Słowa kluczowe
disability
developmental tasks
quality of life
Jak cytować
Abstrakt
Emerging adulthood, in numerous individual biographies, also in the case of disabled people, is the time of permanent need for self-actualisation and time of verifying one’s subjective vision of “being an adult,” i.e. being responsible for one’s own decisions, pursuing professional and economic independence. Due to developmental acceleration, sociological shift in terms of undertaken roles and realized developmental tasks as well as their moratoriumlinked delays, it is also the time conducive to educational activity. This psychological time of a young person, its course and specificity depend, to a large extent, on numerous (micro-, mezo- and macro-) conditions of family life and social life in today’s world which is more competitive and less predictable than it used to be for generation of the late 1990s. All of these factors contribute to the fact that maturing to adulthood seems to be a state which is harder to achieve nowadays. It is displayed in the form of delaying the moment of taking up a job or other important decisions in family and relationship contexts.
The study aims to present the selected aspects of daily life of disabled young adults, described in the context of developmental tasks of this period and considering the perspective of investment in relationships, development of one’s own resources, pursuing education and entering the job market which are all, from a temporal perspective, a chance of complementing one’s own identity.
Bibliografia
Basistowa J., Istota i rozwój tożsamości w koncepcji E.H. Eriksona (The Essence and Development of Identity in E.H. Erikson’s Concept). In: A. Gałdowa (ed.), Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości (Classical and Contemporary Concepts of Personality). Kraków 1999, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Becker-Pestka D., Aktywizacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych – problemy i wyzwania (Social and Professional Activation of Disabled People. Problems and Challenges), “Colloquiom Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych” Quarterly 2012/4.
Brzezińska A., Społeczna psychologia rozwoju (Social Psychology of Development), Vol. 3, Warsaw 2000, Wydawnictwo Naukowe “Scholar.”
Chruściak M., Michalczuk J., Sijko K., Wiszejko-Wierzbicka D., Życzyńska-Ciołek D., Bariery aktywności zawodowej oraz czynniki sprzyjające podejmowaniu i utrzymywaniu pracy (Barriers to Professional Activity and Factors Beneficial for Taking up and Maintaining a Job), In: W. Łukowski (ed.), Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy – portret środowiska (People with Limited Ability on the Labour Market. A Portrait of the Environment), Warszawa 2008, Wydawnictwo SWPS.
Gałdowa A., Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego (Universality and Exception. Personality Development in Adults), Kraków 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Garczyński T., Potrzeby psychiczne. Niedosyt, zaspokojenie Mental Needs. Deficiency, Satisfaction), Warsaw1972, Nasza Księgarnia.
Gurba E., Wczesna dorosłość (Early Maturity), In: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (eds.), Psychologia rozwoju człowieka (Psychology of Human Development), Vol. 2, Warsaw 2000, Wydawnictwo naukowe PWN.
Harwas-Napierała B., Trempała J. (eds.), Psychologia rozwoju człowieka (Psychology of Human Development), Vol. 2, Warsaw 2000, Wydawnictwo naukowe PWN.
Hildebrandt-Wypych D., Fenomen pokolenia młodzieży (The Phenomenon of the Youth Generation), In: D. Hildebrandt-Wypych, K. Kabacińska (eds.), Młodzież i sukces życiowy (The Youth and Success in Life). Kraków 2010, Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
Kocowski T., Potrzeby człowieka – koncepcja systemowa (Human Needs. A Systemic Concept), Wrocław-Warsaw-Kraków-Gdańsk 1982, Ossolineum.
Kozłowska A., Antropologiczny kontekst nowego okresu rozwojowego stającej się dorosłości (Anthropological
Context of the New Development Period of Emerging Adulthood). Biuletyn Sekcji Psychologii Rozwojowej PTP 2010, No. 8.
Krzywonos K., Rynek pracy osób niepełnosprawnych (Job Market of the Disabled), Gliwice 2012 (unpublished MA thesis written under supervision of the author of the current study).
Kukla D., Poradnictwo zawodowe i praca zawodowa jako integralny proces rewalidacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Vocational Counseling and Profession as an Integral Process of Vocational Rehabilitation of People with Disabilities), “Edukacja Ustawiczna Dorosłych” 2004, No. 4.
Lewowicki T., Przemiany oświaty (Transformations of education), Warsaw 1994, Wydawnictwo „Żak”.
Lipska A., W. Zagórska: Stająca się dorosłość w ujęciu Jeffreya J. Arnetta jako rozbudowana faza liminalna rytuału przejścia (Emerging Adulthood According to Jeffrey J. Arnett As an Extended Liminal Phase of the Ritual of Passage), “Psychologia Rozwojowa” 2011, Vol. 16, No. 1.
Maciarz A., Trudne dzieciństwo i rodzicielstwo (Difficult childhood and parenthood), Wydawnictwo Akademickie “Żak”, 2009.
Madalińska-Michalak J., Uwarunkowania sukcesu zawodowego nauczycieli. Studium przypadków (Conditions for Teachers’ Professional Success. Case studies), Łódź 2007, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Migas A., Problemy integracji psychospołecznej osób z dysfunkcją narządu ruchu (Problems with Psychosocial Integration that People with Reduced Mobility), “Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych” Warsaw 2006, No. 10 (102), KIGR.
Nowak A., Bezrobocie wśród niepełnosprawnych. Studium pedagogiczno- społeczne (Unemployment among Disabled People. Pedagogical and Social Study), Katowice 2002, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Nycz E., Dorastanie w przestrzeni społeczno-kulturowej miasta przemysłowego (Growing up in the Socio-cultural Space of an Industrial City), Opole 2001, Uniwersity of Opole.
Piotrowski K., Wkraczanie w dorosłość. Tożsamość i poczucie dorosłości młodych osób z ograniczeniami sprawności (Entering Adulthood. Identity and Sense of Maturity of Young People with Disabilities). Wydawnictwo Naukowe “Scholar”, p. 9; after J.E. Cote, An empirical test of the identity capital model. Journal of Adolescence 1997/20.
Piotrowski K., Wkraczanie w dorosłość. Tożsamość i poczucie dorosłości młodych dorosłych osób z ograniczeniami sprawności (Entering Adulthood. Identity and Sense of Maturity of Young People with Disabilities), Warsaw 2010, Wydawnictwo Naukowe “Scholar”.
Sękowska M., Neopsychoanalityczna koncepcja rozwoju psychospołecznego Erika H. Eriksona (Neopsychoanalytical Concept of Psychosocial Development by Erik H. Erikson) In: P. Socha (ed.), Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia – osobowość – wiara – religijność. Stadialne koncepcje rozwoju w ciągu życia (Spiritual Development of a Human Being. Phases of Life – Personality – Faith – Religion. Stadial Concepts of Development During Lifetime), Kraków 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Suchodolska J.: Młodzi niepełnosprawni dorośli na rynku pracy – szanse i bariery samorealizacji (Young Disabled Adults on the Labour Market. Opportunities and Barriers to Self-realization). In: S. Wrona, J. Rottermund (eds.), Praca na rzecz osób z niepełnosprawnością (Work for People with Disabilities), Sosnowiec 2013, Wyższa Szkoła “Humanitas”.
Szczukiewicz P., Rozwój psychospołeczny a tożsamość (Psychosocial Development and Identity and Identity). Lublin 1998, UMCS.
Szczupał B., Wybrane aspekty poczucia jakości życia bezrobotnych osób niepełnosprawnych (Selected Aspects of the Sense of Quality of Life of Unemployed Disabled People), In: Z. Palak (ed.), Jakość życia osób niepełnosprawnych i nieprzystosowanych społecznie (Quality of Life of Disabled and Socially Maladjusted Persons), Lublin 2006, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Turner J.H., Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie (Sociology. Concepts and their Application). Poznań 1998, Wyd. Zysk i S-ka.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (The Act of 27 August 1997 on vocational and social rehabilitation and employment of disabled people). Dz. U. z 2008r. Nr 14, poz.92 (Journal of Laws of 2008, No. 14, item 92), Chapter 3, Art. 8.1
Wagner M., Newnam L., Cameto R., Levine P. and Garza N., An Overview of Findings From Wave 2 of the National Longitudinal Transition Study-2 (NLTS2) (NCSER 2006-3004). Menlo Park 2006, CA.
Wiszejko-Wierzbicka D., Niewykorzystana sfera. Partycypacja społeczna i obywatelska osób z ograniczeniami sprawności (Unused Sphere. Social and Civic Participation of People with Disabilities), Warsaw 2010, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Witkowski L., Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Stadium koncepcji E.H. Eriksona (Development and Identity in the Life Cycle. E.H. Erikson’s Concept Stage), Łódź 2009, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej in Łódź.
www.bon.polsl.pl/bon/news/projekt-podejmij-wyzwanie-poradnictwo-warsztaty-szkolenia-staze)
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Jolanta Suchodolska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.