Z badań nad kształtowaniem się procesu mieszanego w Polsce w drugiej połowie XVIII wieku

Abstrakt

Przyjmuje się na ogół, iż proces ziemski we wszystkich swych odmianach, aż po lata dziewięćdziesiąte XVIII stulecia, zachowywał skargowo-kontradyktoryjny charakter, choć w sprawach karnych pojawiały się w nim już od dawna instytucje zapożyczone z procesu inkwizycyjnego. Historycy badający prawo sądowe drugiej połowy XVIII w. wskazują na wzrost znaczenia owych obcych elementów w tym właśnie okresie, co świadczy, ich zdaniem, o stopniowym przekształcaniu się polskiego procesu w proces o charakterze mieszanym, inkwizycyjno-skargowym. Zmiany zachodzące w polskiej procedurze tego okresu nie zostały wprawdzie gruntownie zbadane, jest jednak rzeczą niewątpliwe, że w czasach insurekcji kościuszkowskiej postępowanie karne toczyło się już według reguł procesu mieszanego. Początków tego typu procedury  należałoby szuka zatem w okresie poprzedzaj cym rok 1794.