CFP: Archiwa filmowe po „zwrocie archiwalnym”. Rekonesans badawczy

Redaktorzy tomu tematycznego:

Barbara Giza

Adam Wyżyński

Mateusz Drewniak

 

Archiwa filmowe po „zwrocie archiwalnym”. Rekonesans badawczy.

„Zwrot archiwalny” spowodował zainteresowanie archiwami, ich dowartościowanie naukowe oraz rozszerzenie ich rozumienia, od materialnego zbioru, gromadzonego i udostępnianego, po metaforę pamięci. Stawiane dziś pytania dotyczą zatem archiwum jako miejsca, ale także ośrodka praktyk w zakresie koncepcji i strategii postępowania z posiadanymi zasobami. W obrębie tych strategii znajdują się procedury w zakresie m.in. gromadzenia, kategoryzowania, wartościowania, katalogowania oraz udostępniania zasobów w realiach określonej kulturowej, a także społecznej rzeczywistości, na którą wpływ mają także polityka czy ekonomia, jak również – kto wie czy nie w najważniejszym stopniu – stosunek do tradycji oraz przeszłości i doświadczenia historyczne.   

„Zwrot archiwalny” również w obszarze archiwów filmowych przyniósł nową rzeczywistość, zarówno wobec archiwistów, jaki i badaczy, odsłaniającą szereg konsekwencji, z którymi trzeba obecnie i trzeba będzie w przyszłości się zmierzyć. Archiwa otwierają się i filmy oraz inne archiwalia filmowe zaczynają żyć nowym życiem, co także prowokuje do refleksji. Z kolei w filmoznawstwie „zwrot archiwalny” przyczynił się do powstania idei Nowej Historii Filmu (nouvelle histoire), skoncentrowanej na badaniach źródłowych, których celem było zaproponowanie nowych ujęć badawczych w tym obszarze.

W 2025 roku mija 70 lat od powstania Centralnego Archiwum Filmowego (obecnie Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego, FINA) jako instytucji powołanej do archiwizowania zbiorów filmowych i okołofilmowych, która dzisiaj jest jednym z największych europejskich archiwów w tej dziedzinie. Jubileusz ten skłania do podjęcia refleksji nad konsekwencjami „zwrotu archiwalnego” w obszarze archiwów filmowych oraz do rozważań nad możliwymi kierunkami ich rozwoju i miejscem we współczesnym świecie. W niniejszym tomie chcielibyśmy te rozważania podjąć w sposób wielowymiarowy i pogłębiony, oddając głos zarówno samym archiwistom – pracownikom instytucji zajmujących się dziedzictwem audiowizualnym, jak i filmoznawcom oraz wszystkim innym autorom, dla których archiwum filmowe jest warsztatem pracy.

 

Propozycje obszarów tematycznych:

- archiwa filmowe i dziedzictwo audiowizualne w warunkach społeczeństwa informacyjnego

- archiwa filmowe jako przestrzenie pamięci

- wpływ archiwów na rozwój i kierunki Nowej Historii Filmu

- muzea filmowe, archiwa, filmoteki

- różnorodność zbiorów w archiwach filmowych

- polityki kolekcji jako konstytucja danego archiwum

- praktyka zawodu archiwisty filmowego – szanse, wyzwania, dylematy

- działalność kuratorska archiwów filmowych

- found footage

- procesy technologiczne w archiwach (cyfryzacja, rekonstrukcja, konserwacja i formy udostępniania zbiorów archiwalnych)

- etyka postępowania z zasobami archiwum filmowego

- prawa autorskie a archiwa filmowe

 

Gotowe artykuły prosimy przesyłać do 31 grudnia 2025 r. za pomocą naszego serwisu PRESSto lub na adresy mailowe redaktorów tomu:

Barbara Giza: barbara.giza@fina.gov.pl lub barbara.glebicka-giza@mail.umcs.pl

Adam Wyżyński: adam.wyzynski@fina.gov.pl

Mateusz Drewniak: mateusz.drewniak@amu.edu.pl lub images@amu.edu.pl 

Planowana publikacja numeru: II połowa 2026 r.