A child – the subject or “the object” of school celebrations, customs, and ceremonies? An attempt to outline the problem on the example of educational and child care institutions in Łódź in the 19th and 20thcenturies
DOI:
https://doi.org/10.14746/bhw.2018.38.9Keywords:
History of Education of the 19th and 20th Centuries, Elementary Schools in Łódź, School Customs in Łódź Before World War I, School Celebrations in Łódź in 1914-1918, Ceremonies in Child Care Institutions in Łódź in the Interwar PeriodAbstract
The purpose of the article was to present, with regard to Łódź multinational and multi-religious contexts of the 19th and 20th centuries, the type, course, and meaning of widely understood school celebrations, in which children were the main actors. The intention of the author was to answer the key issue of this study: did children, who rehearsed for school celebrations and events and participated in them, play the role of the subject of the educational process or were they a kind of a tool, i.e. the object of the influence of the school, that is to say its owners (e.g. boards of charitable organizations or municipal or church authorities), education authorities, teachers, or carers. To what extent did the organisation of school events result from rituals of the educational institution concerned and to what extent was the need for this kind of “ceremonies” influenced by the local (social and political) environment? The historical background of the paper is the time before the Great War, the years of 1914-1918, and Poland in the interwar period. Taking the historical and pedagogical aspects referred to above into account, the author tried to present the events with child participants held in institutions run by charitable organisations (the period until 1914); ceremonies related to the promotion of pupils in the first grades of municipal schools to next grades (the years of 1914-1918); and celebrations and ceremonies held in care institutions for girls and boys. The research is based on archive materials, newspaper articles, and historical and current literature.
Downloads
References
Archiwum Państwowe w Łodzi:
Zespół: Akta miasta Łodzi, Wydział Opieki Społecznej:
file no. 18519: Sprawozdanie z działalności Łódzkiej Miejscowej Rady Opiekuńczej 1917.
Zespół: Główny Komitet Obywatelski miasta Łodzi:
file no. 176: School Section. Sprawy organizacyjne 1914-1915.
file no. 177: Protokoły Sekcji Szkolnej przy Komitecie Obywatelskim 1914-1915.
file no. 194: Sekcja Szkolna – kursy analfabetów dorosłych i dzieci 1915.
Zespół: Łódzkie Chrześcijańskie Towarzystwo Dobroczynności:
file no. 181: Księga protokołów Komitetu I Ochrony 1897-1927.
Bołdyrew A., Sosnowska J., Troska o dziecko i jego potrzeby w działaniach Wydziału Opieki Społecznej Zarządu Miasta Łodzi w okresie międzywojennym, Kultura i Wychowanie 2014, no. 8.
Bortnowski W., Ziemia łódzka w ogniu, Łódź 1969.
Chylak K., Z dziejów społeczności katolickich w Łodzi w czasie I wojny światowej. [in:] Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, ed. J.A. Daszyńska , Łódź 2011.
Daszyńska J.A., Łódź między pokojem a wojną. [in:] Łódź w czasie Wielkiej Wojny, ed. J.A. Daszyńska, Łódź 2012.
Dembowski W., Walka nauczycieli łódzkich o powszechne, obowiązkowe nauczanie u progu niepodległości. [in:] Z dziejów oświaty łódzkiej w XX wieku. Studia i szkice, ed. M. Bandurka, Łódź 1995.
Dzieciuchowicz J., Klima E., Mordwa S., Retkiewicz W., Rola wyznań religijnych w kształtowaniu przestrzeni miejskiej Łodzi, Łódź 2004.
Goerne A., Z zakresu statystyki m. Lodzi. Informator z kalendarzem na rok 1919, Łódź [n.d.]. „Gwiazdka” w szkółce rzemiosł, Rozwój 1903, no. 291.
Hertz M., Łódź w czasie Wielkiej Wojny, Łódź 1933.
Informator m. Łodzi, Łódź 1920.
Jagiełło M., Armia, która została na zawsze. [in:] Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, ed. J.A. Daszyńska , Łódź 2011.
Janczak J., Ludność Łodzi przemysłowej 1820-1914, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 1982, no. 11.
Janicka -Krzywda U., Zwyczaje, tradycje, obrzędy, Kraków 2013.
Janczak J.K., Struktura narodowościowa Łodzi w latach 1820-1939. [in:] Dzieje Żydów w Łodzi 1820–1944. Wybrane problemy, ed. W. Puś and S. Liszewski , Łódź 1991.
Jaskulski M., Władze administracyjne Łodzi do 1939 roku, Łódź 2001.
Kalabiński S., Tych F., Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim i na Białostocczyźnie.
Okres najwyższego nasilenia walk rewolucyjnych, jesień – zima 1905 r. [in:] Historia Polski. T. 3, 1850/1864-1918, p. 2, 1900-1914, ed. Ż Kormanowa and W. Najdus , Warszawa 1972.
Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź 2005.
Kowalczyński K.R., Łódź 1914. Kronika oblężonego miasta, Łódź 2010.
Księga pamiątkowa dziesięciolecia samorządu miasta Łodzi 1919-1929, Łódź 1930.
Lipiec W., Kultura i oświata w Łodzi w okresie międzywojennym, Łódź 1973.
Maisonneuve J., Rytuały dawne i współczesne, translated by M. Mroczek , Gdańsk 1995.
Marciniak Z., Sprawa upowszechnienia nauczania początkowego w Królestwie Polskim. Sierpień 1914–sierpień 1917, Wrocław – Warszawa – Kraków 1962.
Markiewiczowa H., Działalność opiekuńczo-wychowawcza Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności 1814-1914, Warszawa 2002.
Milerski B., Śliwerski B., Pedagogika. PWN Leksykon, Warszawa 2000.
Nartonowicz -Kot M., Samorząd łódzki wobec problemów kultury w latach 1919-1939, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica 1985, no. 21.
Od Ochronki II, Rozwój 1900, no. 2.
Piestrzeniewicz M., Rozrywka łodzian na przełomie XIX i XX wieku, Łódź 2010.
Podgórska E., Rozwój oświaty w Łodzi do 1918 r., Łódź, 1973.
Podgórska E., Szkolnictwo elementarne w Łodzi w latach 1808-1914, Łódź 1966.
Popis, Gazeta Łódzka 1915, no. 84.
Popis analfabetów, Nowy Kurjer Łódzki, 1915, no. 99.
Popis w domu wychowawczym, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1923, no. 48.
Popis w Miejskim Domu Wychowawczym, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1924, no. 10.
Poświęcenie Kaplicy w II-gim Miejskim Domu Wychowawczym. Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1924, no. 4.
Poświęcenie kaplicy w IV Domu Wychowawczym, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1926, no. 2.
PUŚ W., Warunki i czynniki rozwoju Łodzi (1820-1939). [in:] Dzieje Żydów w Łodzi 1820-1944. Wybrane problemy, ed. PUŚ W. and LISZEWSKI S., Łódź 1991.
Puś W., Zmiany liczebności i struktury narodowościowej ludności Łodzi do roku 1939. [in:] Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, ed. Koter M., Kulesza M., Puś W. i Pytlas S., Łódź 2005.
Puś W., Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793-1914, Łódź 2003.
Puś W., Badziak K., Gospodarka Łodzi w okresie kapitalistycznym (do 1918 r.). [in:] Łódź. Dzieje miasta. Tom I., Do 1918 r., ed. ROSIN R., Warszawa – Łódź 1980.
Rocznik Statystyczny m. Łodzi, Łódź 1923.
Rosset E., Łódź miasto pracy, Łódź 1929.
Rzepkowski A., Ludność miasta Łodzi w latach 1918-1939, Łódź 2008.
Sandler B., Wychowanie przedszkolne i kształcenie wychowawczyń w Królestwie Polskim, Wrocław 1968.
Sikorska -Kowalska M., Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX/XX wieku, Łódź 2001.
Smolik P., Dziesięć lat działalności oświatowej i kulturalnej Samorządu Łódzkiego, Łódź 1929.
Sosnowska J., Działalność socjalna i opiekuńczo-wychowawcza Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności (1885-1940), Łódź 2011.
Sosnowska J., Działalność społeczna kobiet Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności w latach 1885-1918. [in:] Kobieta a patriotyzm. Konteksty historyczno-pedagogiczne XVI–XX wieku, ed. Kryńska E.J., Kalisz Ł. and Konopacki A., Białystok 2012.
Sosnowska J., Problemy oświaty, wychowania i opieki nad dzieckiem na łamach „Dziennika Zarządu miasta Łodzi” (1919-1939). [in:] Addenda do dziejów oświaty. Z badań nad prasą Drugiej Rzeczypospolitej, ed. Michalska I. and Michalski G., Łódź 2013.
Sosnowska J., Społeczno-wychowawcza działalność Szkoły Rzemiosł w Łodzi w latach 1900-1922. [in:] Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku. Między tradycją a innowacją, ed. Szybiak I., Fijałkowski A. and Kamińska J., Warszawa 2010.
Statut Organizacyjny Wydziału Opieki Społecznej Magistratu m. Łodzi, Dziennik Zarządu Miasta
Łodzi 1925, no. 31.
Stolińska -Pobralska N., Instytucje opieki nad dzieckiem w międzywojennej Łodzi, Łódź 2002.
Szkoła bezpłatna dla analfabetów, Gazeta Łódzka 1915, no. 94.
Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej, JoL RP /Dz.U. RP/ 1923, no. 92, item 726.
Wieczerze wigilijne w Miejskich Domach Wychowawczych, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1925, no. 1.
Wigilia w Miejskich Domach Wychowawczych, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1924, no. 2.
Wigilia w Miejskich Domach Wychowawczych, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1926, no. 1.
Wisławski T., Samorządowa Opieka Społeczna w Łodzi, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1927, no. 16.
W sprawie otwarcia w Łodzi Pogotowia Opiekuńczego dla dzieci, Dziennik Zarządu Miasta Łodzi 1920, no. 19.
Zabawa dziecięca, Rozwój 1900, no. 1.
Z III Ochronki, Rozwój 1900, no. 282.
Z pierwszej ochronki, Rozwój 1903, no. 291.
