Słowa kluczowe
język sąsiada
język polski jako język obcy
nauka międzyprzedmiotowa
lekcje języka obcego jako przestrzeń dla życia i doświadczenia
Jak cytować
Abstrakt
Pogranicza to obszary, gdzie wielojęzyczność jest szczególnie widoczna. Co za tym idzie, coraz więcej projektów finansowanych przez UE stawia sobie za cel promowanie tej idei. Niniejszy artykuł poświęcony jest możliwościom aktywnego wspierania wielojęzyczności, opierając się na doświadczeniach z trzech projektów INTERREG (INT2 i INT131) dotyczących pogranicza polsko-niemieckiego. Projekty koncentrują się na wciąż aktualnej i istotnej tematyce komunikacji w sytuacjach kryzysowych. Materiały przygotowane w ramach projektów dotyczą nauki języka sąsiada od przedszkola do egzaminu maturalnego, zostały sprawdzone i dobrze ocenione. Celem naszych rozważań jest przedstawienie i połączenie perspektyw nauczania języków obcych – polityki edukacyjnej i dydaktyki języków obcych. Refleksje tu zawarte opierają się na wykorzystaniu prezentowanych materiałów. Można je przenieść także na inne obszary tematyczne. Zajęcia z osobami posługującymi się językiem sąsiada muszą być holistyczne, empiryczne, interdyscyplinarne oraz zindywidualizowane, co sprawia, że szczególnie istotne jest dokładne zbadanie materiałów oraz metod zastosowanych w omawianych projektach. Należy podkreślić, że tworzenie wielojęzycznych przestrzeni dla doświadczeń i działań na lekcjach języka polskiego jest pierwszym krokiem do zapewnienia wszystkim uczniom, niezależnie od ich pochodzenia, dostępu do sprawiedliwej edukacji.
Bibliografia
Barucki, H./Drążkowska, A./Grelka, K./Koch, U./Szafrańska, M. (2020). Nachbarsprachenunterricht Polnisch in Brandenburger Schulen im grenznahen Gebiet zu Polen. Ludwigsfelde: Landesinstitut für Schule und Medien Berlin-Brandenburg (LISUM). https://bildungsserver.berlin-brandenburg.de/fileadmin/bbb/unterricht/faecher/sprachen/polnisch/pdf/Nachbarsprache_Polnisch.pdf
Baumann, K.-D. (2003). Die Vermittlung einer fachkommunikativen Kompetenz als berufsrelevante Perspektive der universitären Fremdsprachenausbildung. In: U.O.H Jung/A. Kolesnikova (Hrsg.), Fachsprachen und Hochschule: Forschung – Didaktik – Methodik (Bayreuther Beiträge zur Glottodidaktik 9) (S. 119–134). Berlin et al.: Peter Lang.
Bilicka, B. (2018). Witaj w Polsce! Podręcznik do nauki języka polskiego dla studentów medycyny. Szczecin: PUM.
Blömeke, S./Herzig, B. (2009). Schule als gestaltete und zu gestaltende Institution – ein systematischer Überblick über aktuelle und historische Schultheorien. In: S. Blömeke/Th. Bohl/L. Haag/G. Lang-Wojtasik/W. Sacher (Hrsg.), Handbuch Schule. Theorie – Organisation – Entwicklung (S. 15–28). Bad Heilbrunn/Stuttgart: Klinkhardt/UTB.
Brehmer, B. (2018). Polnisch als Nachbarsprache in Deutschland. Polnisch in Deutschland. Zeitschrift der Bundesvereinigung der Polnischlehrkräfte, Sondernummer: Polnisch als Nachbarsprache, 21–36.
Brehmer, B./Mehlhorn, G. (2018). Herkunftssprachen. Tübingen: Narr Francke Attempto.
Coyle, D./Hood, P./Marsh, D. (2010). CLIL: Content and language integrated learning. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9781009024549
Dudzik, A. (2014). Co to dziś znaczy nauczać języka medycznego? Języki Obce w Szkole, 1, 73–76.
Ganczar, M./Rogowska, B. (2015). Niemiecki w praktyce ratownika medycznego. Deutsch für Rettungsdienste. Warszawa: PZWL.
Gębka-Wolak, M. (2016). Gramatyka w nauczaniu języka polskiego do celów specjalistycznych. In: E. Bagłajewska-Miglus/T. Vogel (Hrsg.), Nauczanie języka specjalistycznego – nauczanie i uczenie się na przykładzie języka polskiego jako obcego (S. 9–24). Aachen: Shaker Verlag.
Glaboniat, M./Müller, M./Rusch, P./Schmitz, H./Wertenschlag, L. (2005). Profile deutsch. Gemeinsamer europäischer Referenzrahmen. Lernzielbestimmungen. Kannbeschreibungen, Kommunikative Mittel. Niveau A1–A2. B1–B2. C1–C2. Berlin et al: Langenscheidt KG.
Hasselhorn, M./Decristian, J./Klieme, E. (2017). Individuelle Förderung. In: O. Köller/M. Hasselhorn/F.W. Hesse/K. Maaz/J. Schrader/H. Solga/C.K. Spieß/K. Zimmer (Hrsg.), Das Bildungswesen in Deutschland: Bestand und Potentiale (S. 375–396). Bad Heilbrunn: UTB Klinkhardt.
Hentig, H. von (2003). Die Schule neu denken. Eine Übung in pädagogischer Vernunft. Weinheim et al.: Beltz.
Herbst-Buchwald, K./Hryniewicz-Piechowska, J./Putzier, A. (2023). Innovatives grenzüberschreitendes Programm zur Integration von Online-Tandems in den schulischen Nachbarsprachenunterricht im Rahmen des Projekts INT131 „Nachbarspracherwerb von der Kita bis zum Schulabschluss – gemeinsam leben und lernen in der Euroregion Pomerania“. Innowacyjny transgraniczny program do integracji tandemów online z lekcjami języka sąsiada w szkole w ramach projektu INT131 „Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji – wspólnie żyć i uczyć się w Euroregionie Pomerania”.
Greifswald/Szczecin. https://polnischliegtnahe.de/assets/img/ebook_DE.pdf
Hryniewicz, J./Lisek, G. (2019). Nauka języka sąsiada: od kształcenia przedszkolnego do zawodowego. Rozwiązania dydaktyczne i organizacyjne na Pomorzu Przednim. In: K. Zioło-Pużuk (Hrsg.), Panorama glottodydaktyki polonistycznej. Wyzwania, pytania, kierunki (S. 149–162). Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Knopp, E./Jentges, S. (2022). Nähe nutzen: Nachbarsprachenlernen mehrsprachig gedacht. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht, 27 (1), 1–16. http://tujournals.ulb.tudarmstadt.de/index.php/zif
Kubacka, K. (2024). Czy to panią/pana boli? – nauczanie języka polskiego medycznego studentów na poziomach A1–A2. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców, 31, 325–347. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.31.20
Lisek, G. (2019). Fachkommunikation und regionale Vernetzung am Beispiel des Projekts Integrierter grenzüberschreitender Rettungsdienst Pomerania/Brandenburg (InGRiP). Greifswalder Beiträge zur Hochschullehre. Perspektiven der Lehre im 21. Jahrhundert, 10, 21–32.
Lisek, G. (2022). Code Switching im Fachsprachlichen Unterricht der Notfallmedizinischen Kommunikation. L‘anuari de filologia. Llengües i literatures modernes, 11, 71–83. DOI: https://doi.org/10.1344/AFLM2021.11.4
Małolepsza, M. (2018). Mediacja w nauczaniu języka polskiego jako odziedziczonego. In: B. Stolarczyk/Ch. Merkelbach (Hrsg.), Sprachmittlung und Interkulturalität im Polnischunterricht. Mediacja językowa i międzykulturowość w nauczaniu języka polskiego (S. 106–119). Aachen: Shaker Verlag.
Mehlhorn, G. (2018). Sprachmittlung aus der und in die Herkunftssprache Polnisch: Ein Potenzial. In: B. Stolarczyk/Ch. Merkelbach (Hrsg.), Sprachmittlung und Interkulturalität im Polnischunterricht. Mediacja językowa i międzykulturowość w nauczaniu języka polskiego (S. 70–86). Aachen: Shaker Verlag.
Ministerium für Bildung, Wissenschaft und Kultur Mecklenburg-Vorpommern (2002). Polnisch. Rahmenplan Gymnasium und integrierte Gesamtschule. Jahrgangsstufen 7–10. Erprobungsfassung. https://www.bildung-mv.de/export/sites/bildungsserver/downloads/unterricht/rahmenplaene_allgemeinbildende_schulen/Polnisch/rp-polnisch-7-10-gym-02.pdf
Ministerium für Bildung, Wissenschaft und Kultur Mecklenburg-Vorpommern (2019). Polnisch. Rahmenplan für die Qualifikationsphase der gymnasialen Oberstufe. https://www.bildung-mv.de/export/sites/bildungsserver/downloads/unterricht/rahmenplaene_allgemeinbildende_schulen/Polnisch/RP_POLN_SEK2.pdf
Prunitsch, Ch./Berndt, A./Buraczyński, R. (Hrsg.) (2015). Sprache als Schlüssel zur Zusammenarbeit. Status und Prestige der Nachbarsprachen im polnisch-sächsischen Grenzgebiet. Frankfurt a. M. et al.: Peter Lang. DOI: https://doi.org/10.3726/978-3-653-04407-2
Putzier, A. (2022). Wenn das Notebook zum digitalen Klassenzimmer wird: Online-Tandem als Beispiel für die neue Lehr- und Lernkultur? Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego. Polnisch in Deutschland. Zeitschrift der Bundesvereinigung der Polnischlehrkräfte, 10, 117–124.
Putzier, A./Hryniewicz-Piechowska, J./Brehmer, B. (2022). „Muss es denn Polnisch sein?“ – Aspekte der Nachbarsprachen-Didaktik am Beispiel des Polnischen in der Euroregion Pomerania. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht, 27 (1), 47–79. https://zif.tujournals.ulb.tu-darmstadt.de/article/3367/galley/3298/download/
Raasch, A. (Hrsg.) (2000). Fremdsprachen – Nachbarsprachen. Erfahrungen und Projekte in Grenzregionen. Saarbrücken: Universität des Saarlandes.
Raasch, A./Wessela, E. (Hrsg.) (2008). Europäische Nachbarschaftspolitik: Soziale Kohäsion durch Sprache. Saarbrücken: Universität des Saarlandes.
Stolarczyk, B./Merkelbach, Ch. (Hrsg.) (2018). Sprachmittlung und Interkulturalität im Polnischunterricht. Mediacja językowa i międzykulturowość w nauczaniu języka polskiego. Aachen: Shaker Verlag.
Wojtczak, E. (2016). Nauka języka polskiego jako obcego na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Potrzeby studentów w świetle badań ankietowych. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 23, 237–248. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.23.18
Zawadzka, A. (2018). Kriterien zur Erstellung und Bewertung von Sprachmittlungsaufgaben im schulischen Kontext. In: B. Stolarczyk,/Ch. Merkelbach (Hrsg.), Sprachmittlung und Interkulturalität im Polnischunterricht. Mediacja językowa i międzykulturowość w nauczaniu języka polskiego (S. 87–105). Aachen: Shaker Verlag.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Grzegorz Lisek, Agnieszka Putzier
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Glottodidactica są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Glottodidactica udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Glottodidactica pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).