Uwagi o włodykach w średniowiecznej Polsce

Abstrakt

I. Wprowadzenie. II. Włodyka jako określenie przynależności do rycerstwa w ogóle. III. Termin vladyka w Czechach. IV. Włodycy polscy przed XIV w. V. Kryteria podziału rycerstwa na wyższe i niższe w XIV w.

Wyraz vladyka występuje w źródłach staro-cerkiewno-słowiańskich od IX w. Oznaczał on początkowo każdego, kto ma władzę; per vladyko zwracali się ludzie do Boga i monarchów. Jako odpowiednik greckiego kyrios (pan) stał się vladyka słowiańskim określeniem biskupów prawosławnych. W czeskim słowniku Klareta z XIV w. czytamy: Władyki sunt proceres (proceres = możni, najznakomitsi). Polski wyraz włodyctwo w Kazaniach świętokrzyskich z początku XIV w. znaczy tyle co rządy, panowanie.