Słowa kluczowe
religion in motion pictures
postsecularism
film theory
Jak cytować
Abstrakt
The article is a meta-study and provides an original typology of research on film and religion, based on Polish and English academic sources. The author proposes to divide this field of research into four main domains, which he names successively: substantial-theological, anthropological-mythological, socio-cultural and post-secular. The following descriptive criteria were used to introduce this division: the relationship between religion and culture adopted (usually implicitly) in a given direction of research, the concept of both human and religion emerging from them, and the established subject and scope of research, as well as the basic set of tools used within them. The proposed systematic is intended to help capture the significant differences between the main types of research on film and religion, both in terms of research assumptions, methods of analysis, and set goals.
Bibliografia
Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008
Barker Ch., Studia kulturowe. Teoria i praktyka, przeł. A. Sadza, Kraków 2005
Berger P., Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, tłum. W. Kurdziel, Kraków 2002
Blizek W.L., Using religion to interpret movies, [w:] The Continuum Companion to Religion and Film, red. W.L. Blizek, London – New York 2009, s. 29–38
Bogalecki P., Trwoga bez Boga? O możliwościach postsekularnej analizy tekstów kultury (casus Larsa von Triera), „Kultura Współczesna” 2012, nr 4, s. 142–155
Bogalecki P., Mitek-Dziemba A., Drzewo poznania. Wprowadzenie do myśli postsekularnej, [w:] Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Katowice 2012, s. 25–51
Bradatan C., Introduction: Dealing (Visibly) in “Things Not Seen”, [w:] Religion in Contemporary European Cinema. The postsecular constellation, red. C. Bradatan, C. Ungureanu, New York – London 2014
Casanova J., Religie publiczne w nowoczesnym świecie, przeł. T. Kunz, Kraków 2005
Dobbelaere K., Socjologiczna analiza definicji religii, [w:] Socjologia religii. Antologia tekstów, wybór i wprowadzenie W. Piwowarski, Kraków 2012, s. 160–175
Domalewski A., Za horyzontem kina religijnego. O najnowszych badaniach filmu i religii, „Ekrany” 2019, nr 3–4, s. 103–107
Eliade M., Traktat o historii religii, przeł. J. Wierusz-Kowalski, Warszawa 1993
Fielding J.R., Discovering World Religions at 24 Frames Per Second, Lanham – Toronto– Plymouth 2008
Habermas J., Między naturalizmem a religią. Rozprawy filozoficzne, Warszawa 2012
Iwanicki J., Procesy sekularyzacyjne a filozofia sekularna i postsekularna. Tradycje i współczesność, Poznań 2014
Johnston R.K., Reel Spirituality: Theology and Film in Dialogue, Grand Rapids 2006
Johnston R.K., Theological approaches, [w:] The Routledge Companion to Religion and Film, red. J. Lyden, London – New York 2011, s. 310–328
Kaufman F.X., Religia i nowoczesność, [w:] Socjologia religii. Antologia tekstów, wybór i wprowadzenie W. Piwowarski, Kraków 2012, s. 414–438
Kickasola J., Tablets of stone, tablets of flesh: synesthetic appeal in The Decalogue, [w:] Of Elephants and Toothaches. Ethics, Politics, and Religion in Krzysztof Kieślowski’s Decalogue, red. E. Badowska, F. Parmeggiani, New York 2016, s. 30–50
Kickasola J., Tracking the fallen apple: ineffability, religious tropes, and existential despair in Nuri Bilge Ceylan’s Once Upon a Time in Anatolia, „Journal of Religion & Film” 2016, vol. 20, iss. 1, Article 13, <https://digitalcommons.unomaha.edu/jrf/vol20/iss1/13/>
Kornacki K., Kino polskie wobec katolicyzmu (1945–1970), Gdańsk 2005
Kornacki K., Polskie kino fabularne lat 1945–1956 wobec katolicyzmu i Kościoła katolickiego, „Blok” 2002, nr 1, s. 157–196
Kubiński G., Figury i wydarzenia. Filozofia liminalna: Agamben, Badiou, Negri, Warszawa 2011
Lyden J.C., Film as Religion. Myths, Morals, and Rituals, New York – London 2003
Marczak M., Między kontemplacją a dramatem. O pewnej tendencji w kinie religijnym i metafizycznym ostatnich lat, [w:] Sacrum w kinie dekadę później, red. S.J. Konefał, M. Zelent, K. Kornacki, Gdańsk 2013, s. 25–49
Marczak M., Poetyka filmu religijnego, Kraków 2000
Marzec A., Widmontologia. Teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, Warszawa 2015
Miles M., Seeing and Believing: Religion and Values in the Movies, Boston 1996
Morstin-Popławska A., Jak daleko stąd do raju? Religia jako pamięć w polskim filmie fabularnym, Kraków 2010
Obirek S., Umysł wyzwolony. W poszukiwaniu dojrzałego katolicyzmu, Warszawa 2011
Religion in Contemporary European Cinema. The Postsecular Constellation, red. C. Bradatan, C. Ungureanu, New York – London 2014
Religion in Literature and Film in South Asia, red. D. Dimitrov, New York 2010
Robertson R., Główne zagadnienia analizy religii, [w:] Socjologia religii. Antologia tekstów, wybór i wprowadzenie W. Piwowarski, Kraków 2012, s. 176–206
Schrader P., Transcendental Style in Film: Ozu, Bresson, Deyer, Oakland 2018
Screening the Sacred. Religion, Myth, and Ideology in Popular American Film, red. J.W. Martin, C.E. Ostwalt Jr., Boulder 1995
Sokołowski M., Kościół, kino, sacrum. W poszukiwaniu definicji filmów o tematyce religijnej, Olsztyn 2002
Stańczyk M., Doświadczenie transcendencji – współczesne kino religijne, „Kwartalnik Filmowy” 2016, nr 96, s. 33–40
Syska R., Narracja i produkcja znaczeń w filmowym neomodernizmie, „Images” 2013, vol. XIII, nr 22, s. 91–104
The Religion and Film Reader, red. J. Mitchell, S.B. Plate, New York – London 2007
Tomczok P., Zrozumieć widmo – widmowym rozumieniem. W stronę politycznej teologii widma, [w:] Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Katowice 2012, s. 163–170
Wieczorek B., Wstęp, [w:] Perspektywa teologiczna w badaniach nad filmem, red. B. Wieczorek, Kraków 2018, s. 3–7
Wright M.J., Religion, film, and cultural studies, [w:] The Continuum Companion to Religion and Film, red. W.L. Blizek, London – New York 2009, s. 101–112
Wright M.J., Religion and Film. An Introduction, London – New York 2007
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Adam Domalewski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.