Postrzeganie prawa na przykładzie instytucji scalania gruntów rolnych

Abstrakt

Postrzeganie właściwości i roli prawa ma zasadniczy wpływ na jego oddziaływanie na relacje społeczne o doniosłości prawnej. Przekłada się ono również na mniejszą lub większą aktywność organów stosujących prawo. W państwach o systemach prawnych zaliczanych do civil law obraz prawa jest kształtowany głównie przez doktrynę, w mniejszym stopniu przez judykaturę, natomiast w krajach common law – odwrotnie, głównie przez orzecznictwo. To odmienne postrzeganie prawa ma praktyczne znaczenie. Nie pozostaje bowiem bez wpływu na mechanizmy działania prawa. Spojrzenie na prawo przez pryzmat okoliczności konkretnego przypadku, zwłaszcza zaliczanych do hard cases, pozwala bowiem ostrzej widzieć właściwości prawa, w tym zależności między konkretyzowaniem treści norm prawnych a uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi i politycznymi. Sprawą o ogromnej doniosłości społecznej, a zarazem złożoności prawnej jest postępowanie scaleniowe, zwłaszcza trwające kilkadziesiąt lat. W kontekście tego rodzaju spraw doskonale widać, że przepisy nie mogą być utożsamiane z prawem, że mogą być tylko punktem wyjścia do poszukiwania właściwych norm prawnych niezbędnych do osądzania konkretnych przypadków, a tym samym jak doniosła może być w tym wymiarze rola organu stosującego prawo z założeniem celu skonkretyzowania sprawiedliwych i słusznych norm prawnych.