O strukturze administracyjnej Polski XI i XII wieku

Abstrakt

Historycy stwierdzają zgodnie, że podział administracyjny Polski wczesnopiastowskiej był dwustopniowy. Większe jednostki terytorialne, zwane w nauce prowincjami, były podzielone na okręgi grodowe. Kontrowersyjne są jednak poglądy na rozwój organizacji grodowo-prowincjonalnej. Większość badaczy utożsamia wczesnośredniowieczny okręg grodowy z kasztelanią i uważa go za podstawową jednostkę terytorialną zarządu lokalnego, istniejącą od X/XI do XIV w. Prowincje przetrwały tylko do 1138 r.; ich liczba około 1100 r. zdaniem większości historyków była niewielka (5-9). Przeważa pogląd, że w kronice Galla i innych źródłach XII w. zarówno namiestnicy prowincji, jak i naczelnicy okręgów grodowych, występują z tytułem funkcyjnym comes.