Intersemiotic translation: the case of a road sign, ekphrasis and film adaptation
PDF (Język Polski)

Keywords

verbal signs
iconic signs
ekphrasis
adaptation
translation
transmutation

How to Cite

Kloch, Z. (2023). Intersemiotic translation: the case of a road sign, ekphrasis and film adaptation. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 35(44), 157–166. https://doi.org/10.14746/i.2023.35.44.9

Abstract

The article is an attempt to clarify and refine the ways of understanding two basic types of translation: from one language into another ethnic language (translation proper) – i.e. following the principles of translating homo- geneous systems of signs – and from one system of signs to another, e.g. verbal to iconic, or vice versa, which is sometimes called transmutation. Therefore, the starting point for the discussion is Roman Jakobson’s well-known typology of translation, which also took into account cases of intralingual translation within the same language, called rewording. However, the article mainly focuses on various cases of intersemiotic translation and thus transmutation, meaning situations where a text expressed in one system of signs is translated into a system of a different nature. The primary research question concerns what is actually being translated in such a situation and how this type of translation differs from a typical language-to-language translation. The article is chiefly theoretical, and the examples concern the cases of translating verbal signs into iconic ones, such as the rules governing traffic into a road sign, the translation of an image (a painting, photography) into a literary text (ekphrasis and its varieties), and a film adaptation. The equivalence of codes secures the adequacy of a linguistic translation. In the case of ekphrasis, the image is usually replaced by a verbal narrative, and in a film adaptation, the type and sequence of iconic signs must simply be invented because these sign systems are not directly equivalent, as Benveniste and Lotman believe. Examples that illustrate the main theses of the article are Jacek Kaczmarski’s art-inspired songs, several film adaptations of Shakespeare’s Macbeth (Polański, Kurosawa), and Agnieszka Holland’s film adaptation (Pokot [Spoor]) of one of Olga Tokarczuk’s novels.

https://doi.org/10.14746/i.2023.35.44.9
PDF (Język Polski)

References

Bal M., Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, przeł. J. Woźniak et al., Kraków 2012

Benveniste E., Semiologia języka, przeł. K. Falicka, [w:] Znak, styl, konwencja, wybór i wstęp M. Głowiński, Warszawa 1977, s. 11–42

Birkholc M., Fokalizacja w literaturze i w filmie. W poszukiwaniu wspólnej płaszczyzny badań, „Tekstualia” 2020, nr 1(60), s. 93–112 DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1365

Birkholc M., Szkocka sztuka w kinie. O adaptacjach filmowych „Makbeta”, EdukacjaFilmowa.pl, http://edukacjafilmowa.pl//szkocka-sztuka-w-kinie-o-adaptacjach-filmowych-makbeta/ (dostęp: 13.08.2021)

Chion M., Audio-wizja. Dźwięk i obraz w kinie, przeł. K. Szydłowski, Warszawa – Kraków 2012

Czermińska M., Ekfrazy w poezji Wisławy Szymborskiej, „Teksty Drugie” 2003, nr 2–3, s. 230–242

Deleuze G., Kino. 1. Obraz-ruch. 2. Obraz-czas, przeł. J. Magierowski, Gdańsk 2010

DX, Inspiracje plastyczne Jacka Kaczmarskiego – sekcja polska, Piosenka z tekstem, 9.10.2017, https://www.piosenkaztekstem.pl/artykuly/inspiracje-plastyczne-jacka-kaczmarskiego-sekcja-polska/ (dostęp: 16.09.2021)

Dziadek E., Problem „ephrasis” – dwa „Widoki Delf” (Adam Czerniawski i Adam Zagajewski), „Teksty Drugie” 2000, nr 4, s. 141–151

Eco U., Pejzaż semiotyczny, przedmowa M. Czerwiński, przeł. A. Weinsberg, Warszawa 1972

Eco U., Prawie to samo. O doświadczeniu przekładu, przeł. J. Miszalska, M. Surma-Gawłowska, Kraków 2021

Gadamer H.-G., Lektura jest przekładem, przeł. M. Łukasiewicz, [w:] Współczesne teorie przekładu. An- tologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009, s. 319–326

Gogler P., Kłopoty z ekfrazą, „Przestrzenie Teorii” 2004, nr 3/4, s. 137–152 DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2004.3.8

Gozdecka R., Trzy wiersze Jacka Kaczmarskiego inspirowane malarstwem polskim. Z muzyką Zbigniewa Łapińskiego i Przemysława Gintrowskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia” 2017, nr 15(1), s. 121–137 DOI: https://doi.org/10.17951/l.2017.15.1.121

Helman A., Twórcza zdrada, Poznań 1998 Hendrykowski M., Współczesne adaptacje filmowe, Poznań 2014

Hopfinger M., Adaptacja filmowa. Problem teorii interpretacji, Wrocław 1974

Jakobson R., O językowych aspektach przekładu, przeł. L. Pszczołowska, [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka, t. 1, Warszawa 1989, s. 372–381

Kaźmierczak M., Od przekładu intersemiotycznego do intersemiotycznych aspektów tłumaczenia, „Przekładaniec” 2017, nr 34, s. 7–35

Łotman J., Semiotyka filmu, przeł. J. Faryno, Warszawa 1983

Markowski M.P., „Ephrasis”. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza, „Pamiętnik Literacki” 1999, z. 2, s. 229–236

McFarlene B., Novel to Film: An Introduction to the Theory of Adaptation, Oxford 1996

Stainer G., Ruch hermeneutyczny, przeł. O. Kubińska, W. Kubiński, [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009, s. 327–334

Szekspir W., Makbet, przeł. J. Paszkowskiego, oprac. G. Sinko, Wrocław 1959

Tokarczuk O., Prowadź swój pług przez kości umarłych, Kraków 2019