Prawne aspekty poboru wojskowego w Królestwie Polskim w latach 1832-1862

Abstrakt

Klęska powstania listopadowego 1830/1831 r. postawiła pod znakiem zapytania dalszy byt autonomiczny Królestwa Polskiego, w tym istnienie oddzielnej armii - Wojska Polskiego (WP), który gwarantowała liberalna Konstytucja 1815 r. Narzucony w jej miejsce przez cara Mikołaja (1825-1855) Statut Organiczny z 14/26 II 1832 r. redukował Królestwo Polskie do roli jednej z prowincji Cesarstwa, znosił Sejm, oddzielną koronację cesarzy rosyjskich na królów polskich i ustalał wspólną regencję. W art. 20 natomiast stwierdzał: Wojsko nasze w Imperium i w Królestwie składa się w jedną całość bez różnicowania wojsk rosyjskich i polskich. Odkładał na okres późniejszy określenie liczebnego udziału Królestwa w składzie armii Cesarstwa i kosztów jego utrzymania'. Postanowienia zawarte w formule tego artykułu z jednej strony jakkolwiek w sposób zawoalowany rozwiązywały WP sankcjonując zaistniały stan, z drugiej zapowiadały nałożenie obowiązku służby wojskowej na mężczyzn - mieszkańców Królestwa Polskiego jako poddanych Cesarstwa w szeregach armii zaborczej.