Próba reformy sejmiku generalnego Prus Królewskich w 1734 r.

Abstrakt

W ciągu XVI - XVII w. wykształcił się w Prusach Królewskich swoisty system sejmikowy, zbliżony w zasadzie do ustroju sejmikowego obowiązującego w pozostałej Rzeczypospolitej. System ten zachował jednak wiele odrębności wynikających tak z tradycji, jak i z odmiennego układu sił społeczno-politycznych w prowincji pruskiej w porównaniu z pozostałymi ziemiami państwa polsko-litewskiego. Organizacja tego systemu sejmikowego była dość skomplikowana. Naprzód odbywało się 5 sejmików powiatowych (wyłącznie w województwie pomorskim), następnie 3 sejmiki wojewódzkie (pomorski, chełmiński i malborski), a w końcu sejmik generalny prowincji pruskiej (na ogół na przemian w Grudziądzu i Malborku). Sejmik generalny (generał) składał się z 2 izb: senatu, w skład którego wchodzili senatorzy Prus Królewskich oraz po 2 posłów z tzw. wielkich miast (Torunia, Elbląga i Gdańska) i z izby niższej, szlacheckiej. Zgodnie z uchwałami (laudami) sejmików generalnych z 1654 i 1658 r. szlachta powinna naprzód uczestniczyć w jednym z sejmików wojewódzkich, a dopiero potem zjeżdżać na sejmik generalny. Szlachta nie przestrzegała jednak tych postanowień i przybywała na ogół viritim bezpośrednio na generały. Cechą charakterystyczną pruskich sejmików generalnych była znacząca rola, jaką odgrywali na nich posłowie wielkich miast. Od połowy XVII w. utrwaliła się praktyka, potwierdzona przez laudum z 1678 r., iż sejmik generalny musi być poprzedzony przez wszystkie 3 sejmiki wojewódzkie. Przyjęcie tej zasady sprawiało, że w razie niedojścia któregokolwiek z sejmików wojewódzkich sejmik generalny nie mógł rozpocząć obrad.