Słowa kluczowe
Robert Rossen
Alexander
Alexander the Great
Plutarch of Cheronea
reception
ancient culture
blockbuster
epic film
historical film
biopic
Jak cytować
Abstrakt
Reading Plutarch of Chaeronea: A Cinematic Portrait of the Youth of Alexander the Great as Envisaged by Robert Rossen and Oliver Stone
This article is a study of the dynamics of interaction between historiography and “historiophoty” i.e. between a historical source – Plutarch’s Life of Alexander – and two epic films: R. Rossen’s Alexander Th e Great (1956) and O. Stone’s Alexander (2004). The authors of this study were interested in the cinematographic treatment of the legends, and so-called “historical truths” surrounding the birth, childhood, and early youth (boyhood or teenage years) of Alexander.
Bibliografia
R.A. Rosenstone, “History in Image/History in Words. Reflections on the Possibility of Really Putting History into Film”, Th e American Historical Review 1988, no. 5, pp. 1173–1185.
M. Hendrykowski, Film jako źródło historyczne, Ars Nova, Poznań 2000.
M. Hendrykowski, “Historyczny film”, [in:] Leksykon gatunków filmowych, SF “Montevideo”, Wrocław 2001, pp. 74–77.
M. Hendrykowski, “Biograficzny film”, [in:] Leksykon gatunków filmowych, SF “Montevideo”, Wrocław 2001., pp. 19–20.
M. Hendrykowski, “Biografizm jako dążenie kina współczesnego”, [in:] Biografistyka filmowa. Ekranowe interpretacje losów i faktów, ed. T. Szczepański, S. Kołos, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007, pp.18–19.
J. Wojnicka, “Film historyczny”, [in:] J. Wojnicka, O. Katafiasz, Słownik wiedzy o filmie, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2009, pp. 369–373.
P. Litka, “Historyczny film”, [in:] Encyklopedia kina, ed. T. Lubelski, „Biały Kruk”, Kraków 2010, pp. 415–416.
O. Katafiasz, “Biograficzny film”, [in:] Encyklopedia kina, ed. T. Lubelski, „Biały Kruk”, Kraków 2010, p. 106.
B. Michałek, “Filmowa biografia – dziś”, Kino 1974, no. 9, pp. 58–59.
J. Płażewski, “Kryzys w branży biografów”, Kino 1993, pp. 28–29; K. Giedrys, “Fakty mniej autentyczne”, Kino 2006, no. 7/8, pp. 40–42.
M. Hendrykowski, “Film biograficzny”, Film 1998, no. 5, p. 141.
M. Hendrykowski, “Biografizm w kinie współczesnym”, Kwartalnik filmowy 2007, no. 59, pp. 66–79.
M. Ferro, Kino i historia, trans. T. Falkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011, p. 214.
W. Guynn, Writing History in Film, Routledge, New York 2006.
H. White, “Historiography and historiophoty”, The American Historical Review 1988, no. 5, pp. 1193–1199.
J. Topolski, Metodologia historii, PWN, Warszawa 1973; Idem, Wprowadzenie do historii, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001; Idem, Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2008; H.I. Marrou, O poznaniu historycznym, trans. H. Łaszkiewicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011, pp. 78–101.
A.G. Dumitru, “De la jocul de-a Alexandru la a-l juca pe Alexandru și ȋnapoi” = “From playing Alexander to the play about Alexander, and back again”, [in:] National Conference from Bucharest, 28–29 November 2014: Alexandru Macedon: Istorie, Imagine, Interpretare = Alexander of Macedon: History, Image, Interpretation, [in print].
M. Hendrykowski, Współczesna adaptacja filmowa, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2014.
P. Green, Aleksander Wielki. Biografi a, Warszawa 2001; R. Lane Fox, Alexander the Great, Allen Lane, London 1973; A. Suceveanu, Alexandru cel Mare, Academiei Române, București 1993; N.G.L. Hammond, Alexander the Great: King, Commander, and Statesman, Bristol Classical Press, London 1994; K. Nawotka, Aleksander Wielki, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2007.
R. Turasiewicz, “Historiografia hellenistyczna”, [in:] Literatura Grecji starożytnej, vol. 2: Proza historyczna, krasomówstwo, filozofia i nauka, literata chrześcijańska, ed. H. Podbielski, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2005, pp. 63–87.
K. Korus, “Historiografia okresu Cesarstwa”, [in:] Literatura Grecji starożytnej, vol. 2, pp. 97–99.
M. Nowicka, Twarze antyku, „Czytelnik”, Warszawa 2000, pp. 58–72.
Pseudo-Callisthenes, Historia Alexandri Magni, trans. K. Nawotka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2010.
K. Ziegler, Plutarchos 2, Real Encyklopedie 21.1, 1951, col. 636–962; D.A. Russell, Plutarch, Duckworth, London 1973; T. Sinko, Literatura grecka 3.1., Literatura grecka za Cesarstwa Rzymskiego (wiek I–III n.e.), PAU, Kraków 1951, pp. 194–267; R. Flaceliere, Historia literatury greckiej, “Antyk”, Kęty 2004, pp. 427–434; K. Korus, “Plutarch z Cheronei”, [in:] Literatura Grecji starożytnej, vol. 2, pp. 241–269.
K. Nawotka, “Plutarch i jego dzieło”, [in:] Plutarch, O szczęściu czy dzielności Aleksandra, trans. K. Nawotka, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2003, p. 14.
Plutarch, Alexander 1.3 [Plutarch, Alexander, [in:] Plutarch’s Lives VII: Demosthenes and Cicero, Alexander and Caesar, trans. B. Perrin, Harvard University Press, Cambridge–London 1967, pp. 223–439]; T. Sinko, Literatura grecka 3.1., Literatura grecka za Cesarstwa Rzymskiego (wiek I–III n.e.), PAU, Kraków 1951, K. Korus, Plutarch z Cheronei, pp. 262–263.
T. Sinko, Literatura grecka 3.1., Literatura grecka za Cesarstwa Rzymskiego (wiek I–III n.e.), PAU, Kraków 1951, p. 242; K. Korus, Plutarch z Cheronei, pp. 262–263.
K. Nawotka, “Plutarch i jego dzieło”, p. 33.
R. Flaceliére, Historia literatury greckiej, “Antyk”, Kęty 2004, p. 432–433; K. Nawotka, “Plutarch i jego dzieło”, pp. 17–18.
M. Brożek, “Wstęp”, [in:] Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, vol. 1, trans. and ed. M. Brożek, Ossolineum, “De Agostini”, Wrocław 2004, pp. 67–72 (LXVII–LXXII).
J. Toeplitz, Nowy film amerykański, WAiF, Warszawa 1973, pp. 33–60; R. Marszałek, Filmowa pop-historia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1984, pp. 129–131, 140–141.
J. Paul, “Oliver Stone’s Alexander and Cinematic Epic Tradition”, [in:] Responses to Oliver Stone’s Alexander. Film, History, and Cultural Studies, ed. P. Cartledge, F.R. Greenland, Th e University of Wisconsin Press, London 2010, p. 23.
Ł. Plesnar, R. Syska, “Amerykańskie kino lat 50.: złota dekada”, [in:] Historia kina, vol. 2. Kino klasyczne, ed. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Universitas, Kraków 2011, pp. 815–817.
Z. Pitera, “Rossen R.”, [in:] Idem, Leksykon reżyserów filmowych. Reżyserzy zagraniczni, WAiF, Warszawa 1978, p. 164; Ł. Plesnar, “Rossen Robert”, [in:] Encyklopedia kina, p. 845.
A. Casty, “The Films of Robert Rossen”, Film Quarterly 1966–1967, vol. 20, no. 2, p. 3.
K. Shahsbudin, “Th e Appearance of History: Robert Rossens’s Alexander Th e Great”, [in:] Responses to Oliver Stone’s Alexander, p. 103; A. Prieto, B. Antela, “Alejandro en el cine”, [in:] Imagines. La Antigüedad en las artes escénicas y visuales, ed. J.M. Castillo Pascual, Universidad de La Rioja, Logrono 2008, pp. 263–279.
A. Chaniotis, “Making Alexander Fit for the Twenty-fi rst Century Oliver Stone’s Alexander”, [in:] Hellas on Screen: Cinematic Receptions of Ancient Literature, Myth and History, eds I. Berti, M. García Morillo, Steiner, Stuttgart 2008, p. 196.
S. Mackey-Kallis, Oliver Stone’s America, Westview/Harper Collins, New York 1996; R. Rosenstone, “Oliver Stone as Historian”, [in:] Oliver Stone’s USA: Film, History, and Controversy, ed. R. Toplin, University Press of Kansas, Kansas 2000, pp. 26–39 =“Oliver Stone jako historyk”, [in:] Świat z historią, ed. P. Witek, M. Woźniak, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010, pp. 13–26 [transl. P. Witek]; K. Loska, “Stone Oliver”, [in:] Encyklopedia kina, pp. 927–928.
R. Rosenstone, Oliver Stone as Historian, p. 38–39.
A. Elliott, “Introduction: Th e Return of the Epic”, [in:] Th e Return of the Epic Film: Genre, Aesthetics, and History in the 21st Century, ed. A.B.R. Elliott, Edinburgh University Press, Edinburgh 2014, pp. 1–16; J. Paul, op. cit., pp. 15–16.
A. Gortatowicz, “Sezon na Aleksandra”, Film 2003, 02, p. 26; A. Gortatowicz, “Wojownik i kochanek”, Film 2004, 09, p. 10–12.
R. Lane Fox, The Making of “Alexander”: The Official Guide to the Epic Alexander Film, R&L Publ., London 2004.
Plutarch, Alexander 2; E.D. Carney, “Olympias and Oliver: Sex Sexual Stereotyping and Women in Oliver Stone’s Alexander”, [in:] Responses to Oliver Stone’s Alexander0, pp. 137–138.
K. Shahsbudin, “Th e Appearance of History: Robert Rossens’s Alexander Th e Great”, [in:] Responses to Oliver Stone’s Alexander, pp. 92–93.
Plutarch, Alexander 25; K. Nawotka, Aleksander, p. 67.
Plutarch, Alexander 7–8; K. Nawotka, Aleksander, pp. 70–74.
Plutarch, Alexander 7; P. Green, Aleksander, p. 63.
Licencja
Copyright
© 2015 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
OPEN ACCESS