Margrabia brandenburski w okresie askańskim

Abstrakt

Zagadnienia ustrojowe związane z monarchą w czasach piastowskich wymagają jeszcze wielu studiów. Brak ciągle pełniejszych ujęć, które korzystając z metody porównawczej uwzględniałyby fakt, iż nad ziemiami polskimi w średniowieczu panowali nie tylko Piastowie, ale także — przejściowo lub na stałe — Gryfici, książęta gdańscy, krzyżacy, Askańczycy, Rurykowicze czy Przemyślidzi. Zestawienie faktów z tych różnych okresów pozwoliłoby dopiero na pełną ocenę systemu monarchicznego, pod którego władzą żyło społeczeństwo. Poniższy szkic dotyczy askańskich margrabiów brandenburskich w okresie trwania dynastii (1157-1320 r.) i w każdorazowych, ciągle zmieniających się granicach ich władztwa. Panowali oni nad rozległym krajem niemieckim, ukształtowanym na wyłącznie słowiańskich terenach, wśród których znajdował się pas Nowej Marchii. Mieli także zwierzchnictwo lenne nad Pomorzem Zachodnim od 1231 r. — z krzyżakami zaś kupczyli Pomorzem Gdańskim. Uprawnia to do stwierdzenia, iż margrabiowie brandenburscy należeli również do kategorii władców feudalnych, rządzących niektórymi ziemiami polskimi. Sądzić należy, iż to co na ich temat napisać można w kontekście historii brandenburskiej, należy również do strefy zainteresowań historyków polskich, badających ustroje państwowe, funkcjonujące w przeszłości na naszych ziemiach. Może to stać się materiałem godnym zestawienia z tym, co wiemy o pozycji ustrojowej polskich domini naturales.