Abstrakt
Karl Ritter’s film Stukas has been the subject of numerous analyses centred on issues such as propaganda (Rother), Nazi films about aviators (Gwóźdź), war and music (Vaget). This article situates itself within the general discussion of art and politics in the Third Reich (Mungen, Pyta, Vaget, Werr). It starts from Goebbels’ speech on February, 15 1941 at the Reichsfilmkammer and attempts to look at Ritter’s film from the perspective of Richard Wagner’s music and the Bayreuth festival theatre as an important cultural and intermedial symbol of Nazi Germany. Further, it aims to juxtapose the film plot with the meaning of the instrumental prelude ‘Siegfrieds Rheinfahrt’ that precedes Act I of Twilight of the Gods, showing that the theatrical experience of the apathetic Lieutenant Vide allows him to discover dormant layers of his own heroism. Driven by this discovery, he is able – like Siegfried alongside his pillar Brünnhilde – to undertake therefore new challenges and conquer England with his fellow pilots. It shall be argued that the Third Reich propaganda concept of Bayreuth and the Festspielhaus locks in with this thesis. It is here, with the support of the hospital sisters, that soldiers can recover fully. Nevertheless, it is by no means medications and systematic therapies that play the part of Asclepius, but the power of Wagner’s music (rooted in mythology).
Finansowanie
„Media Use and Propaganda: The Bayreuth Wagner Festival 1933–1944” [Forschungsinstitut für Musiktheater (fimt) der Universität Bayreuth, 2021; (‘Senior Fellowship’), The University of Bayreuth Centre of International Excellence ‘Alexander von Humboldt’ (BHC)]
Bibliografia
Borchmeyer Dieter, Richard Wagner. Ahasvers Wandlungen, Insel Verlag, Frankfurt am Main–Leipzig 2002.
Courtade Francis, Cadars Pierre, Histoire du Cinéma nazi, E. Losfeld, Paris 1972.
Deathridge John, Wagner. Beyond Good and Evil, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London 2008. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520934610
Drewniak Bogusław, Teatr i film Trzeciej Rzeszy. W systemie hitlerowskiej propagandy, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1972.
Faulstich Werner, Die Mediengeschichte des 20. Jahrhunderts, Brill | Fink, München 2012. DOI: https://doi.org/10.30965/9783846752685
Faulstich Werner, Medienkultur im Nationalsozialismus. Ein Forschungsbericht, [w:] Krieg – Medien – Kultur. Forschungsansätze, red. Matthias Karmasin, Werner Faulstich, Brill | Fink, München 2007, s. 145–186. DOI: https://doi.org/10.30965/9783846745632_009
Gwóźdź Andrzej, Zaklinanie rzeczywistości. Filmy niemieckie i ich historie 1933–1949, Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2020.
Hilberg Raul, Sprawcy, Ofiary, Świadkowie. Zagłada Żydów [1933–1945], tłum. Jerzy Giebułtowski, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2007.
Hölderlin Friedrich, Pisma teoretyczne, tłum. Małgorzata Koronkiewicz, rewizja przekładu i oprac. nauk. Mateusz Falkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, Warszawa 2023.
Hölderlin Friedrich, Poezje zebrane. Wiersze młodzieńcze, ody i elegie, hymny i śpiewy ojczyźniane, projekty, wiersze z wieży, tłum., bibliografia i objaśnienia Andrzej Lam, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk 2014.
Jaeger Werner, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, tłum. Marian Plezia, Henryk Bednarek, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
Jureit Ulrike, Das Ordnen von Räumen. Territorium und Lebensraum im 19. und 20. Jahrhundert, Hamburger Edition, Hamburg 2012.
Klemperer Victor, LTI. Notatnik filologa, tłum. i przypisy Juliusz Zychowicz, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1989.
Lewis C.S., Nieodparte racje. Eseje o etyce i teologii, red. Walter Hooper, tłum. Jan Muranty, Logos, Warszawa 2003.
Lewis C.S., Zaskoczony radością. Moje wczesne lata, tłum. Magdalena Sobolewska, Palabra, Warszawa 1999.
Mungen Anno, „Hier gilt’s der Kunst”. Wieland Wagner 1941–1945, Westend, Frankfurt am Main 2021.
Mycielski Zygmunt, Dwa spotkania z Wagnerem, [w:] Szkice i wspomnienia, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 1999.
Pyta Wolfram, Hitler. Der Künstler als Politiker und Feldherr. Eine Herrschaftsanalyse, Siedler Verlag, München 2015.
Ritzer Ivo, Stukas / Junge Adler, [w:] Der NS-Film, red. Friedemann Beyer, Norbert Grob, Philipp Reclam jun. GmbH & Co. KG, Stuttgart 2018, s. 340–347.
Rother Rainer, Zeitbilder. Filme des Nationalsozialismus, Bertz und Fischer, Berlin 2019.
Schadewaldt Wolfgang, Richard Wagner und die Griechen, [w:] Richard Wagner und das neue Bayreuth, red. Wieland Wagner, Paul List Verlag, München 1962, s. 149–178.
Strobel Ricarda, Film- und Kinokultur der 30er uns 40er Jahre, [w:] Die Kultur der 30er und 40er Jahre, red. Werner Faulstich, Brill | Fink, München 2009, s. 129–147. DOI: https://doi.org/10.30965/9783846748190_009
Vaget Hans R., Bayreuth and the German War Effort: Karl Ritter’s „Stukas”, [w:] Music Theater as Global Culture. Wagner’s Legacy Today, red. Anno Mungen et al., Königshausen & Neumann, Würzburg 2017, s. 41–50.
Volker Reimar, Verfilmet mir den Meister nicht. Wagner im NS-Film, [w:] Wagner-Kino. Spuren und Wirkungen Richard Wagners in der Filmkunst, red. Jan Drehmel, Kristina Jaspers, Steffen Vogt, Junius Verlag, Hamburg 2013, s. 62–71.
Voss Egon, Studien zur Instrumentation Richard Wagners, G. Boss, Regensburg 1970. Wagner Richard, Ring des Nibelungen, Tag 3: Götterdämmerung, [w:] Richard Wagners Musikdramen, sämtliche komponierten Bühnendichtungen von Edmund E.J. Kühn, Berlin b.r., s. 197–255.
Wagner Richard, Śpiewacy norymberscy, tłum. A. Bandrowski, Drukarnia Literacka, Kraków 1904.
Wagner Richard, Zmierzch bogów. Dramat muzyczny w trzech aktach. Część trzecia tetralogii Pierścień Nibelunga, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Teatr Wielki, Warszawa 1989.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Krzysztof Kozłowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.