Przywileje grodowe na brandenburskich ziemiach Irans Oderam do roku 1373

Abstrakt

Gród – zamek w czasach feudalnych decydował o znaczeniu politycznym jego dzierżyciela i słusznie Niccolo Machiavelli nazwał go uzdą i wędzidłem dla tych, którzy by powzięli zamiar działania przeciwko niemu. Prawo więc budowania i posiadania grodów stanowiło regale monarsze, o które książę powinien dba w szczególny sposób. Zwłaszcza na obszarach świeżo nabytych i mało ustabilizowanych pod aktualną władzą grody musiały mieć znaczenie wyjątkowe nie tylko jako refugia czy obiekty gwarantujące uległość okolicznej ludności, lecz także jako punkty koncentracji sił militarnych zdolnych do nagle potrzebnej obrony lub nawet ewentualnej dalszej agresji. Dla władztwa brandenburskiego po prawej stronie Odry, narażonego na ciągle możliwe działania odwetowe sąsiadów zmierzających do odzyskania utraconych ziem i zapewne niechęć autochtonów długo jeszcze nie mówiących językiem panującego, rola zamków musiała ulegać wielokrotnemu spotęgowaniu. Tymczasem źródła dyplomatyczne ukazują nader interesujący problem licznych alienacji z zakresu regale grodowego dla kościoła i rycerstwa niemieckiego. Racja, rodzaje cesji i system gwarancji lojalności przedstawicieli stanów feudalnych, umocnionych w terenie skutkiem posiadania zamków, stały się tematem niniejszego artykułu.