Nauczanie prawa rzymskiego w Polsce w okresie Oświecenia

Abstrakt

Badania nad rolą prawa rzymskiego w Rzeczypospolitej szlacheckiej okresu Oświecenia pozwalają na stwierdzenie swoistego paradoksu. Z jednej strony bowiem prawo to przestało być wówczas uważane za podstawę wszelkiej wiedzy prawniczej, z drugiej natomiast właśnie w tym okresie uznano oficjalnie jego wartości, zalecając specjalną uchwałą sejmu z roku 1768 wykorzystanie go przy pracach kodyfikacyjnych do czego bezskutecznie usiłował nakłonić szlachtę kilka wieków wcześniej Andrzej Frycz-Modrzewski. Tej charakterystycznej zmianie stanowiska wobec prawa rzymskiego, zwalczanego dotychczas przez ideologów szlacheckich z obawy przed wzmocnieniem władzy królewskiej, towarzyszyły dosyć wyraźne tendencje do jego stosowania w razie luk w polskim prawie ziemskim, widoczne nie tylko w systematycznych opracowaniach tego ostatniego , ale również i w orzecznictwie sądowym, co można zauważyć w trakcie procesu sprawców porwania Stanisława Augusta.