Słowa kluczowe
professional career
self-efficacy in action
labour market
youth
Jak cytować
Abstrakt
The contemporary labour market is characterised by broadly understood flexibility which conditions the uncertainty of the professional situation of a person participating therein. One of the factors increasing their chances to have a successful career are not only relevant competences, qualifications and proactive behaviours to the benefit of their own development, but also their trust in their own abilities. In this article it has been attempted to confirm the thesis on the existence of co-dependence between the individual’s proactivity and self-efficacy in the process of developing a professional career. To this end, a review of selected theoretical depictions on both, constructs and results of research explorations specifying mutual relations, was conducted. The observations made have both, theoretical and practical implications that are interesting in cognitive terms. The analysis thereof may prove to be especially important with regard to young people who are preparing to enter the labour market.
Bibliografia
Albion M.J., Fernie K.M., Burton L.J. (2005), Individual differences in age and self-efficacy in the unemployed, Australian Journal of Psychology, 57(1), s. 11–19.
Bandura A. (1993), Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning, Educational Psychologist, 28(2), s. 117–148.
Bandura A. (1994), Self-efficacy, [w:] V.S. Ramachaudran (red.), Encyclopedia of Human Behavior t. 4, s. 71–81, New York.
Bandura A. (2015), Teoria społecznego uczenia się, Warszawa.
Bańka A. (2006), Poradnictwo transnacjonalne. Cele i metody międzykulturowego doradztwa karier, Warszawa.
Bańka A. (2007), Psychologiczne doradztwo karier, Poznań.
Bańka A. (2009), Proaktywność – inencjonalne konstruowanie przyszłości i uprzedzające osiąganie celów personalnych poprzez doświadczanie codzienności, [w:] H. Wrona-Polańska, W. Czerniawska, L. Wrona (red.), Szkice o ludzkim poznawaniu i odczuwaniu. Kraków.
Bańka A. (2013), Zaufanie do siebie w procesie konsolidacji statusu dorosłości: Konstrukcja i charakterystyka psychometryczna Skali Samoskuteczności w Karierze, Czasopismo Psychologiczne, 19(2), s. 281–301.
Bańka A. (2014), Bezdecyzyjność jako psychospołeczny wzór tranzycji do dorosłości: Konstrukcja Skali Decyzyjności Kariery, Czasopismo Psychologiczne, 20(2), s. 237–246. DOI: 10.14691/CPPJ.20.2.305.
Bańka A. (2015), Intencjonalne konstruowanie przyszłości i wyprzedzające realizowanie celów: walidacja Skali Proaktywności Ogólnej, Czasopismo Psychologiczne, 21 (1), s. 97–115.
Bańka A. (2016a), Poczucie samoskuteczności. Konstrukcja i struktura czynnikowa Skali Poczucia Samoskuteczności w Karierze Międzynarodowej, Poznań–Warszawa.
Bańka A. (2016b), Proaktywność a tryby samoregulacji. Podstawy teoretyczne, konstrukcja i analiza czynnikowa Skali Zachowań Proaktywnych w Karierze, Poznań–Warszawa.
Bateman T.S., Crant J.M. (1993), The proactive component of organizational behavior, Journal of Occupational Behavior, 14, s. 103–118.
Betz N.E. (1992), Counseling uses of career self-efficacy theory, Career Development Quarterly, vol. 41, nr 1, s. 22–26.
Betz N.E. (2004), Contributions of self-efficacy theory to career counseling: a personal perspective, Career Development Quarterly, vol. 52, nr 4, s. 340–353.
Betz N.E., Hackett G. (2006), Career self-efficacy theory: back to the future, Journal of Career Assessment, 14 (1), s. 3–11.
Cervone D. (1997), Social-cognitive mechanisms and personality coherence: self-knowledge, situational beliefs, and cross-situational coherence in perceived self-efficacy, Psychological Science, vol. 8, s. 43–50.
Crant J.M. (1995). The proactive personality scale and objective job performance among real estate agents, Journal of Applied Psychology, 80, s. 532–537.
Crant J.M. (2000), Proactive behavior in organizations, Journal of Management, 26 (3), s. 435–462.
Diehl M., Semegon A.B., Schwarzer R. (2010), Assessing attention control in goal pursuit: A component of dispositional self-regulation, Journal of Personality Assessment, vol. 86, nr 3, s. 306–317.
Dikkers J.S.E., Jansen P. G.W., de Lange A.H., Vinkenburg C.J., Kooij D. (2010), Proactivity, job characteristics, and engagement: a longitudinal study, Career Development International, vol. 15, nr 1, s. 59–77.
Drwal R.L. (1995), Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań, [w:] R.L. Drwal (red.), Adaptacja kwestionariuszy osobowości. Wybrane zagadnienia i techniki, Warszawa, s. 199–227.
Fay D., Frese M. (2001). The concept of personal initiative: An overview of validity studies, Human Performance, 14(1), s. 97–124.
Frese M., Fay D., Hillburger T., Leng K., Tag A. (1997), The concept of personal initiative: Operationalization, reliability and validity in two German samples, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 70, s. 139–161.
Frese M., Kring W., Soose A., Zempel J. (1996), Personal initiative at work: Differences between East and West Germany, Academy of Management Journal, 39, s. 37–63.
Grant A.M., Ashford S.J. (2008), The dynamics of proactivity at work, Research in Organizational Behavior, 28, s. 3–34.
Greenglass E.R. (2004), Różnice wynikające z ról płciowych, wsparcie społeczne i radzenie sobie ze stresem, [w:] H. Sęk, R. Cieślak (red.), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, Warszawa.
Greenglass E.R., Schwarzer R., Taubert S. (1999), The Proactive Coping Inventory (PCI): A multidimensional research instrument, http://www.psych.yorku.ca/greenglass/.
Griffin M.A., Neal A., Parker S.K. (2007), A new model of work role performance: Positive behavior in uncertain and interdependent contexts, Academy of Management Journal, 50(2), s. 327–347.
Hartog D.N., Belschak F.D. (2012), When does transformational leadership enhance employee proactive behavior? The role of autonomy and role breadth self-efficacy, Journal of Applied Psychology, 97(1), s. 194–202.
Hobfoll E. (2006), Stres, kultura i społeczność, Gdańsk.
Kasprzak E. (2000), Osobowość młodych bezrobotnych a sukces i porażka na rynku pracy, Czasopismo Psychologiczne, vol. 6, nr 1–2, s. 55–61.
Klassen R., Chiu M.M. (2010), Effects on teachers’ self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress, Journal of Educational Psychology, vol. 102, nr 3, s. 741–756.
Klimkowska K. (2013), Orientacja na sukces zawodowy studentów kończących studia translatorskie, Lublin.
Kowalczuk-Walędziak M. (2012), Poczucie sprawstwa społecznego pedagogów. Studium teoretyczno-empiryczne, Kraków.
Krauze E. (2012), Poczucie samoskuteczności studentów w karierze (komunikat z badań), Problemy Profesjologii, nr 1, s. 121–134.
Larose S., Ratelle C.F., Guay F., Senécal C., Harvey M. (2006), Trajectories of science self-efficacy beliefs during the college transition and academic and vocational adjustment in science and technology programs, Educational Research and Evaluation, vol. 12, nr 4, s. 373–393.
Lent R.W., Hackett G. (1987), Career self-efficacy: Empirical status and future directions, Journal of Vocational Behavior, vol. 30, nr 3, s. 347–382.
Łaguna M. (2005), Spostrzeganie własnej skuteczności i koncepcja Ja u osób bezrobotnych. Możliwości modyfikacji poprzez działania edukacyjne, Psychologia Rozwojowa, vol. 10, nr 1, s. 69–78.
Łukasik I.M. (2013), Poczucie własnej skuteczności we współpracy z grupą. Eksperyment pedagogiczny w przestrzeni akademickiej, Lublin.
Maddux J.E., Lewis J. (1995), Self-efficacy and adjustment. Basic principles and issues, [w:] J.E. Maddux (red.), Self-efficacy, Adaptation and Adjustment: theory, research and application, New York, s. 37–68.
Morrison E.W., Phelps C.C. (1999), Taking charge at work: Extra role efforts to initiate workplace change, Academy of Management Journal, 42, s. 403–419.
Myszka-Strychalska L. (2016), Orientacje zawodowe młodzieży z zespołów szkół zawodowych, Poznań.
Parker S.K., Williams H.M., Turner N. (2006), Modeling the antecedents of proactive behavior at work, Journal of Applied Psychology, vol. 91, nr 3, s. 636–652.
Ratajczak Z. (2012), Przedsiębiorczość w kontekście ogólnej teorii działania, [w:]: Z. Ratajczak. Przedsiębiorczość. Źródła i uwarunkowania psychologiczne, Warszawa, s. 13–26.
Schein E. (1971), The individual, the organization, and the career: a conceptual scheme, The Journal of Applied Behavioral Science, vol. 7, nr 4, s. 401–426.
Schmitt A., Belschak F.D., Den H., Deanne N. (2017), Feeling vital after a good night’s sleep: The interplay of energetic resources and self-efficacy for daily proactivity, Journal of Occupational Health Psychology, vol. 22, nr 4, s. 443–454.
Schwarzer R., Taubert S. (1999), Radzenie sobie ze stresem: wymiary i procesy, Promocja Zdrowia, Nauki Społeczne i Medycyna, nr 17, s. 72–92.
Schwarzer R., Taubert S. (2002), Tenacious goal pursuits and striving toward personal growth: Proactive coping, [w:] E. Frydenberg (red.), Beyond Coping: Meeting Goals, Visions and Challenges, London, s. 19–35.
Seibert S.E., Crant J.M., Kraimer M.L. (1999), Proactive personality and career success, Journal of Applied Psychology, vol. 84, nr 3, s. 416–427.
Ślebarska K. (2017), Droga do pracy. Proaktywne radzenie sobie a poszukiwanie zatrudnienia i adaptacja do nowego miejsca pracy, Katowice.
Turska E. (2014), Kapitał kariery ludzi młodych. Uwarunkowania i konsekwencje, Katowice.
Urban M. (2008), Indywidualizm i kolektywizm w świadomości młodzieży. Studium psychologiczno-polityczne, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Lucyna Myszka-Strychalska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.