Ključne besede
śmierć
Japonia
Europa
Kako citirati
Povzetek
Ludzka czaszka oraz szkielet są symbolami, które jednoznacznie kojarzą się ze śmiercią i można by je uznać za uniwersalne, jednakże ich prawdziwe znaczenie może się różnić w zależności od prądów kulturalno-religijnych, które je ukształtowały. W cywilizacji chrześcijańskiej zachodniej
Europy i w Japonii suche ludzkie kości nie tylko leżały w grobie, ale poruszały się w wyobraźni
ludzi i w sztuce. W europejskiej interpretacji szkielet stał się konkretną osobą, personifikacją
śmierci. Natomiast w japońskiej kulturze przedstawiał on mściwego ducha dokonującego zemsty
na wybranych osobach. Podobieństwa i różnice w znaczeniu symbolu szkieletu zanalizowano
w oparciu o źródła historyczno-literackie i artystyczne.
Literatura
Aberth John. From the Brink of the Apocalypse: Confronting Famine, War, Plague, and Death in the Later Middle Ages. New York: Psychology Press, 2013.
Applebaum Wilbur. Encyclopedia of the Scientific Revolution from Copernicus to Newton. New York: Routledge, 2008.
Ariès Philippe. Images of Man and Death. Tłum. Janet Lloyd. Cambridge, Massachusetts, London: Harvard University Press, 1985.
Ariès Philippe. Człowiek i śmierć. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2011.
Bätschmann Oskar, Griener Pascal. Hans Holbein: Revised and Expanded Second Edition.London: Reaktion Books. 2014
Binski Paul. Medieval Death. Ritual and Representation. London: British Museum Press, 1996.
Bowers John Z. Nihon ni okeru seiyō igaku no senkushatachi [Pionierzy zachodniej medycyny w Japonii]. Tłum. Takuya Kanehisa, Tomoyoshi Kashima. Tōkyō: Keiōgijuku Daigaku Shuppankai, 1998.
Broomhall Susan. “The Body in/as Text: Medical Knowledge and Technologies in the Renaissance”. A Cultural History of the Human Body in the Renaissance. Red. L. Kalof. Oxford: Berg, 2010.
Burke Linda. The book of gladness. Le livre de Leesce: a 14th century defense of women, in English and French. Jefferson, North Carolina: McFarland and Company Inc., 2013.
Byrne Joseph P. Encyclopedia of the Black Death. Santa Barbara, Denver, Oxford: ABC–CLIO, 2012.
Cheney Liana (red.). The Symbolism of Vanitas in the Arts, Literature, and Music. Comperative and Historical Studies, Lewiston, N.Y. : Edwin Mellen Press, 1989.
Clark James M. The Dance of Death. In the Middle Ages and the Renaissance. Glasgow: Jackson, Son & Company, 1950.
DuBois Page “Popular Beliefs about the Human Body in Antiquity”. A Cultural History of the Human Body in Antiquity. Red. D.H. Garrison. Oxford: Berg, 2010.
Ebersole Gary L. Ritual poetry and the politics of death in early Japan. Princeton, N.J: Princeton University Press, 1992.
Eubanks Charlotte. Miracles of Book and Body: Buddhist Textual Culture and Medieval Japan. Berkeley: University of California Press, 2011.
Franck Frederick (red.) „Ikkyū’s skeletons”. The Buddha Eye: An Anthology of the Kyoto School and Its Contemporaries. Bloomington: World Wisdom, 2004.
Fuchūshi Bijutsukan (red.). Edo no jinbutsuga: sugata no bi, chikara, ki [Portrety z okresu Edo: piękno, siła i dziwy]. Tōkyō: Kyūryūdō, 2010.
Gertsman Elina. The Dance of Death in the Middle Ages. Image, Text, Performance. Turnhout: Brepols Publishers, 2010.
Gottfried Robert S. The Black Death: Natural and Human Disaster in Medieval Europe. New York: Free Press, 1985.
Guthke Karl S. The Gender of Death. A Cultural History in Art and Literature. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
„Heike monogatari”. Web. 13.09.2015. <http://www.manabu-oshieru.com/daigakujuken/ kobun/heike/05/0301.html>
Holbein Hans. Dance of Death and Bible Woodcuts. New York: The Sylvian Press, 1947.
Honda Toyotomi. Edo no Hinin [Hinin w Edo]. Tōkyō: 31 Shobō, 1992.
Hori Ichiro. Folk Religion in Japan. Continuity and Change. Chicago: University of Chicago Press, 1983.
Isao Toshiko (red.). Kuniyoshi Yōkai Hyakkei [Sto przedstawień postaci nadprzyrodzonych Kuniyoshiego]. Tōkyō: Kokushokankōkai, 2001.
Ishida Sumio (red.). Rangaku no haikei [Okoliczności rozwoju rangaku]. Kyōto: Shibunkaku, 1988.
Ishida Sumio (red.). Oranda ni okeru rangakuisho no keisei [Powstawanie opracowań medycznych rangaku w Holandii]. Kyōto: Shinbunkaku, 2007.
Johnson Marguerite. “Marked Bodies: Divine, Human, and Bestial”. A Cultural History of the Human Body in Antiquity. Red. D.H. Garrison. Oxford: Berg, 2010.
Johnson Noble John. The Life of Thomas Linacre, Doctor in Medicine: Physician to King Henry VIII, the Tutor and Friend of Sir Thomas More. London, 1835.
Kabat Adam. Edo bakemono sōshi [Postaci nadprzyrodzone z Edo]. Tōkyō: Shōgakukan, 1999.
Kalof Linda et al (red.). A Cultural History of the Human Body 1-6. Oxford: Berg Publishers, 2010.
Kanert Maciej. Buddyzm japoński. Jego polityczne i społeczne implikacje w okresie 538-645. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2005.
Katsuda Itaru. Shishatachi no chūsei [Średniowiecze zmarłych]. Tōkyō: Kichikawa Kōbunkan, 2003.
Keene Donald. The Japanese Discovery of Europe 1720–1830. Stanford, California: Stanford University Press, 1969.
Komatsu Kazuhiko (red.). Nihon yōkaigaku taizen [Japońskie postaci nadprzyrodzone. Dzieła zebrane]. Tōkyō: Shōgakukan, 2003.
Kotański Wiesław. Kojiki czyli kronika dawnych zdarzeń. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
Kurtz Leonard P. The Dance of Death and the Macabre Spirit in European Literature. New York: Institute of French Studies, Inc. Columbia University, 1934.
Kyōgoku Natsuhiko (red.). Kyōsai Hyakkei [Sto przedstawień Kyōsaia]. Tōkyō: Kokushokankōkai, 1998.
Melanowicz Mikołaj. Historia literatury japońskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2011.
Mabuchi Kazuo. Konjaku monogatari. Tōkyō: Shōgakukan, 1999.
Magill Frank N. (red.). Dictionary of World Biography. Volume 2: The Middle Ages. London and New York: Routledge, 1998.
McTavish Lianne. “Birth and Death in Early Modern Europe”. A Cultural History of the Human Body in the Renaissance. Red. L. Kalof. Oxford: Berg, 2010.
Muir Lynette R. The Biblical Drama of Medieval Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
Nagata Naori. Nihonryōiki [Japońska księga o duchach i dziwach]. Tōkyō: Shōgakukan. 1995.
Nagasawa Kōshō. Sankotsu ha, subekidenai. Maisō no rekishi kara [Nie wolno rozrzucać prochów. Z perspektywy historii pochówków]. Tōkyō: Kōdansha Bijinesu Pātonāzu, 2012.
Nakagawa Manabu. Kinsei no shi to seiji bunka. Narimono Teishi to kegare [Kultura śmierci i polityki w nowożytności. Zakaz dźwięku a nieczystość]. Tōkyō: Yoshikawa Kōbunkan, 2009.
Nakamura Teiri. Seimeikan no nihonshi. Kodai, Chūsei hen [Japońska historia poglądu na życie. Starożytność i średniowiecze]. Tōkyō: Nihon Editāzukūru, 2011.
Niwa Motoji. Ohaka no hanashi [O grobach]. Tōkyō: Kawade Shodoshinsha, 1992.
O’ Malley C.D. Andreas Vesalius of Brussels 1514 – 1564. Berkeley and Los Angeles: California University Press, 1964.
Osler William. Thomas Linacre: Linacre Lecture, 1908. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
Ōta Kinenbi Bijutsukan. Utagawa Kuniyoshi. Tokyo: NHK Promotion, 2011.
Park Katharine. “Birth and Death”. A Cultural History of the Human Body in the Medieval Age. Red. L. Kalof. Oxford: Berg, 2010.
Raber Karen. “The Common Body: Renaissance Popular Beliefs”. A Cultural History of the Human Body in the Renaissance. Red. L. Kalof. Oxford: Berg, 2010.
Reeve John. Japanese Art in Detail. Harvard University Press: Cambridge, 2005.
Reinburg Virginia. French books of hours: makicg an archive of prayer, c. 1400-1600. Cambridge New York: Cambridge University Press, 2012.
Ruppert Brian O. “Considering Relic Veneration in Medieval Japan”. Death and the Afterlife in Japanese Buddhism. Red. J.I. Stone, M. N. Walter. Honolulu: University of Hawai’i Press, 2009.
Salmón Fernando 2010. “The Body Inferred: Knowing the Body through the Dissection of Texts”. A Cultural History of the Human Body in the Medieval Age. Red. L. Kalof. Oxford: Berg, 2010.
Scheid Bernhard. “Overcoming Taboos on Death: The Limited Posibilities of Discourse on the Afterlife in Shinto”. Practicing the Afterlife: Perspectives from Japan. Red. S. Formanek. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften, 2004.
Shinbo Satoru. Nihonjin no shiseikan. Nihonbunka no konpon o motomete [Japońskie poglądy na życie i śmierć. W poszukiwaniu źródeł japońskiej kultury]. Okayama: Daigaku Kyōikushuppan, 2009.
Schuster Eva (red.). Taniec śmierci: od późnego średniowiecza do końca XX wieku. Szczecin: Zamek Książąt Pomorskich, 2002.
Screech Timon. Edo no shintai wo hiraku. Tłum. Takayama Matsuo. Tōkyō: Sakuhinsha, 1997.
Stone Jacqueline I. “Dying Breath: Deathbed Rites and Death Pollution in Early Medieval Japan”. Heroes and Saints: The Moment of Death in Cross-Cultural Perspectives. Red. P. Granoff, K. Shinohara. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, 2007.
Sugimoto Tsutomu. Kaitaishinsho no jidai. Edo no bunka no hon’yaku wo saguru [Wiek Kaitaishinsho. W poszukiwaniu tłumaczenia kultury Edo]. Tōkyō: Waseda Daigaku Shuppanbu, 1987.
Tamura Yoshirō (red.). Nihon ni okeru sei to shi no shisō [Ideologia życia i śmierci w Japonii]. Tōkyō: Yūhikaku, 1983.
Tubielewicz Jolanta. Kultura Japonii. Słownik. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1996.
Tubielewicz Jolanta. 2011. „Superstitions, Magic and Mantic Practices in the Heian Period – Part One”. Analecta Nipponica 1/2. Red. A.F. Majewicz. Warszawa: Polish Association for Japanese Studies, 2001.
Wilson Jean (red.). Lafcadio Hearn: Japan's Great Interpreter: a New Anthology of His Writings, 1894-1904. Kent: Psychology Press, 1992.
Yokoyama Yasuko. Edo Tōkyō no kaidan bunka no seiritsu to hensen [Powstanie i przemiana kultury kaidan Edo-Tokio]. Tōkyō: Kazamashobō, 1997.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license