Mental Cinema of the Imagination. Film in Poetry and the Issue of “Film” Ways of Seeing
PDF (Język Polski)

Keywords

film poetry
film imagination
metaphor
cultural studies

How to Cite

Koschany, R. (2021). Mental Cinema of the Imagination. Film in Poetry and the Issue of “Film” Ways of Seeing. Porównania, 28(1), 237–283. https://doi.org/10.14746/por.2021.1.11

Abstract

The starting point and, at the same time, research material that I would like to analyze is Polish film poetry. The formula itself indicates a specific intersemiotic relations, but apart from the obvious issues (such as the presence of film themes and structures in poetry), the linguistic film metaphors that repeat in poetry and become specific signs of imagination seem equally interesting. Film poetry is an interesting testimony of a long-lasting relationship between the experience of cinema and the experience of reality. Above all, however, it is a linguistic community within which the message that something can be “like in the cinema” or “film-like” is universally understandable. I additionally assume that the study of poetry and the schematic formulas used in it may suggest something about the cinematic perception of reality in general. Just as the film changed the
human perception of the world, the way of perception, understanding the principles of storytelling, dreaming and “imagining”, we find traces of these transformations in the texts of writers who were subject to the same common influences, and at the same time sought their linguistic equivalents.

https://doi.org/10.14746/por.2021.1.11
PDF (Język Polski)

References

Balázs Bela (1957), Kultura wizualna, przeł. Raoul Porges, w: tenże, Wybór pism, red. Aleksander Jackiewicz, Filmowa Agencja Wydawnicza, Warszawa, s. 48–52.

Baran Marcin (1996), Sprzeczne fragmenty, Wydawnictwo a5, Poznań.

Berowska Marta (1985), Do S. Wyspiańskiego, „Poezja”, nr 7–8, s. 93.

Borowski Tadeusz (1991), Utwory wybrane, oprac. Andrzej Werner, Ossolineum, Wrocław, s. 36.

Calvino Italo (1996), Przejrzystość, w: tenże, Wykłady amerykańskie, przeł. Anna Wasilewska, Marabut – Volumen, Gdańsk–Warszawa, s. 73–89.

Czaja Kamila (2019), Kino totalne wiersza, „ArtPapier”, nr 7, https://tinyurl.com/y6rm99gb, [dostęp: 05.10.2020].

Foks Darek, red. (2001), Niewinni kaznodzieje. Filmowy zestaw wierszy poetów polskich urodzonych w latach 1958–1985, Polska Federacja Dyskusyjnych Klubów Filmowych, Warszawa–Skierniewice.

Foks Darek, red. (2018), Zawrót głowy. Antologia polskich wierszy filmowych, Narodowe Centrum Kultury Filmowej, Łódź.

Hauser Arnold (1974), Pod znakiem filmu, w: tenże, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 2, przeł. Janina Ruszczycówna, PIW, Warszawa, s. 363–390.

Helman Alicja (1978), Kategorie świadomości filmowej i jej znaczenie dla badania dziejów refleksji nad filmem, w: Próby nowej interpretacji historii myśli filmowej, red. Alicja Helman, Wiesław Godzic, Uniwersytet Śląski, Katowice, s. 23–39.

Herbert Zbigniew (1993), Pan Cogito, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław, s. 41–42.

Hopfinger Maryla (2003), Doświadczenia audiowizualne. O mediach w kulturze współczesnej, Sic!, Warszawa.

Karasek Krzysztof (1986), Poezje wybrane, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.

Jaworski Krzysztof (2010), Zabawy medialne w poezji polskiej po roku 1989 (kilka uwag z perspektywy uczestnika i obserwatora), w: Literatura w mediach. Media w literaturze. Doświadczenie odbioru, red. Katarzyna Taborska, Wojciech Kuska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski, s. 97–106.

Koschany Rafał (2002), Chaplin jako Charlie. Od figury kina do figury poetyckiej, „Kwartalnik Filmowy”, nr 37–38, s. 82–90.

Koschany Rafał (2007), „Filmowość” i „literackość”: od poetyki do egzystencji, w: Kino wobec sztuk. Związki – inspiracje – przenikanie, red. Dorota Skotarczak,

Jacek Nowakowski, Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, Poznań, s. 9–20.

Koschany Rafał (2012), Pograniczność sztuki i filmoznawstwo interdyscyplinarne. Przykład poezji „filmowej”, „Człowiek i Społeczeństwo”, nr XXXIV, s. 79–91.

Koschany Rafał (2013), Literackie filmy urojone, w: Kino, którego nie ma, red. Piotr Zwierzchowski, Dominik Wierski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 39–51.

Kucharczyk Janusz (1965), Pierwiastki filmowe w twórczości literackiej Tadeusza Peipera i Jalu Kurka, „Kwartalnik Filmowy”, nr 1, s. 44–52.

Kurowicki Jan (1980), Literackość filmu i filmowość literatury, „Poezja”, nr 10, s. 4–8.

Lewicki Bolesław W. (1968), Związki literatury i filmu, „Nurt”, nr 5, s. 32–38, 63.

Marcjan Maria (1971), Z zagadnień konstrukcji świata przedstawionego w prozie współczesnej. (Film a literatura), „Litteraria”, nr 3, s. 175–204.

Marcjan Maria (1973), O tzw. „filmowości” dzieła literackiego. Wstęp do problematyki, „Litteraria”, nr 5, s. 7–29.

Madej Alina (1979), Między filmem a literaturą. Szkic o powieści filmowej, w: Film polski wobec innych sztuk, red. Alicja Helman, Alina Madej, Uniwersytet Śląski, Katowice, s. 102–123.

Miczka Tadeusz (1986), Literatura odnowiona kinem, „Film na Świecie”, nr 325–326, s. 32–46.

Międzyrzecki Artur (1980), Poezje, PIW, Warszawa.

Natanson Wojciech (1977), Autor, który myślał filmowo, „Kino”, nr 7, s. 6–7.

Okopień-Sławińska Aleksandra (1973), Sny i poetyka, „Teksty”, nr 2, s. 7–23.

Orska Joanna, Liryka ruchu, „Magazyn Wizje”, http://magazynwizje.pl/aktualnik/foks-orska/, [dostęp: 05.10.2020].

Pasierb Janusz S. (1982), Zdejmowanie pieczęci, Czytelnik, Warszawa.

Podsiadło Jacek (1993), Arytmia, Fundacja „bruLionu”, Kraków–Warszawa 1993.

Pytaszowie Ewa i Marek (1978), Poetycka podróż w świat kinematografu, czyli kino w poezji polskiej lat 1914–1925, w: Szkice z teorii filmu, red. Alicja Helman,

Tadeusz Miczka, Uniwersytet Śląski, Katowice, s. 18–32.

Różewicz Tadeusz (1995), Niepokój. Wybór wierszy z lat 1944–1994, PIW, Warszawa.

Sitkiewicz Paweł (2019), Gorączka filmowa. Kinomania w międzywojennej Polsce, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Skolimowski Jerzy (1958), Jeszcze ograniczenie, „Życie Literackie”, nr 32, s. 7.

Skolimowski Jerzy (1993), Kobieta na ekranie, „Iluzjon”, nr 1, s. 2.

Sommer Piotr (1997), Nowe stosunki wyrazów, Wydawnictwo a5, Poznań.

Wat Aleksander (1997), Poezje, oprac. Anna Micińska, Jan Zieliński, Czytelnik, Warszawa.

Ważyk Adam (1977), Zdarzenia, Czytelnik, Warszawa.

Winiarski Jakub (1996), Obiektyw, „Nowy Nurt”, nr 2, s. 11.

Zadura Bohdan (1974), Pożegnanie Ostendy, Czytelnik, Warszawa.

Zagajewski Adam (1992), Dzikie czereśnie. Wybór wierszy, Znak, Kraków.