Sejmiki w dawnej Rzeczypospolitej. Problemy badawcze

Abstrakt

Ponad sto lat upłynęło od ukazania się pierwszego dzieła Adolfa Pawińskiego o sejmikach kujawskich¹ i nieco ponad dziesięć lat upływa od ukazania się książki Stanisława Płazy o sejmikach wielkopolskich². W międzyczasie historyk prawa publicznie wypowiedział pogląd, że „zagadnienie funkcjonowania sejmików w ciągu XVII i I połowy XVIII stulecia stanowi kluczowy problem badawczy”³. Opus Pawińskiego to nadal najobszerniejsza, najpełniejsza merytorycznie i najbardziej kompleksowa, chronologicznie najszersza praca o sejmikach polskich doby nowożytnej. Wraz z nieco późniejszą książką tego uczonego Sejmiki ziemskie. Początek ich i rozwój aż do ustalenia się udziału posłów ziemskich w ustawodawstwie sejmu walnego 1374-1505 (Warszawa 1895) stanowią razem najpełniejszą chronologicznie i rzeczowo oraz najobszerniejszą monografię sejmików. Pionierskie dzieło Pawińskiego, początkujące rozwój tak kluczowych badań nad węzłowym zagadnieniem ustrojowym dawnej Rzeczypospolitej, nadal pozostaje na pierwszym miejscu prac najważniejszych. Ukazujące się niemal sto lat po książce Pawińskiego dzieło Stanisława Płazy o sejmikach wielkopolskich (uzupełnione analogicznym o sejmikach sieradzkich), chociaż chronologicznie i merytorycznie skromniejsze, nowatorstwem podejścia, wszechstronnością, wielością nowych, zapładniających koncepcji i myśli ogólnych, szerokością horyzontów i syntezującym spojrzeniem wydaje się stanowić nowy wzorzec, nowy model monografii sejmiku.