Polszczyzna jako język drugi w szkole. Wymagania leksykalne komunikacyjnej i edukacyjnej odmiany języka
PDF

Słowa kluczowe

polszczyzna jako język szkolnej edukacji
wymagania leksykalne języka szkolnej edukacji
dzieci z doświadczeniem migracji

Jak cytować

Seretny, A. (2022). Polszczyzna jako język drugi w szkole. Wymagania leksykalne komunikacyjnej i edukacyjnej odmiany języka. Neofilolog, (58/1), 99–118. https://doi.org/10.14746/n.2022.58.1.7

Abstrakt

In the recent years the number of migrant children in Polish schools has grown considerably. Many of them barely speak our language, most of them do not know it at all. Thanks to the state language support program most of the pupils within a year or two learn how to communicate in Polish. This ability however is often of little help during subject lessons due to immense differences between communicative and an academic language variety. The text presents the results of a preliminary study undertaken to prove that academic lexis makes on migrant children tremendous demands and to show that due to its specificity and quantity its teaching has to be both, explicit and well-organized. To achieve the research goal of the lexical material was excerpted from one of the history textbooks for primary school fourth graders and then subjected to detailed analysis which aimed at its structured organization. The paper ends with pedagogical implications: it presents some strategies for developing lexical competence of migrant pupils which can help them to meet the challenge and learn subject vocabulary more effectively.

https://doi.org/10.14746/n.2022.58.1.7
PDF

Bibliografia

Aitchison J. (1994), Words in the mind: An introduction to the mental lexicon. Oxford: Blackwell.

Cummins J. (1981), Age of Arrival and Immigrant Second Language Learning in Canada: A Reassessment. „Applied Linguistics”, nr 2, s. 132–149.

Cummins J. (2000), Language, power and pedagogy: Bilingual children in the crossfire. Multilingual Matters: Buffalo, NY.

Cummins J. (2008), BICS and CALP: Empirical and Theoretical Status of the Distinction, (w:) Street B., Hornberger, N.H. (red.), Encyclopedia of Language and Education, 2nd Edition, Volume 2: Literacy. New York: Springer Science + Business Media LLC, s. 71–83.

Dźwierzyńska E. (2012), Sposoby optymalizacji przyswajania materiału leksykalnego w procesie nauczania języka obcego. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Gębal P. (2018), Podstawy dydaktyki języka drugiego. Podejście integracyjno-inkluzyjne. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Gleason J.B., Ratner N.B. (red.) (2005), Psycholingwistyka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Grucza S. (2008), Lingwistyka języków specjalistycznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej, Uniwersytet Warszawski.

Grzymała-Moszczyńska H. i in. (2015), (Nie)łatwe powroty do domu? Funkcjonowanie dzieci i młodzieży powracających z emigracji. Warszawa: Fundacja Centrum im. Bronisława Geremka.

Jaworski M. (1990), Koncepcja i wyniki badań, (w:) Jaworski M. (red.), Terminy i pojęcia w programach i podręcznikach szkoły podstawowej. Koncepcje i wyniki badań. Warszawa: Instytut Programów Szkolnych Ministerstwa Edukacji Narodowej, s. 4–22.

Jędryka B. (2021), Jesteśmy wśród was. Polska szkoła oczami uczniów z doświadczeniem migracji oraz ich rodziców. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Komorowska H. (2003), Metodyka nauczania języka obcego. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne „Fraszka”.

Ligara B., Szupelak W. (2012), Lingwistyka i glottodydaktyka języków specjalistycznych na przykładzie języka biznesu. Podejście porównawcze. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Lukszyn J., Zmarzer W. (2001), Teoretyczne podstawy terminologii. Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Majcher-Legawiec U. (2017), Na przerwie i na lekcji – język specjalistyczny w edukacji dzieci i młodzieży z doświadczeniem migracyjnym. „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 24, s. 244–259.

Maniowska K. (2015), Zrozumieć niezrozumiałe – kilka uwag o włoskim języku specjalistycznym, (w:) Sowa M., Mocarz-Kleindienst M., Czyżewska U. (red.), Nauczanie języków obcych na potrzeby rynku pracy. Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 98–108.

Marzano R., Pickering D. (2014), Building academic vocabulary. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

Michèa R. (1950), Vocabulaire et culture. „Les Langues Modernes”, nr 195, s. 187–192.

Nagy W., Townsend D. (2012), Words as Tools: Learning Academic Vocabulary as Language Acquisition. „Reading Research Quarterly”, nr 47 (1), s. 91–108.

Nation P. (2001), Learning Vocabulary in Another Language. Cambridge: Cambridge University Press.

Olszewska B., Surdyk-Fertsch W., Wojciechowski G. (2020), Wczoraj i dziś. Warszawa: Nowa Era.

Pamuła-Behrens M. (2018), Język edukacji szkolnej w integracyjnym modelu wsparcia ucznia z doświadczeniem migracji w rodzinie. „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2(22), s. 171–186.

Pamuła-Behrens M., Szymańska, M. (2018), Metoda JES-PL. Nauczanie języka edukacji szkolnej uczniów z doświadczeniem migracji. „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 5–10.

Pamuła M., Szymańska M. (2019), Program nauczania języka polskiego jako drugiego dla oddziałów przygotowawczych w szkole podstawowej. http:// fundacjareja.eu/ [online]

Porayski-Pomsta J. (1990), Język polski, kształcenie językowe, (w:) Jaworski M. (red.), Terminy i pojęcia w programach i podręcznikach szkoły podstawowej. Koncepcje i wyniki badań. Warszawa: Instytut Programów Szkolnych Ministerstwa Edukacji Narodowej, s. 23–38.

Scarcella R. (2003), Academic English: a conceptual framework. Irvine: The University of California Linguistic Minority Research Institute, University of California.

Schleppegrell M. J. (2004), The language of schooling: A functional linguistics perspective. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

Seretny A. (2011), Kompetencja leksykalna uczących się języka polskiego jako obcego w świetle badań ilościowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Seretny A. (2015), Słownictwo w dydaktyce języka. Świat słów na przykładzie języka polskiego jako obcego. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Seretny A. (2016), Stopień trudności słowa, leksyka w perspektywie glottodydaktycznej. „Języki Obce w Szkole”, nr 1, s. 17–26.

Seretny A. (2018), Język szkolnej edukacji w perspektywie glottodydaktycznej – zarys problematyki. „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2 (22), s. 139–156.

Seretny A. (2021), Polszczyzna w szkole, czyli język jako narzędzie poznania, (w:) Seretny A., Lipińska E. (red.), Dydaktyka języka polskiego jako nierodzimego. Konteksty – dylematy – trendy. Kraków: Universitas, s. 113–140.

Snow C., Uccelli P. (2009), The challenge of academic language, (w:) Olson D. R., Torrance N. (red.), The Cambridge Handbook of Literacy. Cambridge: Cambridge University Press, s. 112–133.

Szybura A. (2016), Nauczanie języka polskiego dzieci imigrantów, migrantów i reemigrantów. „Języki Obce w Szkole”, nr 1, s. 112–117.

Targońska J. (2017), Problematyczne obszary pracy nad słownictwem na lekcji języka obcego – próba diagnozy przyczyn słabo rozwiniętej kompetencji leksykalnej uczniów. „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 4–13.

Townsend D. i in. (2012), Evidence for the Importance of Academic Word Knowledge for the Academic Achievement of Diverse Middle School Students. „The Elementary School Journal”, vol. 112, nr 3, s. 497–518.

Thürmann E., Vollmer H., Pieper I. (2010), Language(s) of Schooling: Focusing on vulnerable learners. Strasbourg: The Linguistic and Educational Integration of Children and Adolescents from Migrant Backgrounds Studies and Resources nr 2, Council of Europe.

Warchala J. (2003), Kategoria potoczności w języku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Wilkoń A. (1987), Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Zgółkowa H. (1992), Dobór słownictwa do nauczania języka polskiego jako obcego, (w:) Miodunka W. (red.), Język polski jako obcy. Programy nauczania na tle badań współczesnej polszczyzny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 37–119.

Zwiers J. (2008), Building Academic Language. Essential Practices for Content Classrooms. Jossey-Bass, A Willy Imprint: San Francisco, CA.