Słowa kluczowe
Educational Discourse
identity formation
Jak cytować
Abstrakt
The main purpose of this paper is to present the specific character of educational discourse in terms of the critical (CDA) and critically-oriented discourse analysis (E. Laclau and Ch. Mouffe) and to identify issues and problems that affect research concerning the discursive construction of identity. My main subjects of interest, and the key notions for the discourse-oriented pedagogy, are identity and knowledge. I will try to show how in spite of the relevance of those two notions, the use of discourse analysis in pedagogical research forces us to transcend the narrowly defined disciplinary boundaries. When it is analyzed in a critical manner the thing we call “educational discourse” expands considerably, affecting the scope of both theoretical and research-oriented interests of pedagogy itself. With regard to identity and knowledge, I try to show the inadequacies of the often employed theories of E. Laclau, Ch. Mouffe and M. Foucaul, for analysis of identification processes. I argue that those processes may be successfully analyzed using the CDA framework. The issue of structural constraints that is addressed in CDA, in combination with Laclau’s theory of affective investment allow for a more comprehensive study of the conditions of possibility of the processes of identification.
Bibliografia
Bellier I. (2005). Anthropology of institutions and discourse analysis. Looking into interdisciplinarity. [W:] P. Chilton, R. Wodak (eds.). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis. Amsterdam, Philadelphia.
Berger P.L. (1985). Tożsamość jako problem socjologii wiedzy. [W:] A. Chmielecki, S. Czerniak, J. Niżnik, S. Rainko (red.). Problemy socjologii wiedzy. Warszawa.
Bernatein B. (2001). From pedagogies to knowledges. [W:] A. Morais, I. Neves, B. Davies, H. Daniels (eds.). Towards A Sociology of Pedagogy. The Contribution of Basil Bernstein to Research. New York.
Billing M. (2007). Critical discourse analysis and the rhetoric of critique. [W:] G. Weiss, R. Wodak (eds.). Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. Houndmills, Basignstoke, Hampshire, New York.
Boryczko M. (2015). Paradoksalne funkcje szkoły. Studium krytyczno-etnograficzne. Gdańsk.
Bridges D. (2008). Educationalization: on the appropriateness of asking educational institutions to solve social and economic problems „Educational Theory” vol. 58(4).
Cackowska M., Kopciewicz L., Patalon M., Stańczyk P., Starego K., Szkudlarek T. (2012). Dyskursywna konstrukcja podmiotu. Przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury. Gdańsk.
Chiapello E., Fairclough N. (2002). Understanding the new management ideology: a transdisciplinary contribution from critical discourse analysis and new sociology of capitalism. „Discourse and Society” vol. 13 (2).
Chilton P. (2005). Missing links in mainstream CDA. Module, blends and the critical instinct. [W:] P. Chilton, R. Wodak (eds.). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis. Discourse Approaches to Politics, Society and Culture, Amsterdam, Philadelphia.
Chouliaraki L. (1998). Regulation in progressivist pedagogic discourse: individualized teacher-pupil talk. „Discourse & Society” vol. 9(1).
Chouliaraki L. (2008). The media as moral education: mediation and action. „Media, Culture & Society” vol. 30(6).
Chouliaraki L., Fairclough N. (1999). Discourse in Late Modernity: Rethinking Critical Discourse Analysis. Edinburgh.
Czech-Włodarczyk C. (2012). Neoliberalizm a edukacja obywatelska. Studium porównawcze na przykładzie publicznych szkół średnich w Polsce i Kanadzie. Kraków.
Czyżewski M. (2013). W kręgu społecznej pedagogii „Societas/Communitas. Pedagogizacja Życia Społecznego” nr 2(16).
Czyżewski M., Franczak K., Nowicka M., Stachowiak J. (red.). (2014). Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy. Warszawa.
Czyżewski M., Marynowicz-Hetka E., Woroniecka G. (2013). „Societas/Communitas. Pedagogizacja Życia Społecznego” nr 2(16).
Depaepe M., Smeyers P. (2008). Educationalization as an ongoing modernization process. „Educational Theory” vol. 58(4).
Dobrołowicz J. (2013). Obraz edukacji w polskim dyskursie prasowym. Kraków.
Fairclough N. (1999). Critical and descriptive goals in discourse analysis. [W:] N. Fairclough (ed.). Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, London and New York.
Fairclough N. (2001a). Critical discourse analysis as a method in social scientific research. [W:] M. Meyer, R. Wodak (eds). Methods of Critical Discourse Analysis, London, Thousand Oaks. New Delhi.
Fairclough N. (2001b). Language and Power. London.
Fairclough N. (2004). Analysing Discourse. Textual Analysis for Social Research. London and New York.
Fairclough N. (2004a). Semiotic aspects of social transformation and learning. [W:] R. Rogers (ed.). An Introduction to Critical Discourse Analysis in Education, Mahwah, New Jersey, London.
Fairclough N. (2005). Critical discourse analysis in transdisciplinary research. [W:] P. Chilton, R. Wodak (eds.). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis. Amsterdam, Philadelphia.
Fairclough N. (2009). Discourse and Social Change. Cambridge.
Fairclough N. (źródło internetowe). Discourse in Processes of Social Change: „Transition” in Central and Eastern Europe. http://www.cddc.vt.edu/digitalfordism/fordism_materials/fairclough2.pdf, dostęp: 22.11.2007.
Fairclough N., Wodak R. (2007). Critical discourse analysis. [W:] Van Dijk T.A. (ed.). Discourse as Social Interaction. Discourse Studies: A Multidisciplinary Introduction. Vol. 2, London, Thousand Oaks, New Delhi.
Gee J.P. (2005). An Introduction to Discourse Analysis. Theory and Method. London and New York.
Gouveia C.A.M. (2007). Critical discourse analysis and the development of the new science. [W:] G. Weiss, R. Wodak (eds.). Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. Houndmills, Basignstoke, Hampshire, New York.
Harvey D. (1996). Justice, Nature and the Geography of Difference. Oxford.
Hejnicka-Bezwińska T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa.
Howarth D. (2008). Dyskurs. Warszawa.
Howarth D., Norval A., Stavrakakis Y. (2000). Discourse Theory and Political Analysis. Identities, Hegemonies and Social Changes. Manchester and New York.
Klus-Stańska D. (2009). Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej. [W:] D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.). Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa.
Kress G. (1996). Representational resources and the production of subjectivity. Questions for the theoretical development of critical discourse analysis in a multicultural society. [W:] C.R. Caldas-Coulthard, M. Coulthard (eds.). Texts and Practices: Readings in Critical Discourse Analysis. London and New York.
Laclau E. (1990). New Reflections on the Revolution our Time. London, New York.
Laclau E. (2009). Rozum populistyczny, tłum. A. Alchimowicz, J. Dąbrowska-Patalon, J. Hajduczenia, E. Okroy, E. Okroy, K. Pękała, Ł. Stankiewicz, P. Stańczyk, T. Szkudlarek, M. Tomczak. Wrocław.
Laclau E., Mouffe Ch. (2007). Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, tłum. S. Królak. Wrocław.
Lewartowska-Zychowicz M. (2010). Homo liberalis jako projekt edukacyjny. Od emancypacji do funkcjonalności. Kraków.
Marzec W. (2011). Poststrukturalistyczna teoria dyskursu i empiryczne badania społeczne. „Praktyka Teoretyczna” nr 4.
Marzec W. (2013). Psychoanaliza dyskursu? Wstępne uwagi o problemach z procedurą badawczą w „postpsychoanalitycznych” naukach społecznych. „Śląskie Studia Polonistyczne” nr 1 (3).
Luke A. (1995–1996). Text and discourse in education. An introduction to critical discourse analysis. „Review of Research in Education” vol. 21.
Meyer M. (2001). Between theory, method, and politics: positioning of the approaches to CDA. [W:] M. Meyer, R. Wodak (eds.). Methods of Critical Discourse Analysis. London, Thousand Oaks, New Delhi.
Milerski B., Śliwerski B. (red.) (2000). Pedagogika. Warszawa.
Nowak-Dziemianowicz M. (2011). Pedagogika dyskursywna. Nadzieje i możliwości. [W:] M. Nowak-Dziemianowicz, P. Rudnicki (red.). Pedagogika. Zakorzenienie i transgresja. Wrocław.
Ostrowicka H. (2014). Kategoria dyskursu w języku i w badaniach edukacyjnych – w poszukiwaniu osobliwości pedagogicznie zorientowanej analizy dyskursu. „Forum Oświatowe” nr 2 (32).
Ostrowicka H. (2016). Przemyśleć z Michelem Foucaultem edukacyjne dyskursy o młodzieży. Dyspozytyw i urządzanie. Kraków.
Popow M. (2015). Kategoria narodu w dyskursie edukacyjnym. Analiza procesów konstruowania tożsamości w podręcznikach szkolnych. Poznań.
Potulicka E., Rutkowiak J. (2010). Neoliberalne uwikłania edukacji. Kraków.
Rogers R. (ed.) (2004). An Introduction to Critical Discourse Analysis in Education. Mahwah, New Jersey, London.
Rogers R. (2004a). Setting an agenda for critical discourse analysis in education. [W:] R. Rogers (ed.) An Introduction to Critical Discourse Analysis in Education. Mahwah, New Jersey, London.
Singh P. (2014). Totally Pedagogised Society: Contributions to Critical Policy Studies. Educationalization, Pedagogisation and Globalisation, Paper prepared for the 8th International Basil Bernstein Symposium 2014, at Nanzan University’s Nagoya Campus. Nagoya, Japan, 8–12 July.
Smeyers P., Depaepe M. (eds.). (2008). „Educational Research: The Educationalization of Social Problems” vol 3.
Starego K. (2011). Między „strukturą” a „działaniem” – psychoanalityczna koncepcja „fantazmatu” w jakościowych badaniach społecznych. [W:] A. Gajdzica, A. Minczanowska, M. Stokłosa (red.). Orientacje jakościowe w badaniach pedagogicznych. „Zeszyty Naukowe Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk”, z. 15, Kraków.
Starego K. (2012). Dyskurs. [W:] M. Cackowska, L. Kopciewicz, M. Patalon, P. Stańczyk, K. Starego, T. Szkudlarek. Dyskursywna konstrukcja podmiotu. Przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury. Gdańsk.
Starego K. (2012a). Krytyczna Analiza Dyskursu w badaniach nad ukrytym programem szkolnym. [W:] P. Rudnicki, M. Starnawski, M. Nowak-Dziemianowicz (red.). Władza, sens, działanie. Studia wokół związków ideologii i edukacji. Wrocław.
Starego K. (2012b). Kontrola interpretacji i interpelacja podmiotów. Możliwość zastosowania Krytycznej Analizy Dyskursu w badaniu podręczników szkolnych (na przykładzie wyników badań dyskursu wybranych podręczników Wiedzy o społeczeństwie). „Ars Educandi” t. 9.
Starego K. (w druku). Krytyczna Świadomość Językowa i Pozytywna Analiza Dyskursu. Czyli o edukacyjnych implikacjach i „budujących” projektach pedagogicznych, krytycznie zorientowanych teorii dyskursu. „Problemy Wczesnej Edukacji”.
Szkudlarek T. (2007). Empty signifiers, education and politics. „Studies in Philosophy and Education” vol. 26(3).
Szkudlarek T. (2008). Dyskursywna konstrukcja podmiotowości („puste znaczące” a pedagogika kultury). „Forum Oświatowe. Numer specjalny. Studia z posthumanistycznej teorii podmiotu”.
Szkudlarek T. (2011). Semiotics of identity: politics and education. „Studies in Philosophy and Education” vol. 30(2).
Szkudlarek T. (2013). Introduction – education and the political. [W:] T. Szkudlarek (ed.). Education and the Political. Rotterdam, Boston, Taipei.
Szkudlarek T. (2016). On the Politics of Educational Theory: Rhetoric, Theoretical Ambiguity, and the Construction of Society. London, New York.
Tomanek P. (2005). O swoistości socjologicznej analizy dyskursu. [W:] A. Horolets (red.) Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń.
Van Dijk T.A. (2001). Multidisciplinary CDA: a plea for diversity. [W:] M. Meyer, R. Wodak (eds.). Methods of Critical Discourse Analysis. London, Thousand Oaks, New Delhi.
Van Dijk T.A. (2005). Contextual knowledge management in discourse production. A CDA perspective. [W:] P. Chilton, R. Wodak (eds.). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis. Discourse Approaches to Politics, Society and Culture. Amsterdam, Philadelphia.
Van Dijk T.A. (2007). The discourse – knowledge interface. [W:] G. Weiss, R. Wodak (eds.). Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. Houndmills, Basignstoke, Hampshire, New York.
Van Leeuwen T. (2005). Three models of interdyscyplinarity. [W:] P. Chilton, R. Wodak (eds.). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis. (eds.). Amsterdam, Philadelphia.
Weiss G., Wodak R. (2007). Introduction: theory, interdisciplinarity and critical discourse analysis. [W:] G. Weiss, R. Wodak (eds.). Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. Houndmills, Basignstoke, Hampshire, New York.
Wodak R. (2001). What CDA is about – a summary of its history, important concepts and its developments. [W:] M. Meyer, R. Wodak (eds.). Methods of Critical Discourse Analysis. London, Thousand Oaks, New Delhi.
Woynarowska A. (2010). Niepełnosprawność intelektualna w publicznym i prywatnym dyskursie. Kraków.
Zamojska E. (2010). Równość w kontekstach edukacyjnych. Wybrane aspekty równości w polskich i czeskich podręcznikach szkolnych. Poznań.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Karolina Starego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.