Słowa kluczowe
Polish People’s Republic
film criticism
reception
Jak cytować
Abstrakt
The article is devoted to the Polish reception of science-fiction cinema; the statements of film critics from 1956–1965 were analysed. During this period, science fiction, previously absent from the screens of Polish cinemas for ideological and censorship reasons, returned to the repertoire and became the subject of press discussions and reviews. The analysis of articles devoted to this genre and published at the time allows reconstruction of the cultural context in which science-fiction productions operated. The article consists of three main parts. In the first of these, the author describes which science fiction films were present in Polish cinemas at the turn of the 1950s and 1960s. In the second part, he analyses press statements devoted to the history and aesthetics of the genre. The subject under consideration in the third part is the reception of two productions, which at the time enjoyed the greatest interest from contemporary critics: Godzilla (Gojira, 1954, dir. Ishirō Honda) and The Silent Star (Der schweigende Stern 1960, dir. Kurt Maetzig).
Bibliografia
Beylin S., Jeszcze o filmowej fantastyce, „Film” 1952, nr 23
Beylin S., O cudach, czarach i upiorach ekranu, Warszawa 1957
Brutusik [właśc. A. Mostowicz], O wcześnie rozwiniętym wstręcie do drętwej mowy, „Polityka” 1960, nr 14
Bryll E., Tricki z dinozaurem, „Przegląd Kulturalny” 1957, nr 50
Brzozowska E., Godzilla, „Orka” 1957, nr 26
Bukolt A., Biip–biip... Biip–biip..., „Ekran” 1957, nr 34
Czarnecki S., Rakieta kosmiczna ląduje w oziminie!, „Ekran” 1959, nr 14 Czerwiński M., Fantanauka, „Przegląd Kulturalny” 1959, nr 5
Czerwiński M., Smutki fantazjowania, „Film” 1966, nr 29/30
Danowski J., Japoński „Science-fiction” – Godzilla, „Warmia i Mazury” 1957, nr 32 Dowżenko A., W otchłani Kosmosu, oprac. R. Badowski, „Ekran” 1960, nr 8 Fantasta, O prawo do fantazji, „Ekran” 1956, nr 12
Głownia D., Polisemiczne potwory: Kaijū eiga jako nośnik treści społeczno-politycznych. Casus Godzilli, [w:] D. Głownia, Sześć widoków na kinematografię japońską, Wrocław 2016, <http://tricksterzy.pl/download/szesc-widokow-na-kinematografie-japonska/>, dostęp: 20.04.2020
Harvey M., Ostatnie pięć miesięcy, „Film” 1960, nr 8
Helman A., Milcząca gwiazda w czasie i przestrzeni, „Ekran” 1960, nr 12 Irzykowski K., X muza. Zagadnienia estetyczne kina, wstęp, przyp. J. Bocheńska, Warszawa 1977
Jackiewicz A., Golem XX wieku, „Trybuna Ludu” 1957, nr 337
Jaszcz [właśc. J.A. Szczepański], Wyprawa na planetę Wenus, „Trybuna Ludu” 1960, nr 69
JJS [właśc. J.J. Szczepański], Milcząca gwiazda, „Tygodnik Powszechny” 1960, nr 14 Jockheck L., „Jesteśmy internacjonalistami”. Enerdowsko-polska koprodukcja filmu Milcząca gwiazda, przeł. M. Abraham-Diefenbach, [w:] Polska i Niemcy. Filmowe granice i sąsiedztwa, red. K. Klejsa, S. Schahadat, Wrocław 2012
Kałużyński Z., Melodramat atomowy i zabobon astronautyczny, „Nowa Kultura” 1960, nr 8
Kałużyński Z., Pierwsi Polacy na planecie Wenus!, „Polityka” 1960, nr 12
Kałużyński Z., Podróż na Zachód. Szkice, wyd. 2, Warszawa 1954
Kałużyński Z., Smok z bajki w nowoczesnym laboratorium, „Film” 1959, nr 14 Kałużyński Z., Wycieczka dyletanta w krainę koszmaru naukowego, „Nowa Kultura” 1960, nr 7
Kowalski T., Horror films, „Film” 1961, nr 51/52
Krański E., Felietonik plażowy, „Ekran” 1960, nr 3
Kwiatkowski J., Zwyczajny koniec świata, „Życie Literackie” 1960, nr 3
Lem S., Dlaczego nie ma dobrych filmów fantastycznych?, „Film” 1962, nr 32
Lem S., Przyszłość – człowiek – świat – film, rozm. B. Janicka, „Kino” 1968, nr 8 Lem S., Science-fiction. Szansa czy absurd?, „Film” 1967, nr 5
Lichniak Z., Kosmiczna chała, „Słowo Powszechne” 1960, nr 60
Łapunow B.W., Staniukowicz K.P., Droga do gwiazd, „Nowa Kultura” 1957, nr 47 Łęczyca J. [właśc. Z. Pitera], Fantastyka aktualna, „Film” 1957, nr 47
ma [właśc. A. Mosz], W obronie Lema, „Argumenty” 1960, nr 13
Makuch Sz., Mistrzowie grozy i niesamowitości w oczach polskiego widza. Bela Lugosi oraz Boris Karloff w polskiej prasie przedwojennej, [w:] Groza w kulturze polskiej, red. R. Dudziński, K. Kowalczyk, J. Płoszaj, Wrocław 2016, , dostęp: 20.04.2020
Michałek B., Astronautyka i plazma, „Nowa Kultura” 1960, nr 12
Michałek B., Parę wątpliwości, „Kino” 1970, nr 12
Między Ziemią a Marsem krąży sztuczna planeta, „Słowo Powszechne” 7.01.1959 Morawski S., Granice sztuki, „Ekran” 1960, nr 14
Na ekranach PRL. Rozpowszechnianie i recepcja filmów w Polsce w latach 1944–1989, oprac. D. Szymański, <http://naekranachprl.pl>
Pełczyński G., Dziesiąta muza w stroju ludowym. O wizerunkach kultury chłopskiej w kinie PRL, Poznań 2002
Płażewski J., Fantastyka? – i owszem!, „Film” 1952, nr 18
Płażewski J., W czasie przyszłym, „Przegląd Kulturalny” 1960, nr 12
R.S., Łodzią podwodną w głąb mózgu, „Film” 1965, nr 16
Sitkiewicz P., Gorączka filmowa. Kinomania w międzywojennej Polsce, Gdańsk 2019 Skwara J., Harcerze w kosmosie, „Film” 1965, nr 18
Smuszkiewicz A., Zaczarowana gra. Zarys dziejów polskiej fantastyki naukowej, Stawiguda 2016
S.O., Operacja „Godzilla”, „Żołnierz Polski” 1958, nr 1
Stoff A., Krytyka o pierwszych utworach Stanisława Lema (Astronauci, Sezam, Obłok Magellana), „Acta Universtitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” 1975, z. 66
Toeplitz K.T., Śmieszny strach, „Świat” 1960, nr 12
Troszczyński J., W pogoni za emocją, „Ekran” 1958, nr 21
Woźnicka Z., Krytyka współtworzy sens dzieła, [w:] Szkice o krytyce filmowej i telewizyjnej, red. A. Kumor, Wrocław 1978
Zbliża się czas, kiedy człowiek wyląduje na innych planetach, „Trybuna Ludu” 10.01.1960
Zonn W., W przededniu podróży międzyplanetarnych, „Przegląd Kulturalny” 1957, nr 50
Zwierzchowski P., Recepcja kinematografii niemieckich w piśmiennictwie filmowym 1945–1956, [w:] P. Zwierzchowski, Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Robert Dudziński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.