Abstrakt
„I will survive” – Representation of the Holocaust in Contemporary Art
Jane Korman, a Jewish artist, filmed the video „Dancing Auschwitz” on a trip to former concentration camps with her three children and her father, Adolek Kohn, who is a Holocaust survivor. The film shows three generations of an Jewish family dancing to the Gloria Gaynor song “I Will Survive” in front of Holocaust land marks in Poland, including infamous rail tracks and “Arbeit Macht Frei” sign and a memorial in Łódź, where Adolek Kohn and his wife spent most of his youth during World War II. This video is a demonstration of the will to survive. Moreover, Korman’film shows other places in Poland like The Main Market Square in Kraków, a Polish synagogue or one of the bus station from eastern Poland. These places may represent the sites and the traces of the History in the contemporary Polish reality which has been radically transformed after Auschwitz. Memories are a way to remain connected to the past. The great power of the images, the clichés of the unimaginable trauma of the Holocaust, is still in our imagination and in the landscape of Polish cities. In my presentation I will not only try to explain the abovementioned case but I will focus also on some others examples of the idea. One of the Polish projects that bring about associations with the Holocaust and the memory of Nazi camps is „Swimming Pool” („Pływalnia”, 2003) by Rafał Jakubowicz (projection, two videos, postcard). By projecting the Hebrew equivalent of the word „swimming pool” on the wall of the former synagogue (in 1940 the Nazis converted synagogue into a swimming pool for the Wehrmacht), the artist managed to reactivate this place, to revive its memory and transform it into a living monument. In his video, entitled „Swimming Pool”(13 min.), Jakubowicz is showing the interior of the building that provokes the associations with the concentration camps.
Bibliografia
E. Gruber, Virtually Jewish: Reinventing Jewish Culture in Europe, Berkeley 2002.
R.E. Gruber, Odrodzenie kultury żydowskiej w Europie, przeł. A. Nowakowska, Sejny 2004, s. 161-163.
J. Kugelmass, The Rites of the Tribe, w: Going Home, „YIVO Annual” New York 1993 (nr 21), s. 410-411; cyt. za: R.E. Gruber, op. cit., s. 161-163.
G. Dąbkowski, „Literatura na Świecie” 2004 nr 1-2 (390-391), s. 271.
K. Murawska-Muthesius, Oskar Hansen i kontr-pomnik oświęcimski 1958-59, „Obieg” 2006, nr 2; O. Hansen, Ku formie otwartej, red. J. Gola, układ graficzny O. Hansen, Warszawa 2005.
G. Wigoder, Słownik biograficzny Żydów, Warszawa 1998, s. 40-41.
G. Scholem, Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, przeł. I. Kania, Warszawa 1997, s. 395-425; M. Buber, Opowieści chasydów, przeł. P. Hertz, Poznań 1986.
M.-A. Ouaknin, Chasydzi, przeł. K. i K. Pruscy, Warszawa 2002, s. 125.
R. Misrahi, Traité du bonheur, Seuil 1981.
A. Assmann, Przestrzenie pamięci. Formy i przemiany pamięci kulturowej, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa, Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009, s. 114-115.
P. Piotrowski, Wytrącić z automatyzmu myślenia, rozm. Maciej Mazurek, „Znak” 1998, nr 12, s.146-160; P. Piotrowski, Obraza uczuć. Odbiór sztuki krytycznej w Polsce, „Res Publica Nova” 2002, nr 3 lub http://respublica.onet.pl/1078124artykul.html (data odczytu: 5.01.2005).
J. E. Young, At Memory’s Edge. After-Images of the Holocaust in Contemporary Art and Architecture, New Haven and London 2000, s. 1-2.
M. Kaźmierczak, Tragiczność Holokaustu. Problemy mówienia o Holokauście, w: Holocaust w sieci dyskursów, red. A. Boroń, G. Gajewska, Gniezno 2005, s. 18-32.
C. Boltanski, „La petite mémoire”. Le Voyage au Pérou, Paryż 1998; I. Goldberg, Atelier Christian Boltanski. Invention de la memoire, „Beaux-Arts Magazine”, 1998 (nr 168).
R. Barthes, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. J. Trznadel, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 17-18.
M. Michałowska, Sztuka dokumentu – fotografia i trauma, w: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętniania, red. T. Majewskiego i A. Zeidler-Janiszewskiej, Łódź 2009, s. 703-713.
I. Goldberg, Atelier Christian Boltanski. Invention de la mémoire, “Beaux-Arts Magazine”, 1998 (nr 168), s. 8.
H. Belting, Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, przeł. M. Bryl, Kraków 2007, s. 261-262.
J. Struk, Holokaust w fotografiach. Interpretacja dowodów, przeł. M. Antosiewicz, Warszawa 2007.
G. Didi-Huberman, Obrazy mimo wszystko, przeł. M. Kubiak Ho Chi, Kraków 2008, s. 8-16.
http://csw.art.pl/new/2001/boltanski.html (data odczytu: 10.01.2011).
M. Saryusz-Wolska, Zachodnioeuropejska recepcja serialu Holocaust, w: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje..., s. 265-271. Por. D. Morley, K. Robins, Spaces of Identity. Global Media, Electronic Landscapes and Cultural Boundaries, London–New York 1995.
F. Palowski, Spielberg. W poszukiwaniu arki, Kraków 1993, s. 112-113.
http://www.spielberg.stopklatka.pl/wywiad_1.php (data odczytu: 14.01.2011).
http://newarch.rp.pl/artykul/36410_W_plenerach_quot;Listy_Schindleraquot;.html (data odczytu: 20.01.2011).
A. Zeidler-Janiszewska, Lista Schindlera: skrzyżowanie dyskursów, w: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętniania, pod red. T. Majewskiego i A. Zeidler-Janiszewskiej, Łódź 2009, s. 890-891.
F. Palowski, Śladami „Listy Schindlera”, Kraków 1996.
http://www.boguslawsonik.pl/index.php?nr2=207 (data odczytu: 20.01.2011).
http://mhk.pl/oddzialy/fabryka_schindlera_wystawa_stala (data odczytu: 18.01.2011).
J.E. Young, At Memory’s Edge: After-images of the Holocaust in Contemporary Art and Architecture, Yale 2000, s. 85.
N. Carroll, Filozofia sztuki masowej, przeł. M. Przylipiak, Gdańsk 2011, rozdział: Filozoficzny opór przed sztuką masową: tradycja większości. O teorii sztuki masowej zob. D. Macdonald, Teoria kultury masowej, w: Kultura masowa, wybór, przekład, przedmowa: Cz. Miłosz; komentarz: Jerzy Szacki, Kraków 2002, s. 14-36.
M. Saryusz-Wolska, Zachodnioneuropejska recepcja serialu „Holocaust”, w: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje..., s. 265-266.
A. Holland, Filmowe zwierciadła Holokaustu, rozm. J. Strzałka, „Tygodnik Powszechny” 2003, nr 13. http://www2.tygodnik.com.pl/tp/2803/film08.php (data odczytu: 21.01.2011).
Czy Wajda zdradził Szoa? Dwugłos: Claude Lanzmann – André Burguière, oprac. Maria Oleksiewicz, „Kino” 1991, nr 4.
F. Jacobowitz, „Shoah” as Cinema, w: Image and Remembrance. Representation and the Holocaust, ed. by S. Hornstein, F. Jacobowitz, Bloomington 2003, s. 7-21.
Shimon Attie, w: Samantha Baskind, Encyclopedia of Jewish American Artists (Słownik amerykańskich artystów żydowskich), Westport 2006, s. 28. Za: G. Levin, Świecka sztuka żydowska: tożsamość żydowska w kontekście kosmopolityzmu, http://www.obieg.pl/print/15568 (data odczytu: 14.01.2011).
J. E. Young, At Memory’s Edge: After-images of the Holocaust in Contemporary Art and Architecture, New Haven 2000, s. 87.
P. Nora, Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire, “Representations” nr 26 (Spring 1989), s. 7-25. Por. J.E. Young, At Memory’s Edge: After-images of the Holocaust in Contemporary Art and Architecture,
New Haven 2000, s. 62.
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_jakubowicz_rafal (data odczytu: 6.01.2011).
http://magazyn-sztuki.art.pl/archiwum/teksty_internet_arch_all/archiwum_teksty_online_28.htm (5.01.2011).
Adama Czerniakowa Dziennik getta warszawskiego 6 IX 1939 – 23 VII 1942, oprac. M. Fuks, Warszawa 1983.
W. Szpilman, Pianista, Warszawskie wspomnienia 1939-1945, Kraków 2002, s. 44.
R. Sawicki, Volkswagen w II wojnie światowej,Warszawa 1998, oraz E. Miller, Was Hitler’s Beetle actually designed by a Jew? „Jerusalem Post” 13 września 2009.
http://typewriter.piwko.pl/maszyny/firmy/seidel.html (data odczytu: 6.01.2011).
N. Blumental, Słowa niewinne, Kraków 1947.
E. Jedlińska, Słowa klucze Rafała Jakubowicza, „Pro Memoria” 2004 (nr 20), s. 52.
J. Jedliński, Reperowanie przestrzeni publicznej (przez Jakubowicza), http://wwww.magazynsztuki.pl/stare_zasoby/archiwum/online_2005/jedlinski_reperowanie.htm, (data odczytu: 05.01.2011.)
http://poznan.jewish.org.pl/index.php/synagoga-nova/Spor-o-synagoge.html (data odczytu: 12.01.2011).
F. Landsberger, Rembrandt, the Jews and the Bible, Philadelphia 1946, s. 151-154. M. Zell, Reframing Rembrandt. Jews and the Christian image in seventeenth-century Amsterdam, Berkeley 2002, s. 59-72.
N. Ostler, Empires of the Word: A Language History of the World, London -New York 2006, s. 80-88.
A. Kamczycki, Sztuka pamięci, czyli żydowski Boltanski, „Artluk” 2006, nr 2, s. 54.
E. Jedlińska, Rafał Jakubowicz, Synagoga/Pływalnia, „Pro Memoria” 2007 (nr 27), s. 91-98.
http://www.tesknie.com/index.php?id=32 (data odczytu: 5.01.2011).
A. Turowski, Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków 2000, s. 222-234.
M. Michałowska, Sztuka dokumentu – fotografia i trauma, w: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje..., s. 704-706.
A. Hertz, Obraz Żyda w świadomości Polaków, „Znak” 1983, nr 2-3, s. 429.
M. Saryusz-Wolska, Wprowadzenie, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa..., s. 32.
P. Pacewicz, R. Betlejewski, Płonie stodoła, „Duży Format” (dodatek „Gazety Wyborczej”) 19.05.2010.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Rafa%C5%82_Betlejewski (data odczytu: 5.01.2011).
Germany’s Holocaust Memorial Problem – and Mine. Polski przekład The Texture of Memory: Holocaust Memorials and Meaning, J.E. Younga ukazał się w formie eseju: J.E.Young, Pamięć i kontrpamięć..., s. 267-289.
After Auschwitz: Responses to the Holocaust in Contemporary Art, red. M. Bohm Duchen, London 1995.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie IMAGES są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie IMAGES udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku IMAGES tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).