Dwujęzyczność u progu edukacji szkolnej – interdyscyplinarny projekt badawczy
PDF

Słowa kluczowe

akwizycja języka
dwujęzyczność
Specyficzne Zaburzenia Językowe (SLI)

Jak cytować

Otwinowska, A. ., Banasik, N. ., Białecka-Pikul, M. ., Kiebzak-Mandera, D. ., Kuś, K. ., Miękisz, A. ., … Haman, E. . (2012). Dwujęzyczność u progu edukacji szkolnej – interdyscyplinarny projekt badawczy. Neofilolog, (39/1), 7–29. https://doi.org/10.14746/n.2012.39.1.2

Abstrakt

The paper describes a Polish research project which aims at creating a cognitive and linguistic profile of the Polish-English bilingual child at the school entrance age. With the increase in the number of bilingual children due to economic migrations, researchers, educators and practitioners are often faced with diagnostic dilemmas which arise from similarities in bilingual language acquisition in natural settings and Specific Language Impairment (SLI). The study, which aims at disentangling the effects of bilingualism from those of SLI, is a part of European cooperation programme COST Action IS0408/Bi-SLI. The aim of the Polish team is to create and test a set of tools which can be used for developing norms of typical bilingual development for Polish-English children entering school education.

https://doi.org/10.14746/n.2012.39.1.2
PDF

Bibliografia

Anderson, P. 2002. „Assessment and development of executive function (EF) during childhood”. Child Neuropsychology 8: 71-82.

Armon-Lotem, S. 2012. „Introduction: Bilingual children with SLI − the nature of the problem”. Bilingualism: Language and Cognition 15: 1-4.

Banasik N., Haman E., Smoczyńska M. 2011. Zadanie Powtarzania Zdań. Materiał niepublikowany.

Bedore, L. M., i Pena, E. D. 2008. „Assessment of bilingual children for identification of language impairment: Current findings and implications for practice”. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism 11: 1-29.

Bercow, J. 2008. The Bercow Report: A review of services for children and young people (0-19) with speech, language and communication needs. Pobrano z http://dera.ioe.ac.uk/id/eprint/8405 DW 09.11.2012.

Bialystok, E. 2011. „Reshaping the Mind: The benefits of bilingualism”. Canadian Journal of Experimental Psychology 65: 229-235.

Bialystok, E., Crain F., Klein R., Viswanathan W. 2004. „Bilingualism, Aging and Cognitive Control: Evidence from the Simon Task”. Psychology and Aging 19: 290-303.

Bialystok, E. 1987. „Influences of bilingualism on metalinguistic development”. Second Language Research 3: 154-166.

Bialystok, E. 1988a. „Aspects of Linguistic Awareness in Reading-Comprehension”. Applied Psycholinguistics 9: 123-139.

Bialystok, E. 1988b. „Levels of Bilingualism and Levels of Linguistic Awareness”. Developmental Psychology 24: 560-567.

Bialystok, E. 2001. Bilingualism in development: Language, literacy, and cognition. New York: Cambridge University Press.

Bialystok, E. 2002. „Acquisition of literacy in bilingual children: A framework for research”. Language Learning 52: 159-199.

Bialystok, E. i Martin, M.M. 2004. „Attention and inhibition in bilingual children: evidence from the dimensional change card sort task”. Developmental Science 7: 325-339.

Bialystok, E. i Senman, L. 2004. „Executive processes in appearance-reality tasks: the role of inhibition of attention and symbolic representation”. Child Development 75: 562-579.

Bialystok, E., Luk, G., Peets, K. F., i Yang, S. 2010. „Receptive vocabulary differences in monolingual and bilingual children”. Bilingualism: Language and Cognition 13: 525-531.

Białecka-Pikul, M. 2010. The development of executive function in preschool children: general regularities and individual trajectories. Poster zaprezentowany na Second Bi-SLI MC & WGs Meeting, Newcastle.

Białecka-Pikul, M. 2012. Test Refleksji nad Myśleniem. Materiał niepublikowany. Kraków: Instytut Psychologii, Uniwerystet Jagielloński.

Białecka-Pikul, M., Karwala, M., Wodniecka, Z. (2012a). Adaptacja zadania niewerbalnej pamięci roboczej dla dzieci młodszych na podstawie zadania Kessels i in. (2000). Materiał niepublikowany, Kraków. Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński.

Białecka-Pikul, M., Karwala, M., Wodniecka, Z. (2012b). Adaptacja zadania werbalnej pamięci roboczej dla dzieci młodszych na podstawie zadania Powtarzania Cyfr Wechsler (1997). Materiał niepublikowany, Kraków. Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński.

Bishop, D. V. M. 1992. „The underlying nature of specific language impairment”. Journal of Child Psychology and Psychiatry 33: 3-66.

Bishop, D. V. M. 2003. Test for reception of grammar: Version 2: TROG-2 manual. Pearson Assessment. Bloomfield, L. 1933. Language. New York: Holt.

Bruck, M. i Genesee, F. 1995. „Phonological Awareness in Young 2nd Language Learners”. Journal of Child Language 22: 307-324.

Campbell, R. i Sais, E. 1995. „Accelerated Metalinguistic (Phonological) Awareness in Bilingual-Children”. British Journal of Developmental Psychology 13: 61-68.

Cantone, K. F. 2007. Code-switching in bilingual children. Springer Verlag.

Carhart, R. i Jerger J. 1959. „Preferred Methods for Clinical Determination of Pure-Tone Thresholds”. J. Speech Hear. Res. 24: 330-345

Carlson, S.M. 2005. „Developmentally sensitive measures of executive function in preschool children”. Developmental Neuropsychology 28: 595-616.

Carlson, S.M. i Meltzoff, A.N. 2008. „Bilingual experience and executive functioning in young children”. Developmental Science 11: 282-298.

Case, R. 1985. Intellectual development: birth to adulthood. New York: Academic Press.

Cook, V.J. 2002. „Background to the L2 user” (w) Portraits of the L2 user (red. V. Cook). Clevedon: Multilingual Matters: 1-27.

Crago, M. B., i Gopnik, M. 1994. „From families to phenotypes: Research into the genetic basis of specific language impairment” (w) New directions in specific language

impairment (red. R. Watkins i M. Rice). Baltimore, MD: Brookes: 35-51.

Craig, H. 1995. „Pragmatic Impairments” (w) Handbook of Child Language (red. P. Fletcher, B. MacWhinney). Blackwell Publishers: 622-640.

Craig, H. K., i Evans, J. L. 1993. „Pragmatics and SLI: within-group variations in discourse behaviors”. Journal of Speech, Language and Hearing Research 36: 777-789.

De Houwer, A. 1990. The acquisition of two languages from birth: A case study. Cambridge: Cambridge University Press.

De Houwer, A., Bornstein, M. H., i Leach, D. B. 2005. „Assessing early communicative ability: a cross-reporter cumulative score for the MacArthur CDI”. Journal of child language 32: 735-758.

De Houwer, A. 2009. An introduction to bilingual development. Multilingual Matters.

De Luca, Cinzia R., Leventer, Richard J. 2008. „Developmental trajectories of executive functions across the lifespan” (w) Executive functions and the frontal lobes: a lifespan perspective (red. P. Anderson, V. Anderson, R. Jacobs). Washington, DC: Taylor & Francis: 3-21.

DSM-IV-TR. 2000. DSM-IV-TR. American Psychiatric Association.

Dunn, L. M., Dunn, D. M., Styles, B., i Sewell, J. 2009. British Picture Vocabulary Scale: 3rd Edition. GL Assessment.

Durkin, K., i Conti-Ramsden, G. 2007. „Language, social behavior, and the quality of friendships in adolescents with and without a history of specific language impairment”. Child Development 78: 1441-1457.

Fee, E. J. 1995. „The Phonological System of a Specifically Language-Impaired Population”. Clinical Linguistics & Phonetics 9: 189-209.

Fenson, L., Marchman, V.A., Thal, D.J., Dale, P.S., Reznick, J.S. i Bates, E. 2006. MacArthur-Bates Communicative Development Inventories (CDIs). Baltimore: Brookes.

Friedmann, N. 2010. Modularity/SLI subtypes. Poster zaprezentowany na Second Bi-SLI MC & WGs Meeting, Newcastle.

Friedmann, N. i Novogrodsky, R. 2004. „The acquisition of relative clause comprehension in Hebrew: A study of SLI and normal development”. Journal of Child Language 31: 661-681.

Gagarina, N., Klop, D., Kunnari, S., Tantele, K., Välimaa, T.Balčiūnienė, I., Walters, J. (2012) Narrative Assessment Instrument for (Multilingual) Children. Berlin: ZAS Papers in Linguistics 55.

Galambos, S.J. i Goldin-Meadow, S. 1990. „The effects of learning two languages on levels of metalinguistic awareness”. Cognition 34: 1-56.

Galambos, S.J. i Hakuta, K. 1988. „Subject-specific and task-specific characteristics of metalinguistic awareness in bilingual children”. Applied Psycholinguistics 9: 141-162.

Gathercole, V.C.M. 1997. „The linguistic mass/count distinction as an indicator of referent categorization in monolingual and bilingual children”. Child Development 68: 832-842.

Gathercole, V.C.M. i Thomas, E.M. 2009. „Bilingual first-language development: Dominant language takeover, threatened minority language take-up”. Bilingualism-Language and Cognition 12: 213-237.

Genesee, F., Paradis, J., i Crago, M. 2004. Dual Language Development & Disorders: A Handbook on Bilingualism and Second Language Learning. Baltimore: Brookes.

Genesee, F. i Nicoladis, E. 2007. „Bilingual acquisition” (w) Handbook of Language Development (red. E. Hoff i M. Shatz). Oxford, Eng: Blackwell: 324-342

Gioia G.A., Espy K.A., Isquith P.K. 2003. BRIEF-P Behavior Rating Inventory of Executive Function – Preschool Version. Professional Manual. Lutz, Florida: PAR. Inc.

Gollan, T.H. i Silverberg, N.B. 2001. „Tip-of-the-tongue states in Hebrew-English bilinguals”. Bilingualism: Language and Cognition 4: 63-83.

Gollan, T.H., Montoya, R.I., Fennema-Notestine, C. i Morris, S.K. 2005. „Bilingualism affects picture naming but not picture classification”. Memory and Cognition 33: 1220-1234.

Grabowska-Lusińska I. 2008. „Migrations from Poland after 1 May 2004 with Special Focus on British Isles. Post-accession Migration Strategies as Hidden behind Statistics”. Espace populations sociétés [En ligne] 2: 247-260.

Grosjean, F. 2008. Studying Bilinguals, Oxford: Oxford University Press.

Haman, E. i Fronczyk, K. 2012. Obrazkowy Test Słownikowy – Rozumienie (OTSR). Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.

Haman. E., Fronczyk, K. Łuniewska, M. 2012. Obrazkowy Test Słownikowy – Rozumienie (OTSR). Podręcznik. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.

Haman, E. i Smoczyńska, M. 2010. Zadanie Nazywania Obrazków. Materiał niepublikowany, Warszawa: Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski.

Haman, E., Łuniewska, M., Polisenska, K., Mieszkowska, K. i Chiat, S. 2012a. Crosslinguistic Lexical Tasks of COST IS0804: English version. Materiał niepublikowany, Warszawa: Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski.

Haman, E., Łuniewska, M., Pomiechowska, B., Szewczyk, J. i Wodniecka, Z. 2012b. Międzyjęzykowe zadania leksykalne COST IS0804: wersja polska. Materiał niepublikowany, Warszawa: Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski.

Herdina, P. i Jessner, U. 2002. A Dynamic Model of Multilingualism: Perspectives of Change in Psycholinguistics. Clevedon: Multilingual Matters.

Hughes, C. 1998. „Executive function in preschoolers: Links with theory of mind and verbal ability”. British Journal of Developmental Psychology 16: 233-253.

Ivanova, I. i Costa, A. 2008. „Does bilingualism hamper lexical access in speech production?”. Acta Psychologica 127: 277-288.

Jakubowicz, C., Nash, L., Rigaut, C. i Gérard, C.-L. 1998. „Determiners and Clitic Pronouns in French-Speaking Children With SLI”. Language Acquisition 7: 113-160.

Kaczmarczyk P., Fihel A. 2009. „Migration: a Threat or a Chance? Recent Migration of Poles and its impact on Polish Labour Market” (w) Polish Migration to the UK in the ‘New’

European Union After 2004 (red. K. Burrell), Farnham: Ashgate Publishing Ltd: 23-48.

Kaczmarczyk P., Tyrowicz J. 2007. „Contemporary Polish Emigration” (w) Bezrobocie.org.pl. Foundation for Social and Economic Initiatives.

Kepinska E. 2007. Recent Trends in International Migration. The 2007 SOPEMI Report for Poland. CMR Working papers Nr 29/87.

Kessels, R. P. C., van Zandvoort, M. J. E., Postma, A., Kappelle, L. J. i de Haan, E. H. F. 2000. „The Corsi Block-Tapping Task: Standardization and Normative Data”. Applied Neuropsychology 7: 252-258.

Kiebzak-Mandera, D., Otwinowska, A., Białecka-Pikul, M. 2012. Zadania narracyjne: narracja i renarracja. Materiał niepublikowany.

Kielar-Turska, M., Białecka-Pikul, M. i Skórska, A. 2006. „Rozwój zdolności mentalizacji. Z badań nad związkiem teorii umysłu, sprawności językowych i funkcji zarządzającej”. Psychologia Rozwojowa 11: 35-48.

Kołaczek, M. i Talewicz-Kwiatkowska, J. (red.) 2011. Raport końcowy z projektu badawczego Funkcjonowanie poznawcze i językowe dzieci romskich uczęszczających do szkół podstawowych specjalnych i masowych – konteksty społeczne. Oświęcim: Stowarzyszenie Romów w Polsce.

Kovacs, A.M. i Mehler, J. 2009. „Cognitive gains in 7-month-old bilingual infants”. Proceedings of National Academy of Sciences USA, 106: 6556-6560.

Krasowicz-Kupis, G. 2012. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. SLI i inne zaburzenia językowe. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kroll, J.F., Bobb, S.C. i Wodniecka, Z. 2006. „Language selectivity is the exception, not the rule: Arguments against a fixed locus of language selection in bilingual speech”. Bilingualism: Language and Cognition 9: 119-135.

Kurcz, I. 1992. Język a psychologia. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Kurcz, I. 2005. Psychologia języka i komunikacji (2. zmienione). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Kurcz, I. 2005. Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Kuś, K., Otwinowska, A. Banasik, N. i Kiebzak-Mandera, D. 2012. Kwestionariusz rozwoju językowego. Materiał niepublikowany.

Leonard, L. 1998. Children with Specific Language Impairment. MIT Press: 77-87.

Leonard, L. B. 2006. SLI-specyficzne zaburzenie rozwoju językowego. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Logan, G.D. i Cowan, W.B. 1984. „On the ability to inhibit thought and action: a theory of an act of control”. Psychological Review 91: 295-327.

Marinis, T., Chiat, S., Armon-Lotem, S., Gibbons, D. i Gipps, E. 2011. School Age Sentence Imitation Test (SASIT) – English. Materiał niepublikowany.

Marton, K., Abramoff, B., i Rosenzweig, S. 2005. „Social cognition and language in children with specific language impairment (SLI)”. Journal of Communication Disorders 38: 143-162.

Marzecová, A. i Wodniecka, Z. 2011. Test Sieci Uwagowych – polska wersja testu Ruedy i in. (2004). Materiał niepublikowany, Kraków. Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński.

Marzecová, A., Asanowicz, D., Krivá, Ľ., & Wodniecka, Z. 2012. „The effects of bilingualism on efficiency and lateralization of attentional networks”. Bilingualism: Language and Cognition, Available on CJO2012 doi:10.1017/S1366728912000569.

Marzecová, A., Bukowski, M., Boros, M., Correa, A., Lupiáñez, J., & Wodniecka, Z. (w poprawkach). Tracing bilingual advantage in cognitive control: Flexibility of category switching and temporal orienting.

Meints, K. i Woodford, A. 2011. Electronic vocabulary database Lincoln Lincoln UKCDI Infants and/or the Lincoln UK-CDI Toddlers. pobrano ze strony http://www.lincoln.ac.uk/psychology/babylab.htm DW 12.11.2012.

Metsala, J. L. 1999. „Young children’s phonological awareness and nonword repetition as a function of vocabulary development”. Journal of Educational Psychology 9: 3-19.

Miyake, A., Friedman, N.P., Emerson, M.J., Witzki, A.H., Howerter, A. i Wager, T.D. 2000. „The unity and diversity of executive functions and their contributions to complex „Frontal Lobe” tasks: a latent variable analysis”. Cognitive Psychology 41: 49-100.

Montgomery, J.W. i Evans, J.L. 2009. „Complex Sentence Comprehension and Working Memory in Children With Specific Language Impairment”. Journal of Speech, Language, and Hearing Research 52: 269-288.

Official Journal of the European Union. 2011. Nr 327/27.

Okólski, M. 2007. Europe in movement: migration from/to Central and Eastern Europe, Center of Migration Research Working Papers, Nr 22/80.

Paradis, J. 2010. „The interface between bilingual development and specific language impairment”. Applied Psycholinguistics 31: 227-252.

Paul, R. 2007. Language disorders from infancy through adolescence: Assessment & intervention. Mosby Incorporated. Pobrano z http://books.google.com/books?hl=pl&lr=&id=QxLfgByBvToC&oi=fnd&pg=PA3&dq=word+finding+difficulties+SLI+Paul+2007&ots=zmvMoh0sIY&sig=Pccg0xVgwQE5inUiybR9Q353Cws DW 10.11.2012.

Peets, K.F. i Bialystok, E. 2010. „An integrated approach to the study of specific language impairment and bilingualism”. Applied Psycholinguistics 31: 315-319.

Prior, A. & MacWhinney, B. 2010. „A bilingual advantage in task switching”. Bilingualism: Language and Cognition. 13: 253-262.

Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą. 2009. pobrano z: http://www.msz.gov.pl/resource/90f1454c-8ac1-439a-9e5f-ac2ca6a0f013 DW 10.11.2012.

Raven, J. C. 2003. Test Matryc Ravena – wersja kolorowa. (T. Szustrowa i A. Jaworowska, Trans.). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Rekomendacja 1539. 2001. http://assembly.coe.int/Main.asp?link=http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/ta01/EREC1539.htm. DW 10.11.2012.

Rekomendacja 28. 2011. http://eur lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2011:199:0001:0005:en:PDF DW 09.11.2012.

Rekomendacja R (98) 6 Linguistic Diversification. 1998. https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=420327&Site=COE&BackColorInternet=DBDCF2&BackColorIntranet=FDC864&BackColorLogged=FDC864 DW 10.11.2012

Rescorla, L. i Ratner, N.B. 1996. „Phonetic Profiles of Toddlers With Specific Expressive Language Impairment (SLI-E)”. Journal of Speech and Hearing Research 39: 153-165.

Rice, M. L., i Wexler, K. 1996. „Toward tense as a clinical marker of specific language impairment in English-speaking children”. Journal of Speech, Language and Hearing

Research 39: 1239.

Rueda, M. R., Fan J., McCandliss B.D., Halparin J.D., Gruber D.B., Lercari L.P., Posner M.I. 2004. „Development of attentional networks in childhood”. Neuropsychologia 42: 1029-1040.

Rueda, M., Białecka-Pikul, M., Wodniecka (2012). Jacek mówi – adaptacja zadania Simonsays. Materiał niepublikowany, Kraków. Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński.

Schaeffer, J. 2003. „Pragmatics and SLI” (w) Language competence across populations: toward a definition of specific language impairment (red. Y. Levy, J.C. Schaeffer). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates: 135-50.

Senderecka, M., Grabowska, A., Szewczyk, J., Gerc, K., Chmylak, R. 2012. „Response inhibition of children with ADHD in the stop-signal task: an event-related potential study”. International Journal of Psychophysiology 85: 93-105.

Senderecka, M., Szewczyk, J., Białecka-Pikul, M. (2012). Samoloty – adaptacja zadania Stop-Signal dla dzieci młodszych. Materiał niepublikowany, Kraków. Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński.

Sheng, L. i McGregor, K.K. 2010. „Lexical-Semantic Organization in Children With Specific Language Impairment”. Journal of Speech, Language, and Hearing Research 53: 146-159.

Smoczyńska, M. (1999). Inwentarz Rozwoju Mowy i Komunikacji. Polskie normy dla dzieci jednojęzycznych. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Smoczyńska, M. 2006. „Przedmowa” (w) SLI – specyficzne zaburzenia rozwoju językowego (red. L. B. Leonard), Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: 6-7.

Smoczyńska, M. 2005. The Test for the Reception of Grammar – Polish translation. Niepublikowany manuskrypt. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, użyty za zgodą Harcourt Assessment.

Smoczyńska, M. 2012. Late Language Emergence, SLI and dyslexia in Polish speaking children: A follow-up study. Wykład wygłoszony na konferencji SLI – specyficzne zaburzenie językowe – diagnoza, prognoza, interwencja, Warszawa, 5-8 lipca 2012.

Smoczyńska, M., Haman, E., Kochańska, M., Rais, A. i Wątorek, A. 2010. Applying selected COST A33 tasks to diagnose SLI in preschool Polish children. Plakat zaprezentowany na Let the Children Speak: Learning of Critical Language Skills across 28 Languages, London.

Strommen, E. A. 1973. „Verbal Self-Regulation in a Children’s Game: Impulsive Errors on „Simon Says””. Child Development 44: 849-853.

Szewczyk J., Wodniecka Z. 2012. Zadanie powtarzania pseudosłów. Material niepublikowany. Szewczyk J., Wodniecka Z., Otwinowska A., Chiat S. 2012. Zadanie powtarzania angielskich pseudosłów. Material niepublikowany.

Tao, L., Marzecová, A., Taft, M., Asanowicz, D., & Wodniecka, Z. 2011. „The efficiency of attentional networks in early and late bilinguals: the role of age of acquisition”. Front Psychology 2: 123. doi: 10.3389/fpsyg.2011.00123.

Thordardottir, E. T. 2005. „Early lexical and syntactic development in Quebec French and English: Implications for cross-linguistic and bilingual assessment”. International Journal of Language & Communication Disorders 40: 243-278.

Tomblin, J. B., Records, N. L., Buckwalter, P., Zhang, X., Smith, E., i O’Brien, M. 1997. „Prevalence of specific language impairment in kindergarten children”. Journal of Speech, Language, and Hearing Research 40: 1245.

van der Lely, H.K.J. 2005. „Domain-specific cognitive systems: insight from Grammatical-SLI”. Trends in Cognitive Sciences 9: 53-59.

van der Lely, H.K.J. i Ullman, M.T. 2001. „Past tense morphology in specifically language impaired children and normally developing children”. Language and Cognitive Processes 16: 177-217.

Wechsler, D. 1997. Digit span subtest of Wechsler Memory Scale – Third Edition (WMSIII). (adaptacja zadania). San Antonio, TX: The Psychological Corporation.

Williams, K. T. 2006. Expressive Vocabulary Test. Pearson Assessment.

Wodniecka, Z. 2011. „Dwujęzyczność” (w) Język jako przedmiot badań (red. I. Kurcz, B. Bokus i H. Okuniewska). Warszawa. Academica: 253-284.

Wodniecka, Z., Craik, F. I., Luo, L. Bialystok E. 2010. „Does bilingualism help memory? Competing Effects of Verbal Ability and Executive Control”. Wydanie specjalne International Journal of Bilingual Education and Bilingualism.

Zelazo, P.D., Müller, U., Frye, D., Marcovitch, S., Argitis, G., Boseovski, J. et al. 2003. „The Development of Executive Function in Early Childhood”. Monographs of the Society for Research in Child Development 68: 1-151.

Zevenbergen, A., Haman, E. 2011. Przekonania rodziców o rozmawianiu z dziećmi i opowiadaniu dzieciom. Kwestionariusz. [Parents’ Beliefs On Talking With Children and Storytelling: a Questionnaire]. Materiał niepublikowany. SUNY Fredonia & Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.