Abstrakt
The article attempts to analyze the film adaptations of Stephen King’s ‘Salem’s Lot directed by Tobe Hooper (1979) and Mikael Salomon (2004) from the perspective of the semiotics of popular culture, with particular emphasis on character creation and the components of the space of the depicted world. The semiotic approach used in the analysis is based on recognizing the primacy of intentions generated by the work and decoded by the recipient, and not reading the intentions of the sender. At the center of the discussion are film signs and an attempt to read the meanings they create. Semiotic analysis makes it possible to demonstrate that various elements related to the creation of characters and the poetics of space carry senses and meanings immanently inscribed in the plot fabric of the text. Film adaptations of one of King’s most famous novels, and especially Hooper’s film, are far from postmodern games with the recipient. In the two films discussed here, the elements of the semiosphere are clear, which, as specific signs of the film narrative, create semiological chains. It is also important to indicate how these adaptations fit into the cultural tradition of the vampire theme and to what extent new approaches have been introduced in relation to the literary original.
Bibliografia
Abbott Stacey, Celluloid Vampires: Life After Death in the Modern World, University of Texas Press, Austin 2007.
Barthes Roland, Mitologie, tłum. Adam Dziadek, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2008.
Barthes Roland, Retoryka obrazu, tłum. Zbigniew Kruszyński, „Pamiętnik Literacki” 1985, nr 3, s. 289–302.
Bauer Gillian N., “Christ, what a dead little place”: Compulsive Consumption in Stephen King’s ‘Salem’s Lot, „Studies in Gothic Fiction” 2015, t. 4, nr 1/2, s. 18–29.
Birkholc Robert, Podwójna perspektywa. O subiektywizacji zapośredniczonej w filmie, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVER- SITAS, Kraków 2019.
Bordwell David, Thompson Kristin, Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie, tłum. Bogna Rosińska, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2014.
Brown Simon, Stephen King’s Vampire Kingdom: Supernatural Evil and Human Evil in TV Adaptations of „Salem’s Lot” (1979, 2004), „Horror Studies” 2017, t. 8, nr 2, s. 223–240. DOI: https://doi.org/10.1386/host.8.2.223_1
Byron George Gordon Lord, Ciemność, tłum. Adam Pomorski, „Literatura na Świecie” 2022, nr 9–10, s. 235–237.
Carroll Noël, Filozofia horroru albo paradoksy uczuć, tłum. Mirosław Przylipiak, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004.
Curtius Ernst R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. i oprac. Andrzej Borowski, „Universitas”, Kraków 2009.
Deleuze Gilles, Guattari Félix, Tysiąc plateau, red. merytoryczna i językowa Joanna Bednarek, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2015.
Eads Sean, The Vampire George Middler: Selling the Monstrous in ’Salem’s Lot’, „The Journal of Popular Culture” 2010, t. 43, nr 1, s. 78–96. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-5931.2010.00731.x
Eco Umberto, Imię róży, tłum. Adam Szymanowski, Noir sur Blanc, Warszawa 2015.
Eco Umberto, Lector in fabula. Współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych, tłum. Piotr Salwa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1994.
Eco Umberto, Po drugiej stronie lustra i inne eseje. Znak, reprezentacja, iluzja, obraz, tłum. Joanna Wajs, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2012.
Gemra Anna, Od gotycyzmu do horroru. Wilkołak, wampir i Monstrum Frankensteina w wybranych utworach, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocław- skiego, Wrocław 2008.
Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Golka Marian, Socjologia kultury, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2007.
Hendrykowski Marek, Adaptacja jako przekład intersemiotyczny, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 20, s. 175–184. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2013.20.12
Horsting Jessie, Stephen King at the Movies, Signet, New York 1986.
Janion Maria, Wampir. Biografia symboliczna, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Jaworska Elżbieta, Upiór, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1991, s. 987–991.
Juza Marta, Perspektywy rozwoju kultury popularnej w obliczu nowych mediów, [w:] Oblicza nowych mediów, red. Agnieszka Ogonowska, Oficyna Wydawnicza Text, Kraków 2011, s. 11–30.
Kaczor Katarzyna, Od Draculi do Lestata. Portrety wampira, Gdański Klub Fantastyki, Gdańsk 1998.
Kamińska Magdalena, Upiór w kamerze. Zarys kulturowej historii kina grozy, Galeria Miejska „Arsenał”, Poznań 2016.
Keesey Douglas, „The Face of Mr. Flip”: Homophobia in the Horror of Stephen King, [w:] The Dark Descent: Essays Defining Stephen King’s Horrorscape, red. Tony Magistrale, Bloomsbury Academic, New York 1992, s. 187–201.
King Stephen, Danse Macabre, tłum. Paulina Braiter, Paweł Ziemkiewicz, Prószyński Media, Warszawa 2009.
King Stephen, Miasteczko Salem, tłum. Arkadiusz Nakoniecznik, Prószyński Media, Warszawa 2012.
King Stephen, Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika, tłum. Paulina Braiter, Prószyński Media, Warszawa 2014.
Kostyra Karolina, Uwaga, pułapki na dzieci! Topografia nawiedzonego domu w „Duchu” Stevena Spielberga i Tobe’a Hoopera, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2020, nr 2, s. 35–60. DOI: https://doi.org/10.32798/dlk.518
Książek-Konicka Hanna, Semiotyka i film, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław [etc.] 1980.
Kwaśna Karolina, „American nightmare”, czyli nawiedzone domy i ciche przedmieścia, [w:] Miasto w naukach społecznych i humanistycznych. Wybrane przykłady, problemy i aspekty, red. Tomasz Kasza, Paweł Kocańda, Krzysztof Socha, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2020, s. 233–257.
Le Blanc Michelle, Odells Colin, Vampire Films, Pocket Essentials, Harpenden 2008.
Lidston Robert, „Dracula” and „Salem’s Lot”: Why the Monsters Won’t Die, „West Virginia University Philological Papers” 1982, t. 28, s. 70–78.
Łotman Jurij M., O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, tłum. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1969, nr 1, s. 279–294.
Łotman Jurij, Semiotyka filmu, tłum. Jerzy Faryno, Tadeusz Miczka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1983.
Marks Karol, Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej, t. 1, ks. 1, Proces wytwarzania kapitału, tłum. H. Lauer et al., Hachette Polska, Warszawa 2010.
Mascelli Joseph V., 5 tajników warsztatu filmowego, tłum. i oprac. Tomasz Szafrański, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2007.
Magistrale Tony, Hollywood’s Stephen King, Palgrave Macmillan, New York 2003. DOI: https://doi.org/10.1057/9781403980519
Mazurkiewicz Adam, Potomkowie hrabiego Draculi – szkic do portretu (o recepcji motywów wampirycznych we współczesnej literaturze), „Literaturoznawstwo” 2007, nr 1, s. 207–226.
Misterek Daniel, Tam, gdzie czyha Cthulhu. O przestrzeni naznaczonej w prozie H.P. Lovecrafta, Gdański Klub Fantastyki, Gdańsk 1999.
Naborowski Daniel, Poezje, oprac. Jan Dürr-Durski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1961.
Nikam Sudhir V., Biraje Rajkiran J., A Study of Strategic Deployment of Supernatural and Non-supernatural Elements in Stephen King’s “Salem’s Lot”, „Infokara Research” 2019, t. 8, nr 11, s. 37–51.
Pawelczyk Michał, Etnologiczna interpretacja symboliki zła w filmie Wernera Herzoga „Nosferatu wampir”, [w:] Spotkania z gatunkami filmowymi. Horror, red. Bogumiła Fiołek-Lubczyńska, Agnieszka Barczyk, Renata Nolbrzak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014, s. 99–112. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-102-9.11
Płażewski Jerzy, Język filmu, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982.
Rawski Jakub, Kierunki interpretacji motywu wampira w wybranych tekstach kultury od XIX do XXI wieku (rekonesans), „Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis” 2021, nr 1, s. 29–48. DOI: https://doi.org/10.4467/20843933ST.21.003.13383
Restaino Max, From New England With Love: The In- fluences of Stephen King & the American Northeast on MIDNIGHT MASS, Fangoria, 2.11.2021, https://www.fangoria.com/original/from-new-england-with-love-stephen-king-northeast-midnight-mass/ (dostęp: 23.12.2022).
Rogak Lisa, Życie i czasy Stephena Kinga, tłum. Robert Ziębiński, Wydawnictwo Albatros Andrzej Kuryłowicz, Warszawa 2014.
Sanders Joe S., Closure and Power in „Salem’s Lot”, „Journal of the Fantastic in the Arts” 1999, t. 10, s. 142–154.
Szczepańska Anita, Estetyka Romana Ingardena, PWN, Warszawa 1989.
Wysłouch Seweryna, Literatura i semiotyka, Wydawni- ctwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Ziębiński Robert, Stephen King. Instrukcja obsługi, Wydawnictwo Albatros Sp. z o.o., Warszawa 2019.
Żółkiewski Stefan, Teksty kultury. Studia, PWN, Warszawa 1988.
Żyłko Bogusław, Semiotyka kultury. Szkoła tartusko-moskiewska, słowo/obraz terytoria Gdańsk 2009.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Jakub Rawski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.