O postrzeganiu prawa na przykładzie sprawy rolnej z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego

Abstrakt

W artykule została ukazana zależność między postrzeganiem prawa a jego praktycznym stosowaniem. Wykorzystano w tym celu przypadek, w którym wystąpiły kontrowersje dotyczące stosowania ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Sprowadzały się one do pytania, czy regulacje zawarte w tej ustawie, odnoszące się do nabywania nieruchomości rolnych, powinny mieć zastosowanie także w przypadku przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę komandytową. Rozważania wykazały, że ocena prawna tej samej kwestii może być różna w zależności od tego, czy osoba dokonująca oceny będzie zwolennikiem pozytywistycznego czy prawnonaturalnego postrzegania prawa. Pierwsze z nich skłania interpretatora do opierania się głównie na literalnej wykładni, natomiast drugie – do odwoływania się do innych metod wykładni, w tym na wykładni funkcjonalno-celowościowej. Ta ostatnia zakłada nawet konieczność weryfikowania prawa pozytywnego i konkretyzowania norm prawnych w przypadkach nietypowych. Takie podejście pozwala uniknąć ocen prawnych, które prowadzą do następstw z jednej strony zgodnych z literalnie odczytywanymi przepisami, a z drugiej – nieracjonalnych, a tym samym niesprawiedliwych i niesłusznych.