Słowa kluczowe
Jewish iconography
Russian avant-garde
Constructivism
Suprematism
utopia
Abstractionism
Soviet Revolution
Messianism
Kabbalah
Yiddish
Hassidism
Jak cytować
Abstrakt
The analysis undertaken in this paper sets out with El Lissitzky’s 1919 revolutionary poster entitled Beat the Whites with the Red Wedge. This artwork, composed of simple geometric figures, in which an acute-angled red triangle splits the form of a white circle, was used by Soviet propaganda to affirm the so-called ‘October events’. However, a thorough analysis of the poster, i.e. its sources, inspirations, borrowings and contexts, supports the hypothesis that the principal motif (the wedge) also constitutes a graphic equivalent of a letter of the Hebrew alphabet, the letter yud, represented as a small comma or, significantly, an acute-angled triangle. Such a premise yields further consequences with regard to meanings, encompassing aspects related to the Jewish iconic tradition that involve mysticism, magic, and the kabbalah.
Bibliografia
Amishai-Maisels Z., Chagall and the Jewish Revival: Center or Periphery?, [in:] Tradition and Revolution The Jewish Renaissance in Russian Avant-Garde art, 1912–1928, ed. R. Apter-Gabriel, pp. 71–100
Apter-Gabriel R., El Lissitzky’s Jewish Works, [in:] Tradition and Revolution. The Jewish Renaissance in Russian Avant-Garde art, 1912–1928, ed. R. Apter-Gabriel, pp. 101–124
Birnholz A.C., El Lissitzky and the Jewish Tradition, “Studio International” 1973, no. 186(959), pp. 130–136
Black J., Green A., Słownik mitologii Mezopotamii, trans. A. Reiche, Warszawa 1998
Black Koltuv B., Amulets, Talismans, Magical Jewelry. A Way to the Unseen, Ever-Present, Almighty God, Berwick, ME 2005
Bloom M., Żydowski mistycyzm a magia, trans. P. Sajdek, Kraków 2011
Bowlt J., Manipulating Metaphors: El Lissitzky and the Crafted Hand, [in:] Situating El Lissitzky. Vitebsk, Berlin, Moscow, eds. N. Perloff, B. Reed, pp. 129–153
Clark T.J., God Is Not Cast Down, [in:] Farewell to an Idea. Episodes from a History of Modernism, ed. T.J. Clark, New Haven – London 1999, pp. 225–297
Dukhan I., El Lissitzky – Jewish as Universal: From Jewish Style to Pangeometry, “Ars Judaica” 2007, no. 3, pp. 53–72
Eder A., The Star of David. An Ancient Symbol of Integration, Jerusalem 1987
Ehrenburg I., Shest’ poviestei o legkikhkontsakh [Six Stories with Easy Endings], Moscow – Berlin 1922
Elior R., Mistyczne źródła chasydyzmu, trans. M. Tomal, Kraków – Budapest 2009
Elior R., The Paradoxical Ascent to God. The Kabbalistic Theosophy of Habad Hasidism, New York 1993 DOI: https://doi.org/10.1353/book10192
El Lissitzky, The Victory Over Art, trans. S.L. Wolitz, [in:] Tradition and Revolution. The Jewish Renaissance in Russian Avant-Garde Art 1912–1928, ed. R. Apter-Gabriel, Jerusalem 1988, p. 232
Frankel J., Prophecy and Politics: Socialism, Nationalism, and Russian Jews, 1862–1917, Cambridge 1981 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511572494
Friedberg H., Lissitzky’s Had Gadia, “Jewish Art” 1986–87, no. 12–13, pp. 292–303
Gafni I., Babylonian Rabbinic Culture, [in:] Cultures of the Jews. A New History, ed. D. Biale, New York 2002, pp. 223–265
Glatzer Wechsler J., El Lissitzky’s ‘Interchange Stations’: The Letter and the Spirit, [in:] The Jew in the Text. Modernity and the Construction of Identity, eds. L. Nochlin, T. Garb, London 1995, pp. 187–200
Idel M., Kabała. Nowe perspektywy, trans. M. Krawczyk, Kraków 2006
Jews and Messianism in the Modern Era: Metaphor and Meaning, ed. J. Frankel, New York – Oxford 1991
Kai-Uwe Hemken, El Lissitzky: Revolution und Avantgarde, Cologne 1990
Kamczycki A., Czerwonym klinem bij Białych. Żydowskie inspiracje El Lissitzkiego, “Studia Europaea Gnesnensia” 2011, no. 4, pp. 189–202
Kamczycki A., El Lissitzky, his Beat the Whites with the Red Wedge and their Jewish Inspirations, [in:] Russian Émigré Culture: Conservatism or Evolution?, eds. R. Marti, H. Keazor, Ch. Flamm, Cambridge 2013, pp. 89–104
Kamczycki A., Mistyczne narzędzia awangardy rosyjskiej. Przykład El Lissitzky’ego, [in:] Polska – Rosja. Sztuka i Historia, eds. J. Malinowski, I. Gavrash, N. Mizerniuk-Rotkiewicz, Warszawa – Toruń 2013, pp. 87–94
Kampf A., Chagal to Kitaj. Jewish Experience in 20th Century Art, London 1990
Kania I., Opowieści Zoharu. O Kabale i Zoharze, Kraków 2005
Kantsedikas A., El Lissitzky: The Jewish Period, 19015– 1923, London 2017
Klein E., A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English, Jerusalem 1987
Kochan L., Jews, Idols and Messiahs. The Challenge from History, Oxford 1990
Lesses R.M., Ritual Practices to Gain Power: Angels, Incantations and Revelations in Early Jewish mysticism, Cambridge, MA 1998
Levinger E., Art and Mathematics in the Thought of El Lissitzky: His Relationship to Suprematism and Constructivism, “Leonardo” 1989, no. 22(2), pp. 227–236 DOI: https://doi.org/10.2307/1575236
Lissitzky, Dos gojwerzajn di Kunst [The Overcoming of Art], “Ringen” 1922, no. 10, pp. 32–34
Lissitzky-Küppers S., El Lissitzky: Life, Letters, Texts, introduction H. Read, trans. H. Aldwinckle, M. Whittall, London 1968
Margolin V., The Struggle for Utopia. Rodchenko, Lissitzky, Moholy-Nagy, 1917–1946, Chicago 1997
Mierzejewski A., Sztuka starożytnego Wschodu, vol. 1, Warszawa 1981
Mierzejewski A., Tajemnice glinianych tabliczek, Warszawa 1981
Nathans B., Beyond the Pale: The Jewish Encounter with Late Imperial Russia, Berkeley – Los Angeles – London 2002 DOI: https://doi.org/10.1525/9780520931299
Neusner J., The Messiah in Context, Philadelphia 1984
Nisbet P., El Lissitzky 1890–1941, New York 1987
Perloff N., Reed B., Situating El Lissitzky: Vitebsk, Berlin, Moscow, Los Angeles 2003
Prokopowicz M., Księga Jecirah. Klucz kabały, Warszawa 1994
Ouaknin M.A., Tajemnice Kabały, trans. K. Pruska, K. Pruski, Warszawa 2006
Sabar S., Childbirth and Magic: Jewish Folklore and Material Culture, [in:] Cultures of the Jews, ed. D. Biale, pp. 671–722
Schäfer P., The Hidden and Manifested God: Some Major Themes In Early Jewish Mysticism, Albany 1992 DOI: https://doi.org/10.1353/book12663
Scholem G., Judaizm. Parę głównych pojęć, trans. J. Zychowicz, foreword by M. Galas, Kraków 1991
Scholem G., Kabała i jej symbolika, trans. R. Wojnakowski, Kraków 1996
Scholem G., Kabbalah, Jerusalem 1974
Scholem G., Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, trans. I. Kania, Warszawa 1997
Scholem G., O mistycznej postaci bóstwa. Z badań nad podstawowymi pojęciami kabały, trans. A.K. Haas, Warszawa 2010
Schrire T., Hebrew Amulets. Their Decipherment and Interpretation, London 1966
Sefer Raziel Hamelech: The Book of the Angel Rezial, ed. S. Savedow, Newburyport, MA 2000
Slezkine Y., Wiek Żydów, trans. S. Kowalski, Warszawa 2006
Sperber D., Magic and Folklore in Rabbinic Literature, Tel Aviv 1994
Swartz M.D., Magical Piety in Ancient and Medieval Judaism, [in:] Ancient Magic and Ritual Power, eds. M. Meyer, P. Mirecki, Leiden 1995, pp. 167–183 DOI: https://doi.org/10.1163/9789004283817_012
Tumarkin Goodman S., Rusian Jewish Artists in a Century of Change. 1890–1990, New York 1996
Turowski A., Między sztuką a komuną. Teksty awangardy rosyjskiej 1910–1932, Kraków 1998
Turowski A., Żydowski Malewicz [The Jewish Malewicz], [in:] Polak, Żyd, Artysta. Tożsamość a awangarda, ed. J. Suchan, Łódź 2010, pp. 80–94
Trahtenberg J., Jewish Magic and Superstition. A Study in Folk Religion, Philadelphia 1961
Vukosavović F., Angels and Demons. Jewish Magic Through the Ages, Jerusalem 2010
Wagner K., Rooms against Forgetting – Architecture as Medium of Remembrance, [in:] Die verborgene Spur. Jüdische Wege durch die Moderne: The Hidden Trace. Jewish Path through Modernity, catalogue, curator and editor: M.R. Deppner, Osnabrück 2008, pp. 66–68
Walker Ch.B.F., Pismo klinowe, trans. A. Reiche, Warszawa 1998
Wechsler J.G., El Lissitsky’s Interchange Stations: The Spirit and the Letter, [in:] The Jew in the Text. Modernity and the Construction of Identity, eds. L. Nochlin, T. Garb, London 1995, pp. 187–200
Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, eds. J. Tomaszewski, A. Żbikowski, Warszawa 2001
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Artur Kamczycki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie IMAGES są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie IMAGES udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku IMAGES tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).