Czeskie nazwy rycerstwa w XIV i XV wieku

Abstrakt

W ostatnich latach ukazało się kilka cennych prac poświęconych w całości lub części czeskiej terminologii społecznej. Autorami ich są językoznawcy czescy, m. in. Alena Fiedlerová i Věra Chládková oraz historycy polscy: Urszula Zgorzelska i Wojciech Iwańczak. Obie badaczki czeskie ustaliły znaczenia poszczególnych określeń feudałów (pán, šlechtic, rytieř). Przedmiotem zainteresowań W. Iwańczaka jest kultura rycerska w Czechach. Dużą wartość dla badań nad terminologią mają jego ustalenia dotyczące pasowania rycerskiego. W sprawie znaczeń poszczególnych terminów autor ten wyraża w zasadzie takie same poglądy, jak V. Chládková. U. Zgorzelska zbadała tytulaturę szlachty górnośląskiej w XIV-XVI w. Stwierdza ona, że terminologia śląska wzorowana była na czeskiej i morawskej oraz że szlachta górnośląska różni się pod względem formalnoprawnym od szlachty innych ziem polskich (ZZ, s. 183; ZS, s. 279). W źródłach bowiem czeskich i górnośląskich występują te same czeskie określenia szlachty: pán, rytieř (rytíř), panoše (panoš), vladyka, zeman (zeměnin). Pozwala to na łączne omówienie w moim artykule nazw szlachty czeskiej i górnośląskiej.