Szkoła polska z lat ofensywy ideologicznej w oświacie (1948–1956) w świetle antologii wspomnień nauczycieli
DOI:
https://doi.org/10.14746/bhw.2020.43.7Słowa kluczowe:
teachers, ideologization, communism in Poland, history of educationAbstrakt
The aim of the article is to present the assumptions and methods behind the ideological pressure exerted on Polish teachers by the communist authorities in 1948–1956 as described in the teachers’ memoirs. The Polish Workers’ Party (later the Polish United Workers’ Party) during the Stalinist period tried to instil in teachers “socialist morality” by means of courses, conferences, additional education and an order to “self-educate”. The text contains a synthetic historical outline of the above-mentioned activities and their analysis based on the memories of credible witnesses to those events.
Pobrania
Bibliografia
Źródła
Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty 1949, nr 14, poz. 239.
Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty 1950, nr 8, poz. 119.
Dziennik Ustaw 1950, nr 37, poz. 344.
Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Na przełomie. Część II. Antologia relacji nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. S. Mauersberg, M. Walczak, Warszawa 1996.
Opracowania
Chmielewski W., Edukacja nauczycieli po II wojnie światowej, Warszawa 2007.
Chmielewski W., Kształcenie nauczycieli w okresie ideologizacji szkolnictwa (1944–1956), Warszawa 2006.
Chmielewski W., Obraz nauczyciela PRL w świetle własnych wspomnień, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 2015, vol. 31, z. 426. DOI: https://doi.org/10.12775/AUNC_PED.2015.001
Człowiek. Idea. Dzieło. Prace dedykowane Profesor Stefanii Wałasek, red. nauk. B. Jędrychowska, Wrocław 2013.
Doświadczenie dzieciństwa i młodości w Polsce (1918–1989), red. A. Kołakowski, Toruń 2015.
Dróżka W., Pokolenia nauczycieli, Kielce 1993.
Drwęcki A., Koledzy namówili mnie do tego zawodu, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 1994
Edukacja w warunkach zniewolenia i autonomii (1945-2009), t. 3, red. E. Gorloff, R. Grzybowski, A. Kołakowski, Kraków 2010.
Gajda J., Obrazki z tamtych lat, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994, s. 48.
Grott F., Poczułem się nauczycielem z powołania, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Grzybowski R., Nieufność jako dominująca cecha relacji pomiędzy nauczycielami a władzami komunistycznymi w latach PRL-u, w: Zaangażowanie? Opór Gra? Szkic do portretu nauczyciela w latach PRL-u, red. R. Grzybowski, Toruń 2013.
Grzybowski R., O wychowaniu w duchu moralności komunistycznej w ujęciu pedagogiki stalinowskiej oraz o niektórych metodach jego realizacji, w: Człowiek. Idea. Dzieło. Prace dedykowane Profesor Stefanii Wałasek, red. nauk. B. Jędrychowska, Wrocław 2013.
Grzybowski R., Polityczne priorytety i elementy codzienności socjalistycznej szkoły. Wybór studiów poświęconych dziedzictwu edukacyjnemu PRL-u, Toruń 2013.
Hellwig J., Wkład związku nauczycielstwa polskiego w kształcenie i dokształcanie nauczycieli w Polsce (1919–1968), Poznań 1973.
Jedliński W., Myśmy tu nie przyszli, myśmy tu wrócili, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Konopka H., Religia w szkołach Polski Ludowej, Białystok 1997.
Kosiorek M., Pedagogika autorytarna. Geneza, modele, przemiany, Kraków 2007.
Król J., To idzie młodość… Związek Młodzieży Polskiej w szkole średniej ogólnokształcącej w latach 1948–1957, Kraków 2011.
Kryńska J.K., Mauersberg S., Indoktrynacja młodzieży szkolnej w Polsce w latach 1945–1956, Białystok 2003.
Krzyżanowski K., Zniszczono dorobek i stuletnią tradycję, w: Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Kulesza L., Postanowiłem pracować w szkole wiejskiej, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Mauersberg S., Walczak M., Szkolnictwo polskie po drugiej wojnie światowej (1944–1956), Warszawa 2005.
Osiński Z., Nauczanie historii w szkołach podstawowych w Polsce w latach 1944–1989, Toruń 2006.
Palska H., Nowa inteligencja w Polsce Ludowej. Świat przedstawień i elementy rzeczywistości, Warszawa 1994.
Pomykało W., Kształtowanie ideału wychowawczego w PRL w latach 1944–1976, Warszawa 1977.
Pożegnanie ze szkołą. Spojrzenie wstecz nauczyciela emeryta, wyb. i oprac. W. Chmielewski, S. Mauersberg, M. Walczak, Piotrków Trybunalski 2012.
Prószyński Z., Lata trudne i niezwykłe, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Radziszewska M., Potrzeby kadrowe szkolnictwa powszechnego na Warmii i Mazurach w latach 1945-1948, „Biuletyn Historii Wychowania” 2005/2006, nr 21/22.
Szarek L., Nauczyciele nie mieli łatwego życia, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Świedrzak A., Panu Bogu świeczkę, w: Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944–1956, wyb. i oprac. E.C. Król, M. Walczak, Warszawa 1994.
Zaangażowanie? Opór Gra? Szkic do portretu nauczyciela w latach PRL-u, red. R. Grzybowski, Toruń 2013.
Związek Młodzieży Polskiej, w: Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Zwiazek-Mlodziezy-Polskiej;4002337.html [dostęp: 25.08.2020].
