego na przełomie XVI i XVII w.), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1992, 35, s. 3–35.
- Stojek-Sawicka K., Duchowni katoliccy w roli prywatnych nauczycieli i wychowawców na dworze Radziwiłłów nieświeskich w XVIII wieku, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2006, 44, s. 209–230. DOI: https://doi.org/10.52204/np.2006.105.163-188
- Szczygielski W., Radziwiłł Albrycht (1717– zm. po 1790), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 148–150.
- Szczygielski W., Radziwiłł Stanisław (1722–1787), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, s. 370–371.
- Szerszeń M., Rejs Michała Kazimierza Radziwiłła rzekami Europy (30 lipca – 28 września 1722), „Przegląd Historyczny” 2006, 97/3, s. 367–384.
- Szklarska E., Radziwiłł Mikołaj Faustyn (1688–1746), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, s. 361–363.
- Tazbir J ., Okrucieństwo w nowożytnej Europie, Warszawa 1993.
- Tomczak R., Podróż młodego magnata do szkół – książę Janusz Radziwiłł w cudzych krajach (1628–1633), w: Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku. Materiały z badań, cz. 2, red. K. Puchowski, Warszawa 2018, s. 125–148.
- Wołoszyński R., Siestrzeńcewicz Stanisław Jan (1731–1826), w: Polski słownik biograficzny, t . 37, 1996, s. 375–380.
- Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa–Poznań 1990.
References
Anusik Z., Stroynowski A., Problemy majątkowe Radziwiłłów w XVIII w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1987, 48, s. 79–117.
Bajer J., Mariani A., Macocha idealna: aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764–1765), „Studia Europaea Gnesnensia” 2014, 10, s. 281–311. DOI: https://doi.org/10.14746/seg.2014.10.13
Bączkowski M.J., Akademia Rycerska w Nieświeżu i radziwiłłowskie korpusy kadetów w XVIII wieku, „Wiek Oświecenia” 1994, 10, s. 17–50.
Bednarski S., Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce: studjum z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego, Kraków 1933 (reprint 2003).
Chachaj M., Zagraniczna edukacja Radziwiłłów: od początku XVI do połowy XVII wieku, Lublin 1995 .
Dramat staropolski od początków do powstania sceny narodowej: bibliografia, t. 2: Programy drukiem wydane do r. 1765, cz. 1: Programy teatru jezuickiego, oprac. W. Korotaj, Wrocław 1976 .
Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Antoni Mikołaj (1741–1778), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 155–156.
Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Jerzy (1721–1754), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 237–238.
Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Józef Mikołaj (1736–1813), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 238–240.
Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Marcin Mikołaj (1705–1782), w: Polski łownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 290–291.
Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Michał Kazimierz zw. Rybeńką (1702–1762), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 299–306.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996.
Gad P ., Hieronim Florian ks. Radziwiłł (1715–1760) ofiara czarnej legendy?, Warszawa 2022.
Hinz H., Leszczyński R., Kamieński Bartłomiej (1737–1781), w: Polski słownik biograficzny, t . 11, 1964–1965, s. 527–529.
Judkowiak B ., Franciszka Urszula Radziwiłłowa – w poszukiwaniu własnego głosu. Propozycje interpretacyjne, dokumentacyjne, edytorskie, Poznań 2013.
Karkucińska W., Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676–1746): działalność gospodarcza i mecenat, Warszawa 2000 .
Kotłubaj E., Galerja nieświeżska portretów Radziwiłłowskich, Wilno 1857.
Kozaczka M., Poczet ordynatów Zamoyskich, Lublin 2004.
Lesińska K., Radziwiłł Michał Hieronim (1744–1831), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 306–309.
Mariani A., Podróż zagraniczna Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” (1721–1723). Między tożsamością rodową a poczuciem przynależności do arystokracji europejskiej, w: Europejski wiek osiemnasty – uniwersalizm myśli, różnorodność dróg. Studia i materiały, red. M. Dębowski et al., Kraków 2013, s. 211–220.
Matsuk A., Барацьба магнацкіх груповак у Вялікім княстве Літоўскім (1717–1763 гг.), Minsk 2010.
Minkiewicz J., Polacy w legnickiej Akademii Rycerskiej, „Szkice Legnickie” 1967, 4, s. 117–132.
Müller W., Radziwiłł Jerzy (1556–1600), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 229–234.
Mycielski M., Radziwiłł Udalryk Krzysztof (1712–1770), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 373–375.
Perłakowski A., W kręgu skłóconej rodziny. Uwagi o małżeństwie Doroty Henrietty z Przebendowskich Radziwiłłowej z Janem Mikołajem Radziwiłłem, w: Staropolski ogląd świata. Materiały z konferencji, Wrocław 23–24 października 2004 r., red. B. Rok, F. Wolański, Wrocław 2004, s. 195–205.
Puchowski K., Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studium z dziejów edukacji elit, Gdańsk 2007.
Rachuba A., Radziwiłł Dominik Mikołaj (1653–1697), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, Wrocław 1987, s. 173–176.
Rachuba A., Radziwiłł Jan Mikołaj (1681–1729), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 199–202.
Ruta Z., Ryś J., Kolonia akademicka i szkoła podwydziałowa w Białej Podlaskiej w XVIII wieku, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace z Historii Oświaty i Wychowania” 1993, 4, s. 57–121.
Sokołowski W., Studia i peregrynacje Janusza i Krzysztofa Radziwiłłów w latach 1595−1603 (Model edukacji syna magnackiego na przełomie XVI i XVII w.), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1992, 35, s. 3–35.
Stojek-Sawicka K., Duchowni katoliccy w roli prywatnych nauczycieli i wychowawców na dworze Radziwiłłów nieświeskich w XVIII wieku, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2006, 44, s. 209–230. DOI: https://doi.org/10.52204/np.2006.105.163-188
Szczygielski W., Radziwiłł Albrycht (1717– zm. po 1790), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, 1987, s. 148–150.
Szczygielski W., Radziwiłł Stanisław (1722–1787), w: Polski słownik biograficzny, t. 30, s. 370–371.
Szerszeń M., Rejs Michała Kazimierza Radziwiłła rzekami Europy (30 lipca – 28 września 1722), „Przegląd Historyczny” 2006, 97/3, s. 367–384.
Szklarska E., Radziwiłł Mikołaj Faustyn (1688–1746), w: Polski słownik biograficzny, t . 30, s. 361–363.
Tazbir J ., Okrucieństwo w nowożytnej Europie, Warszawa 1993.
Tomczak R., Podróż młodego magnata do szkół – książę Janusz Radziwiłł w cudzych krajach (1628–1633), w: Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku. Materiały z badań, cz. 2, red. K. Puchowski, Warszawa 2018, s. 125–148.
Wołoszyński R., Siestrzeńcewicz Stanisław Jan (1731–1826), w: Polski słownik biograficzny, t . 37, 1996, s. 375–380.
Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa–Poznań 1990.