Z dziejów skarbu nadwornego za Zygmunta III Wazy

Abstrakt

Problemy skarbowe pierwszej połowy XVII w., ciągle w szczegółach mało znane, są dla historyka tematem niewdzięcznym. Dotyczy to zarówno skarbu państwowego, określanego ówcześnie mianem „pospolitego", jak i skarbu nadwornego. Główną przyczyną niedostatecznego opracowania skarbowości wymienionego okresu są luki w zachowanym materiale źródłowym. Zwróciła na to uwagę J. Karwasińska w 1929 r., a brak akt skarbowo-wojskowych wyjaśnił J. Wimmer. Uwagi te można odnieść częściowo również do akt, dotyczących skarbu nadwornego. Zostały one prawdopodobnie wywiezione przez Szwedów w czasie „potopu" wraz z zawartością archiwum podskarbińskiego warszawskiego do Szwecji, gdzie później padły ofiarą pożaru zamku królewskiego w Sztokholmie, jeżeli wcześniej, w czasie transportu, nie uległy zniszczeniu. Z tego powodu zasoby obecnego Archiwum Skarbu Koronnego, dotyczące czasów Zygmunta III, przechowywane w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, są skromne zarówno ilościowo, jak i jakościowo. Zawarte w nich informacje odnoszą się głównie do ostatniego dziesięciolecia XVI w., nie ma natomiast materiałów z okresu późniejszego panowania pierwszego Wazy na tronie polskim. Zachowane fragmentarycznie źródła pozwalają jedynie na określenie poszczególnych etapów rozwoju skarbu nadwornego i ogólną charakterystykę sytuacji finansowej króla.