Sądownictwo Księstwa Warszawskiego a problem kasacji. Pierwsze pomysły i zaczątki organizacji kasacyjnej

Abstrakt

Uwagi wstępne: idea kasacji polskiej w XIX w., zadania i dokumentacja studiów nad początkami naszej instytucji kasacyjnej. II. 1. Sądownictwo przedkonstytucyjne, projekty nowej organizacji sądowej. 2. Projekt wstępny Sądu Kasacyjnego, obsada prokuratury kasacyjnej. 3. Tymczasowa organizacja sądów konstytucyjnych, tok instancji w sprawach zaległych. 4. Przekazanie Komisji Przygotowawczej projektów stałej organizacji sądowej. III. Na drodze do ustanowienia Sądu Kasacyjnego; skłócenia personalne i rozbieżności koncepcji.

Sąd Kasacyjny Księstwa Warszawskiego, funkcjonujący na podstawie dekretu z 3 IV 1810, pozostawił trwały ślad w polskiej kulturze prawnej XIX w. Konstrukcja najwyższej kontroli judykacyjnej w sądownictwie Królestwa Polskiego (odrębnym od sądów rosyjskich do połowy 1876 r.) odbiegała wprawdzie coraz hardziej od prototypu z czasów Księstwa, jednak zachowywała niektóre pierwiastki kasacyjne, albo przynajmniej ich ślady. Nadzór judykacyjny wykonywany od 1815 r. przez Sąd Najwyższej Instancji Królestwa po części według zasad i przepisów dotyczących kasacji w Księstwie Warszawskim, przypominał nowy typ rewizji, który wprowadzono, nawiązując do pewnych cech francuskiego modelu kasacji, w procedurze niemieckiej z 1877 i austriackiej z 1895 r. Ukształtowane swoiście na zasadzie trójinstancyjnej warszawskie Departamenty Rządzącego Senatu (od 1842 r.) starały się w swej praktyce zachować niektóre elementy kasacji, zwłaszcza Departament IX (cywilny), obsadzany niemal wyłącznie przez prawników polskich.