Słowa kluczowe
Manuscripts
Greek loanwords
Localization
Ohrid Literary School
Clement of Ohrid
Macedonian redaction
Jak cytować
Abstrakt
The paper provides overview of the destiny of some Old Church Slavonic/Church Slavonic manuscripts, as well as the issues related to their time and spatial localization. Special attention has been paid to the role of loanwords in localization of these texts, taking into consideration the different Slavonic and Non-Slavonic contact zones. In addition, the paper elaborates on some rare, new and Slavonized graecisms, entered after the return of the Church Slavonic literature at the Slavonic South, in Slavonic-Greek contact zone. This lexis can be usually found in hymnographic texts, in prophetologion, as well as in the commented psalter. Analysis of many properties shows that Slavonic translations or later redactions of these texts are created at the Ohrid Literary School, i.e. at the Slavonic southwest areal. Several graecisms which became part of the spoken and dialect language contribute to more precise localization. The question remains how certain graecisms can contribute to more precise localization of Church Slavonic texts, considering the fact that a certain lexical layer can originate from the archetype or from the protograph. It is possible that the lexical elements can be a result of the latter redaction.Bibliografia
Argirovski, M. (1998). Grcizmite vo makedonskiot ǰazik. Skopǰe: Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”.
Bláhová, E. (1997). Griechische Lehnwörter in altkirchenslawischen Parömienbuch. „Byzantinoslavica”, br. 58(2), str. 350–362.
Budziszewska, W. (1983). Słownik bałkanizmów w dialektach Macedonii Egejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Cejtlin, R.M., Večerka, V., Blagova, È. (red.) (1994). Staroslavânskij slovar. Moskva: Russkij âzyk.
Crvenkovska, E. (2012). Značenjeto na Dobromirovoto evangelie za istoriǰata na makedonskiot ǰazik. Vo: Meǵunaroden naučen simpozium Blaže Koneski i makedonskiot ǰazik, literatura i kultura. Skopǰe: Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”, str. 85–94.
Crvenkovska, E. (2015). Greek Loanwords in South Slavonic Translations of Triodion. Vo: International Scientific Conference Cyril and Methodius: Byzantium and the World of the Slavs. Thessaloniki: Δημοσ Θεσσαλονικησ, str. 295–303.
Crvenkovska, E., Makariǰoska, L. (2010). Orbelski triod. Skopǰe: Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”.
Cubalevska, M. (2009). Vataškiot mineǰ (so poseben akcent vrz leksikata). Skopǰe: Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”.
Cubalevska, M., Makariǰoska, L. (2013). Leksikata na komentarot kon Pogodinoviot psaltir. Skopǰe: Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”.
Fasmer, M. (1986–1987). Ètimologičeskij slovar’ russkogo âzyka, T. I–IV. Moskva: Progress.
Grabar, B. (1985). Osobitosti grafije i jezika glagoljskog Fraščićeva psaltira. Vo: Litterae Slavicae Medii Aevi Francisco Venceslao Mareš sexagenario oblatae, Hrsg. J. Reinhart, München: Otto Sagner, s. 75–96.
Grigorovič, V.I. (1852). Stat’i, kasaûŝiesâ drevnego slavânskogo âzyka. Kazan’.
Grigorovič, V.I. (1877). Očerk” putešestviâ po evropejskoj Turcii. Moskva.
Jovčeva, M. (2013). K”snite gr”cki zaemki v prevodite na preslavskite knižovnici. Meždunarodna naučna konferenciјa „Kulturniât dialog meždu Iztoka i Zapada”, Sofiâ, „Godišnik na Sofijskiâ universitet „Sv. Kliment Ohridski”, Cent”r za slavâno-vizantijski proučvaniâ „Ivan Dujčev”, t. 98 (17), str. 59–273.
Koneski, B. (1976). Što dava Dobromirovoto evangelie za istoriǰata na makedonskiot ǰazik. „Godišen zbornik na Filološkiot fakultet”, t. 2, str. 13–22.
Krivko, R.N. (2015). Očerki âzyka drevnih cerkovnoslavânskih rukopisej. Moskva: Institut slavânovedeniâ RAN.
Kurz, J., Hauptová, Z. (ur.) (1966–1997). Slovník jazyka staroslověnského, I–IV. Praha: Nakladatelství Československé akademie věd.
Јagiḱ, V. (1992). Dobromirovo evangelie II. Ur. R. Ugrinova-Skalovska, V. Despodova. Skopǰe–Prilep: Matica makedonska.
Makariǰoska, L. (2009). Studii od istoriskoto zboroobrazuvanje. Skopǰe: Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”.
Makariǰoska, L., Crvenkovska, E. (2012). Šafarikov triod. Lingvistička analiza. Skopǰe: Borografika.
Mareš, F.V. (1956). Nedělja cvětnaja (Květná neděle – „Dominica in palmis”). „Slavia”, br. 25, str. 258–259.
Mihaljević, M. (1997). Jezična slojevitost Brevijara Vida Omišljanina iz 1396. Godine. „Filologija”, br. 29, str. 119–138.
Mihaljević, M. (2016). Prednja strana hrvatskoglagoljskoga Pazinskog fragmenta E. Vo: Zbornik vo čest na prof. d-r Radmila Ugrinova-Skalovska po povod devedesetgodišninata od raǵanjeto. Ur. E. Crvenkovska. Skopǰe: Filološki fakultet Blaže Koneski, str. 139–148.
Miklosich, F. (1863–1865). Lexicon Palaeoslovenico – Graeco – Latinum. Emendatum auctum. repr. Wiena: Scientia Verlag (1963).
Moszyński, L. (1978). Grecyzmy w Pateryku synajskim. „Slovo”, br. 28, str. 67–76.
Pentkovskaâ, T. (2004). Perevody vizantijsko-slavânskoj kontaktnoj zony XIII–XIV vv.: liturgičeskaâ terminologiâ. Vo: Prevodite prez XIV stoletie na Balkanite. Red. L.Taseva i dr. Sofiâ: GoreksPres, str. 235–248.
Pentkovskaâ, T. (2006). Rannie ûžnoslavânskie perevody Ierusalimskogo tipikona: osobennosti leksiko-grammatičeskoj normy. Vo: Mnogokratnite prevodi v Ûžnoslavânskoto srednovekovie. Red. L. Taseva i dr. Sofiâ: GoreksPres, str. 397–418.
Pentkovskij, A.M. (2001). Liturgičeskaâ terminologiâ v vizantijsko-slavânskoj kontaktnoj zone. Vo: Stanovlenie slavânskogo mira i Vizantiâ v èpohu rannego srednevekov’â. Moskva: Institut Slavânovedeniâ RAN, str. 87–90.
Pičhadze, A.A. (2011). Perevodčeskaâ deâtel’nost’ v domongol’skoj Rusi. Moskva: Rukopisnye Pamâtniki Drevnej Rusi.
Pop-Atanasova, S. (1995). Lingvistička analiza na Bitolskiot triod. Skopǰe: Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”.
RCЈMR – Rečnik na crkovnoslovenskiot ǰazik od makedonska redakciǰa. Gl. ur. Z. Ribarova, red. L. Makariǰoska, Z. Ribarova, R. Ugrinova-Skalovska. T. I. Voved, a–b, Skopǰe 2006. T. II, sv. 8–9, Skopǰe 2008, sv. 10, Skopǰe 2009, sv. 11, Skopǰe 2013, sv. 12, Skopǰe 2016 →, Institut za makedonski ǰazik „Krste Misirkov”.
RGCLP (2003). Rečnik na grčko-crkovnoslovenski leksički paraleli. Red. M. Argirovski. Skopǰe: Institut za makedonski јazik „Krste Misirkov”.
Ribarova, Z. (2005). Јazikot na makedonskite crkovnoslovenski tekstovi. Skopǰe: Makedonska akademiǰa na naukite i umetnostite.
Ribarova, Z. (2008). Slovní zásoba parimejníku v makedonském církevněslovanském slovníku. „Slovo”, br. 56–57, str. 497–506.
Rusek, J. (1969). Iz leksikata na srednob”lgarskite triodi. „Izvestiâ na Instituta za B”lgarski ezik”, kn. XVII. Sofiâ, str. 149–180.
Sreznevskij, I.I. (1893). Materiali dlâ slovarâ drevnerusskogo âzyka, I–III, Sanktpeterburg”.
Stančev, K. (1981). Neizvestnye i maloizvestnye bolgarskie rukopisi v Pariže. „Starob”lgaristika”, kn. 5, br. 3, str. 85–91.
Šimić, M. (2000). Francisci V. Mareš: Psalterii Sinaitici pars nova (monasterii s. Catharinae Codex slav. 2/N0 ad editionem praeparaverunt). „Slovo”, br. 50, str. 222–225. Tarnanidis, I. (1988). The Slavonic Manuscripts discovered in 1975 at St Catherine’s Monastery on Mount Sinai. Thessaloniki: Hellenic Association for Slavic Studies.
Tasevski, ǰ. (1952). Zborovi od tetovskiot govor (s. Јedoarce). „Makedonski ǰazik”, III, br. 7, str. 169–172.
Temčin, S.Û. (2004). Ètapy stanovleniâ slavânskoj gimnografii (863–okolo 1097 goda). Vo: Slavânskij mir meždu Rimom i Konstantinopolem. Red. B.N. Florâ. Moskva, str. 53–94.
Tolstoj, N.I. (1998). Izbrannye trudy. T. II, Slavânskaâ literaturno-âzykovaâ situaciâ. Moskva.
Triodion katanyktikon, periehon apasan tin anikousan autoakolouthian tis agias ka imegalis tessarakostis, en Venetia 1856.
Večerka, R. (1984). Staroslověnština. Praha; Státní pedagogické nakladatelství.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.